Home » kamus bali B » kamus bali B
bab n wewidangan
baba n p1 jero ketut (bikul)
babad n babad
babah n cak babah
'babak n 1 babak: drama tiga --, drama telung babak; 2 sejeroning
permainan olahraga an suba katantuang makelone; ronde
2babak a kesod; babak;
-- belur babak belur
3babak n babakan babakan
babal n katibabal; katiwawal
babang v terbabang v nyengangal; bograh
1babar ki v paslambeh; mura
2babar v membabar makebat;
membabarkan 1 ngebatang; ngeb rang; 2 merbe'rabg;
terbabar makeberan; makebatan
babas, membabas v ngababas; ngayudang;
terbabas kababas; anyud
'babat v membabat v mabad; ngrabas;
membabatkan mabadang; ngabasang;
membabati mabadin; ngrabasin; ngabasin: ia sedang alangalang di halaman rumahnya, ia sedang ngabasin ambengan di
pakarangan umahn' 2babat n akitan; pasangan;
sebabat asoroh; apasang; akit
3babat n babad; basang wayah
babi n 1 céle'ng; 2 polak (ad cekian); 3 omong papisuhan;
-- duyung ad be pasih; -- guling be guling (c&1éng guling); --
hutan célng alasan;
membabi malaksana cara cé1ng; - buta, sas mameteng; ngidem
kedat
babit v membabitkan v nglimat;
terbabit kaklimat; kamikeang
babon n 1 pangina; 2 ma; 3 babon (buku; lontar)
babu cak n babu (pangayah luh);
memperbabu anggona babu
babut n permadani
baca, membaca v 1 maca; 2 nguncarang mantra;
membacai macam;
membacakan macaang: w telah surat itu untuk ibunya, ia suba
macaang memenne surate' ento;
terbaca 1 suba kabaca; 2 nyidaang kabaca;
bacaan (buku-buku) pepacaan
bacang n embacang
bacar a cante (ngrawos); -- mulut bungut galir
bacek a becek
bacin a mangkung; andih; bengu
bacok v, membacok macok: perampok itu pen ghuni rumah
dengan golok, prampoke' ento macek anake' ngelah umah aji
golok;
bacokan pasokan: ada bekas-bekas - di tan gannya, ada lad
bacokan di limanne'
bacot n kas mulut
bacul a cak 1 getap; 2 wanci; 3 dengeh
bada p sesuban
'badai n angin slaung; angin linus;
membadai 1 ngrudug: puluhan kapal terbang dia angkasa,
liyu kapal terbange' ngrudug di langit; 2 ngrudeg (kenehn) 2badai ki, terbadai v 1 nyeI1e'g; nylempang (unduk pules); 2
kampih: perahu itu di muara, praune' ento kampih di pasisi
badak n watak; badak, sr Rhinocerotidal
badal n 1 Sesanden; panyenden kala menek aji; 2 agen (dagang)
'badam n (punyan) ketapang, Terminalia catappa
2badam n paceb1g16g barak di ku1it (ciri gering kusta)
badan n 1 dwk; awak; 2 jejeneng (dipanrentahan); panitia;
berbadan mawak; ada awakne'
badang n sr nyiur
badani a yn di dwk
'badar n be' badar
2badar n ad darang nasi
3badar ki a (bulan) punama
4badar n ad sr soca;
sila sr kamben alus miakar putih
badari n sr be' pasih ngamah panaka
badi ki n bibit gering ane nglahlah
badik n badik; sr blati Bugis
badminton n badminton; bulutangkis
badui n 1 bangsa Badui di tanah Arab; 2 anak Badui di wawangkan
tanah Banten (Jawa)
badung a nakal; kual: jangan berkawan dng anak -- itu, eda matipal
ajak anake' nakal ento
badut n 1 badut; 2 banyol; baud;
membadut memanyol; mabaud
bagai ki n 1 soroh; 2 patuh tekn; 3 buka: -- kucing dng anjing, sas
buka meong ajak cicing (miyegan dogén);
berbagai magenepan; mendahan: cara telah dicoba,
magenepan carane' suba kategarang;
berbagai-bagai mawarna-warna; mendahan;
bagaikan buka; cara;
sebagai 1 soroh (ento); 2 keto; 3 sapatutné; 4 buka; mirib; 5 dadi:
ia diangkat gubernur, ia kangkat dadi gubernur; 6 made'wk;
pinaka bagaimana p ke'nke'n: -- cara men gerjakannya, knke'n carane'
ngaenin;
sebagaimana buka: dikatakannya tadi, buka ane' orange busan
'bagal a 1 situl; siteng; gede' gangsuh; 2 kasar
2bagal n papah bangsih
3bagal n sr kimar
bagan n 1 rerancangan; bantang; rerekaan; orte'n-orte'n; 2 rerujagan
umah
bagas a 1 siteng; situh; 2 baret (unduk angin)
bagasi n 1 bagasi; barang muatan (di sepure muah di kapal
terbang); 2 rongan tongos barang di sepure' muah di kapal
terbange 3 tongos barang (di montor)
'bagi p 1 arep teke'n: -- saya, hal itu tidak perlu, arep teke'n tiang
ane totonan tusing perlu; 2 bakal: ia membeli pakaian -- anaknya,
ia meli panganggo bakal panakne'
2bagi n apunggel; atunggal
membagi 1 ngedum; 2 maang: dia selalu aku uang, ia pepes
maang icang pipis;
membagi-bagikan ngedumang: Ibu - kue kpd anak-anak,
memene ngedumang cerik-cerik jaja;
terbagi medum: Sawahnya - tiga untuk anak-anaknya, carikne'
medum telu bakal panak-panakne;
bagian duman; bagian;
kebagian maan duman;
sebagian aduman; abagian;
besar ane' liunan; kecil ane' paling bedik
baginda n Ida Anak Agung
'bagong a ged gangsuh
2bagong n sr cle'ng alasan
bagor n kaping
bagur a lauh; laus; gede' lusuh
bagus a bagus; luung
membaguskan magusang; nadiang apang bagus;
terbagus paling bagus
bah n blabar bahadur ki n prawira; satria
bahadun ki a wane'n; prawira
bahagi 4 bagi
bahagia a bagia;
berbahagia nemu bagia;
membahagiakan ngemagiang: ia berusaha keras untuk -
keluarganya, ia mautsaha apanga nyidaang ngemagiang
ke1uargan
bahak, terbahak-bahak a kedk ngakak: karena lucunya ia tertawa
baan banyolne" ia kedek ngakak:
bahala n sengkala; grubug; sayah; bencana
'baham, membaham v ngilag
2baham 4 geraham
'bahan n ketampalan;
membahan maspas (kayu),
2bahan n bakal; lakar; ramuan;
-- bangunan bakal wewangunan; -- celana lakar celana;
makanan lakar dedaaran; -- pengajaran an lakar kaplajahin
'bahana n 1 munyi santer; 2 tanguran; 3 munyi uyut mabiayuhan;
berbahana 1 mamunyi; masuara; 2 matanguran
2bahana ki a terang; nyata; sinah; pedas
bahang ki n (kebus) baang; beeng
bahar ki n pasih; danu; tukad Iinggah
bahara ki n 1 muatan; 2 pabaat /
'bahari ki a ne' malu: zaman --, jab ne malu
2bahari ki a melah; jegeg; luih; luung
3bahari ark n (unduk) pasih; bahari: wisata --, wisata bahari
baharu -+ baru
bahas n tureksa; tliti; prksa;
berbahas mrembug;
membahas 1 nurksain; ngrembugang; nitikin; 2 ngritik;
bahasan 1 kritik; 2 paitungan; rerembugan;
pembahasan paitungan; rerembugan bahasa n 1 basa; 2 tata cara; tata krama: melanggar --, tusing
nawang tata cara; diam dalam seribu, cegem; nengil; -- da/am
basa pun;
berbahasa 1 mabasa; nganggon basa; 2 nawang tata krama;
membahasakan (memperbahasakan) 1 nglengkaraang;
ngomongang; 2 nyapa; nyapatin;
perbahasa (peribahasa) paribasa
bahaya baya;
-- api kageni baya;
- maut baya pati; /
berbahaya nyengkalen;
membahayakan makwehin; ila-ila
bahkan adv muuh-uuh; malah-malah
bahri n pasih
bahtera ki n prau; kapal
bahu n pala;
membahu negen; ngundit; nanggung;
bahu-membahu saling tulungin
bahwa p koné dikatakan -- anaknya sakit, oranga kong panakne'
sakit
bahwasanya 1 koné' 2 sujatenné'
baiduri n wé'durya; soca biduri
baik a 1 melah: kelakuannya --, Iaksanané melah; 2 seger; waas:
lukanya sudah --, berungne" suba waas; 3 rahayu: keadaan kami -
- saja, unduk tiangé' rahayu doge/n; 4 sapatuta; diterima dengan -
-: trimana sapatuta; 5 nah (tanda setuju): -- lah, saya setuju, nah,
tiang setuju; 6 seken: be/ajar den gan --, melajah seken; 7 yadin;
kapi; jet: -- mahal maupun murah akan kubeli juga, maal yadin
mudah lakar beli tiang;
baik-baik 1 Iuung-luung; jujur: anaknya kawin dng keturunan
orang-orang -, panakne nganten ajak anak katurunan luungluung; 2 yatna-yatna: - di jalan, yatna-yatna di margan
berbaik kasih; melah;
berbaikan patuh; kasih;
berbaik-baikan saling melahin: saling ngidih kapelihan;
membaik ngamelahang; ngaluungang;
membaikkan nadiang luung;
memperbaiki menain: - jembatan yang rusak, menain jembatan
ad usak;
terbaik paling melaha;
kebaikan kamelahan; kaluungan;
sebaik saluung; patuh melahne'
sebaiknya pantesn paling melah: Anda datang ke rumahnya,
paling melah cai teka ka umahné;
sebaik-baiknya sasida-sidaan: kerjakanlah tugas itu -,
pragatang gegae'ne' ento sasida-sidaanne'
bain ark a nyata; tetes
1bait n 1 pada (kakawin); 2 sajak duang ring (carik)
2bait ark n umah
baituLlah n ad masjid di Mekah
baitulmukaddas n ad masjid di Yerussalem
'baja n waja;
berbaja miapis baja; mwaja; / membaja katos cara waja; buka wajane;
membajai ngwajain: - besi untukpisau, ngwajain besi lakar tiuk
2baja n lelemekan
3baja n adeng kau bulu anggona nylemang gigi; trusi
'bajak n tenggala;
membajak nen,ggala: para petani - sawahnya, petanine'
nenggala carikne;
2bajak, -- laut n bajag;
membajak 1 ngrampas barang (di pasih); 2 ngrampas kapal
terbang (kapal laut, bis, mal) aji paksa kadulurin baan ada an
kaatang /
bajan s sr jambangan; pangorengan
bajang n bajang (anak di peteng)
baiang-baiang n (padang) bajang-bajang
bajau n (wang) bajo
baji n 1 paji; 2 lait
bajik n kebajikan v laksana melah
bajing n semal, Callasciunes notatus
bajingan bajingan
baju n baju; kiambi;
-- kaus baju kaos; -- kurung baju kurung;
membajui majunin; nganggonin baju
bajul n 1 bajul; buaya; 2 sas dusta; corah; -- buntung anak demen
nglua;
membajul dadi dusta
'bak p buka
2bak n bak (wadah yeh, liu, ma!)
3bak n bak; tinta cina
2baka a langgeng; negeri (alam) yg --, sas di kadituan
2baka n kawitan; kamimitan
bakal n bebakalan; !elakaran; rerancangan;
membakal(kan) ngrancang; ngwakuh;
pembakalan caran mamaka!; carané' ngwakuh (makuh)
bakap n ad be pasih, Ophiocephalus
bakar v, membakar v 1 morbor; nunjel: - kayu, morbor saang;
sampah, nunjel !uu, 2 manggang; nunu: - sate, manggang sate;
membakarkan morborang; manggangang; nunje!ang;
terbakar puun;
pembakaran panunje!an: tempat - sampah, tongos penunje!an
luu;
kebakaran puun
bakarat n cak (main) bukaran
bakat n 1 laad; 2 ciri: -- hujan, ciri !akar hujan; 3 wetu; aba-abaan;
dasar: ia memiliki -- melukis, ia ngelah aba-abaan ng!ukis; --
omba/ç tendas ombak;
berbakat 1 mlaad; 2 ciri nge!ah dasar;
membakat 1 macin (lakar membakat dadi); 2 mlaad
bakau n (punyan) bako; prapat, sr Rhzophora
bakhil ki a demit; pripit
baki n baki; talam
bakiak n bakiak; t!umpah
bakik n sr (don) tabia bunbakmi n bakmi
bako n panyaman uli purusa: mencari --, ngalih mantu muani
bakti v, berbakti v tindih bakti; kpd Tuhan Yang Maha Esa,
tintindih tekén Ida Sanghyang Widhi;
membaktikan ngamaktiang: - harta bendanya, ngamaktiang
arta berananne;
pembaktian laksané mabakti teke'n;
kebaktian bakti; pangebaktian; katindihan
'baku n ane' dadi dasar; baku;
membakukan ngemakuang: - istilah pertanian, ngemakuang
istilah pertanian;
pambakuan carane' ngemakuang
2baku p saling;
- bantam saling jagur; tumbak saling tombok; tudub saling
lebonin
'bakul n sokasi
2bakul n dagang (luh) ane' makemulan abedik
bakung n bakung, Crinum usiatikum
bakup a bengul; semug; beseh
'bal n bal; bola
2baI num bal; sabun satu --, sabun aba!
'baJa n bala;
-- bantuan bala bantuan; -- tentara baJa tentara;
2bala ki n bencana; panyengkala; mrana; -- bencana sengkala;
kesengsaraan
baiah, berbalali v matiwal; maboya matungkas;
membalah mengkasih; tidak selalu baik - nasihat orang orang
tua, tusing luung setata nungkasin pitutur anak tua tua
perbalahan patungkasan
baiai n 1 (wewangun) gedong; 2 kk bali;
-- agung bale' agung; --desa bale' desa; -- kambang bale' kambang;
-- kesehatan klinik
baiai-baiai n bali; plangkan; amben /
baiairung n bale panangkilan; baIrung; bale banjar
'baIam n (kedis) puteh; 2baLam ki a balam-balam samar-samar;
berbalam samar-samar;
meinbalam samar-samar; saru; jurang tampak -, jurang tek'n
gununge ngenah samar-samar
3balam n ad sr punyan kayu
1 baIang n sr botol; pucang mabaong dawa
2baIang n sr prau layar matiang dadua; prau balang
balap n balap; lomba;
berbalapan mabalapan; ngadu becat: lan, mabalapan mlaib;
membalap malap;
balapan balapan (jaran; sepeda; mal);
pembalap pembalap
/ / baIar n bule: kerbau --, kebo bule; matanya --, bonar
'balas v bales; wales; pales;
-- kasih olas asih;
berbalas 1 nyaut: maka - lah suara dari bawah, laut nyaut suara
uli betn; 2 kawales katampi: cinta yg tidak -, demenné' (sihe)
ane tusing kawales;
balas-berbalas saling wales;
berbalas-balasan masaut-sautan; saling sautin;
membalas nyautin; ngwales;
balas-membalas saling wales; saling sautin;
balasan pamales; balasan
2batas n 1 pabaat; bebaton; 2 muatan tampa guna
balatentara n tentara
'balau n ad sr punyan kayu; Shoreamaterialis rid!
2baIau - kacau
balet /balet/ n balt
balian ki n balian
balig a menék kelih
balik n 1 dun; 2 mlipetan; mwali: kapan ia -- ke Surabaya, pidan ia
mwali ka Surabaya; /
-- nama maganti adan (ane ngelarang); -- kerak buin atop
makurennan; berbalik 1 mabalik; 2 mabading: tidurnya sangat gelisah,
sebentar-sebentar -, pulesné onyah, ajah-jahan mabading;
berbalik-balik bulak-balik;
membalik mabading; mabalik: adikku sudah pandai -, adin
tiange suba duweg mabanding;
membalik-balik mudang-madingang: - kerupuk yg sedang
digoreng, mudang-madingang kerupuk ane' kagorng;
membaliki nglipetin; malikin;
membalikkan 1 ngemalikaang: cerinin itu - cahaya lampu,
mekane' ento ngemalikang sunaran lampu; 2 nguliang: ia mau -
buku ke perpustakaan, Ia makeneh nguliang buku ka
perpustakaan;
- muka ngle'ngosin mua; - punggung ngalah urinin;
terbalik nyungsang; nyungsat; mabading; malingeb;
kebalikan tungkalikanne': malam - dari siang, peteng
tungkalikanne' Iemah
baling, baling-baling (bolang-baling) n pindekan; kipas (pindekan
di mesin montore', mal);
berbaling jenget
balkon n balkon
balok n 1 balok; 2 balok (cirin pangkat tentra, pulisi)
baion n 1 balon kembungan; 2 balon (lampu)
baiong n cleke'dokan; gumblengen
balsam n balsem
balsem -3 balsam
balu n baluan 41uh, muani)
baluh(an) n bantang kendang; batang gendrang
balui(an) ark adv sapih
baluk ki n sr prau
baiun ki v membalun nglanting (aji tungked, mual)
'balung n janggar (siap)
2halung ki n naga
'balur n kristal (sr batu soca)
2balur n 1 kulit tebel (di tued baong sampi, kebo); 2 de'ngde'ng
'balut n bedbed; membalut medbed; negul: luka dng kain kasa, medbed berung
aji kasa;
membalutkan medbedang;
balutan bedbedan;
pembalut pamedbedan; perban
2baIut a bengul (mata)
baluwarti ki n benteng; reranggon di tundun gajahe
barn n tiang penegulan kemudi (di kapal yadin prau)
bambu n tiing
'ban n ban (sep'da, ma!); 2 baan; 3 sabuk
-- mati ban mati
2ban n 1 rel (rurung sepur); 2 rurungan kapal terbang; 3 kalangan bulu
tangkis (badminton)
banci a bancih
'bandar n bandar (p!abuhan)
2bandar n bandar (di pa!alian)
bandel a bengkung; pengkung
bandeng n (b) bandeng
banderol n bandrol
banding n 1 banding: tiada tolak -- nya, tusing ada bandingann 2
apel (hukum): naik --, ngapel
bandit n bandit
bandot n 1 kambing muani; 2 sas demen nglua
bandrek /bandrek/ n yh kokak
bandrol -* banderol
bandui n bebaton (1oncng)
bandusa n pepaya
'bang n ebang
2bang n abang; beli (nyawa muani kelihan)
bangau n cangak
bangga a bangga;
berbangga
bangka a kekeh: tua --, tua gudgud
bangkai n 1 bangké 2 uug-uugan: -- kapal, uug-uugan kapal
bangkang, membangkang v 1 memengkung; 2 mamandel
bangket /bangket/ n 1 pepestaan gede; 2 ad jaja
bangkit v 1 bangun: ia -- dr duduknya, ia bangun uli tegakne; 2 pesu;
metu; tumbuh: -- amarahnya, pesu gedegn; 3 ngentah; kambuh:
penyakitnya yg lama --, penyakit taunann6 ngentah;
membangkit-bangkit ngutak-utik kekencan ane' suba liwat: suka
- barang apa yg sudah liwatan, demen ngutak-utik barang apa
ane' suba kabaang;
pembangkit ané ngadakang;
kebangkitan pidabdab;
- nasional, pidabdab gerakan nasional
bangkrut v bangkrut;
membangkrutkan ngemangkrutang;
kebangkrutan paundukane bangkrut
bangku n bangku
bangor a 1 kual; 2 degag; begig
bangsa n 1 bangsa; wangsa; 2 soroh; 3 tereh (katurunan)
bangsal n 1 bangsal; 2 los; 3 gudang
bangsat n 1 titih; 2 babak belur; bangsat
bangsawan n anak m'nak
'bangun v 1 bangun; 2 ngendusin: setiap pagi ia -- pukul 500,
semengan ia ngendusin jam 500; 3 inget; tengeh: bangsa terjajah
mulai -- menuntut kemerdekaannya, bangsa terjajah mara tengeh
nuntut kemerdekaanne' 4 nadi (kala ngae' jaja lakiak; roti; mal)
membangunkan 1 mangunang; 2 nundun (anak masar)
2bangun n 1 jeneng; 2 wangun;
bangun-bangunan wewangunan;
membangun 1 n wangun; 2 nyujukang (umah);
bangunan wangunan; bangunan;
peinbangunan pidabdab ngwangun
'banjar n banjaran; banjuran; jajaran;
berbanjar (-banjar) majajar-jajar;
membanjarkan nyajarang
2banjar n banjar; kampung
banjir n 1 blabar; 2 embah
bank n (kantor) bang
bankir n jieme an ngusahang bang; bangkir
bantah n tungkas; bantah;
berbantah moyanin; nungkasin;
membantah 1 nglawan: tidak ada yg berani perintah raja,
tusing ada bani nglawan perintah raja; 2 nungkasin; moyanin
bantai n membantai nyagal; nampah;
pembantai jagal; juru tampah;
pembantaian 1 tongos nampah; 2 tetampahan
bantal n galeng;
-- peluk galeng-guling;
bantalan galeng-galengan (rel sepur)
bantat a tusing lebeng melah (buat roti)
banteng /banteng/ n sampi alasan
banter a banter; becat; gangsar; santer: paling -- cuma dimarahi,
paling banter (paling-paling) omelanga
banteras -+ berantas
banting v, membanting v mantigang: ia - tikus sampai mati, ia
mantigang bikul kanti mati;
- setir manting setir;
tulang muntag-mantig (ngalih gega'n)
bantu v tulung; bantu;
membantu nulungin; mantu: kita wajib — orang lemah, iraga
patut mulungin anak tuara;
bantuan tetulungan; bantuan;
pembantu anaké' ane' nulungin magae"
banyak a 1 Iiu; 2 sangat; kaliwat: -- terima kasih, suksema pesan;
terima kasih;
memperbanyak nadiang (apang) liu;
kebanyakan liunan; biasanné
sebanyak saliun: — yang diperlukan, saliun ane' perluanga
banyo n gitar cenik
banyol a cak baud; banyol;
membanyol mamanyol; mamaud;
banyolan banyolan; bebaudan
bapak n 1 bapá; 2 rerame; 3 paman; 4 panyapa
baptis n baptis;
membaptis nglukat nadiang Kristen
bara n baa;
api baa;
membara kebus baang; dadi baa: besi itu masih , besine'ento
enu kebus baang
barak n bangsal; barak
barang n 1 barang; 2 bantas; batak: berilah -- lima sen, baang bantas
/ , limang sen; -- stapa nyen
/ dongen; nyen ja
barangkali adv mirib; jenenga
barat n 1 kauh; 2 eropa;
kebarat-baratan masolah cara anak Eropa; kebarat-baratan
bareng adv berbareng bareng-bareng; mabarengan; sebarengan;
berbarengan bareng-bareng;
membarengi marengin
/ 'baret /baret/ n bere/
d; sued (di kuht)
21baret /baret/ n bare't
baring, berbaring v nglayah; nylempang: anak itu sedang di
pangkuan ibunya, anak cerike ento demen nglayah di pabinan
memenne;
membaringkan nglayahang; nylempangan;
pembaringan tongos ngebah (nglayah)
baris n 1 jajar; jjer; dért; 2 garis;
berbaris maj6jr; madérét;
barisan 1 jéjéran; de'rétan; 2 barisan
barometer /barometer/ n baromter
baron n ad titel (gelar) pramnak Eropa
barongan Jw n barong
barongsai n barong Cina
barter n dagang gedé murup-urup; barter
1baru a tumbé'n; anyar; mara;
membarui (memperbarui) 1 menain: ia sedeng - ruinahnya, ia
sedeng menain umah; 2 nyumunin: mereka diminta
pertanyaannya, ia (makejang) tundene nyumunin patakonne, 3
ngese'hin: kita harus - cara kerja kita, iraga mesti ngesehin caran
iragane magae;
pembaruan pidabdab nyendnin apang dadi anyar
2baru n punyan waru, Hibiscus tiliaccus
barang-barang n reranggon; pepenggak /
barusan Jk adv mara pesan (gati); mara-mara ene tonden makelo
barut n kamben pamedbedan;
membalut medbed;
pembalutan pamedbedan /
bas n 1 bp bas; 2 juru borong gegaen; mandor; 3 kepala (kantor)
basa - bahasa
basa-basi n 1 tatakrama; 2 liu tutur: kalau Saudara Ian, akan saya
tern bak tanpa --, yen cai malaib lakar tembak icang tanpa liunan tutur
basah a belus: mandi (rendam) tak --, 1 tusing ngelah kapiolasan
(dadi ati); 2 sepalaan; -- keoongkangan bagia, idep seneng; --
kuyup belus pesan
berbasah-basah belus lucut;
membasahi melusin; - kerongkongan, sas ngilangan bedak;
nginem
membasahkan melusang;
basahan 1 basaan; pesalinan; 2 pasaian: gelang --, pakopokan
pasal n sr gering beteg / 'basi a 1 pasil; 2 let; 3 punah; ilang mandinne: segala matranya --
sernuanya, sabatak mantann ilang mandinne'
2basi n 1 pipis entug-entugan; 2 lembur; 3 long (pipis); 4 jinah;
paudah aji; /
3basi n basi sr pinggang gede
basil n gadgad; bibit gering; basil
basir a 1 isi celang; 2 terang; nyata
basis n 1 dasar; 2 pangkalan
baskom n wadah bebasehan; baskom
basmi v, membasmi v 1 nunjel: - rumput Wang yg kering, nunjel
(padang) ambengan ane tuh; 2 muceh; masmi: petugas berhasil
penjahat, petugas prasida masmi penjahatt; terbasmi prasida kabsmi
bastar n bengkiwa
basuh v baseh; umbah;
membasuh maseh; ngumbah: - kaki, maseh batis;
pembasuh pabasehan; pengumbahan; mulut, amik-amikan;
- tangan 1 pengumbahan lima; 2 pamelin roko (upah)
'basung n palud
2basung n ulat-ulatan aji don; pangaputan sagu
bata n bata; citakan; kitakan
batak n pangumbara;
membatak ngumbara
batal a tusing payu; buung; puseh; tusing mapikolih; tusing
mapitwas;
membatalkan rnuungan; mucehang /
batalyon n batalyon; orongan serdadu liunne 800-1000 din
batang n 1 punyan: -- pisang, punyan biu; 2 tued: -- leher, tued
baong; 3 katih: tiga -- sate', sate telung katih; 4 giing, batang;
-- cerita giing cerita; -- tubuh Iawéan;
membatang ngrambang;
batangan tunggal; tangluk;
sebatang akatih; apunya;
- kara ubuh tanpa braya
batara n betara
batan n betari
batas n 1 wates; paingan; 2 nganteg;
berbatas m''ates; masengker; mapaingetan;
membatasi 1 ngwatesin; nyengkerin; 2 nyelatin; melasang; 3
nyangka;
terbatas 1 kawatesin; kasengkerin; 2 abedik (majangka);
pembatasan pawatesan; pawanengan (orti);
keterbatasan unduké' kawatesin
1baterai n 1 baturai; 2 lampu se'nter; lampu pijet
2baterai n pepupulan meriem-meriem gedé'
batih n kurenan
batik n batik: kain --, kamben batik; membatik matik; nga' batik;
pembatik pematik; tukang batik
'batil n batH
2batil ki n ad sr prau matiang dadua
'batin n diatmika; idep;
berbatin maca aji keneh;
membatinkan nyelepang;
kebatinan kadiatmikan (ilmu batin)
2batin ki n ad sr dukun de'sa
batir-batir n kiopekan kadutan aji emas
batis n kasa alus
batok n 1 kau; 2 cë'ng
batu n 1 batu; 2 ad sr soca; 3 batu api; 4 baturai; S bebeh; pion; 6
katih; gigi dua --, gigi duang katih; -- timbangan matan dacin;
batun timbangan;
membatu mamatu; dadi batu; katos buka batune;
membatui membeli batu: - jalan, ngaladagin jalan
batuk n kohkohan;
berbatuk makohkohan;
terbatuk-batuk cekah-cekoh
'ba0 n bo:
berbau mebo: mayat itu sudah - busuk, bangkene' ento suba
suba mebo berek;
membaui ngadekin; ngasir; nyelehin;
terbau 1 mebo; 2 ketara;
baubauan miik-miikan; gegandan;
sebau 1 patuh bonne"; 2 adung (mirib) teke'n; sapaut
2ba0 n (sesukatan); 70 hektar lebih
bauk n ook; bre'ngos
'baung n sr be/ julit; be baung
2baung ark n beruang
baur v baur;
berbaur 1 maduk; macampuh; 2 mapagubugan; 3 makurenan;
bauran adonan darang nasi;perbauran pagubugan; pakurenan
baut n 1 baut; pepunes besi; 2 Jk juru jagur
bawa v, membawa v 1 ngaba; 2 ngajak; 3 ngranaang;
membawa-bawa ngamilu-miluang; mareng-marengin; ngr'bd;
membawakan 1 ngabaang: ia - adiknya buah-buahan, ia
ngabaang adikne' woh-wohan, 2 ngranaang: usaha yg
keuntungan, utsaha and ngranaang pikolih; 3 nakedang;
nguncarang; nyalanang;
bawaan 1 aba-abaan; tetadtadan; 2 gapgapan;
pembawa juru aba:
berita pamijian; suara juru raos ane katagok;
pembawaan aba-abaan (dedumadian); agol
bawah n bete/n;
-- tanah sas silib; -- umur sas tonden kelih (bajang);
membawah ngasor;
membawahi nyrh; ngisi kerta;
terbawah kaséréh
bawal n ad be" pasih
bawang n bawang;
-- putih, kesuna;
berbawang maduk bawang;
membawang (makan bawang) sas gedeg;
pembawang (pemakan bawang) sas anakt e'nggal gedeg
bawasir n gering tuju bengang
bawat n tedung agung
bawel - bawel/a crwt
'baya adv 1 tuuh: setengah --, nengah tuuh; 2 matuuh; tua: ayahku
sudah --, bapan tiang suba tua;
sebaya miaban; pada tuuhne
2baya ark n baya; sengkala
bayak a pokal (kaliwat mokoh kanti ke'weh majalan);
kebayakan (basang) bacol; byod
bayam n bayem
'bayan n kedis nun, Palaeornis Ion gicauda
2bayan ar a nyata; sinah; terang bayang n, bayang-bayang n lawat;
berbayang 1 mlawat: kata orang, harimau jadi-jadian itu tidak
-, anake ngorang, macan doden-dodenan ento tusing mlawat; 2
mrawat: hal itu tidak nyata, tetapi pd ingatan saya, unduke
ento tusing nyata, sake'wala mrawat di ingetan tiange'
membayang miawat buka lawat;
membayang (= bayang)-kan ngrawatang;
terbayang (= bayang) 1 mlawat; 2 mrawat;
bayangan lawat; rawatan
bayangkara ki n bayangkara; bayangkari polisi
bayangkari n bayangkara
bayar v, berbayar v kabayah: utangnya belum -, utange tondn kabayah;
membayar mayah: saya sudah - pajak, tiang suba mayah pajeg;
- kaul mayah sesangi; fiat mayah sesangi, naur sot;
bayaran bebayahan; gajih
bayas n ad sr punyan buah, Oncosperma horridum
bayi n rare'
bayonet /bayonet/ n bayonet;
membayonet nebek aji bayonet
'bayu ki n angin: balai --, bale' paninjoan
2bayua, bayuan a bayu (up lawar, tuak);
kebayuan bayu
3bayu ki n panjak; rncang; roang
'bayung n bliung; sr golok
2bayung Jk n sr bakal jukut (don kacang kumelingdung)
bayur n punyan bayur, Pterospermun
bazar n 1 peken gedé 2 basar; pasar amal
bea/beal n 1 pajeg; 2 be'a;
pabéan; pab'an kantor pabean
beasiswa /beasiswa/ n bé'asiswa
bebal a dengeh; dongong
beban n 1 muatan; pondongan; 2 sas tanggungan; tetegenan;
membebani mabotin: jangan engkau - orang lain dng kesulitan rumah tan ggamu, eda cai mabotin anak lenan aji kake'wehan
pakurenan cainé padidi
bebandos n ad jaja
bebang a terbebang a kabebeng: mati '-, mati kabebeng;
kebebangan kabebeng
bebar a berbebar sempiar; pasliwer;
terbebar masliweran; mabérbe'ran; mabrarakan
bebas /bebas/ a 1 bebas; 2 merdka; 3 1ah;
membebaskan 1 mebasang; 2 ngamerdékaang; 3 nyuudang
bebat n bedbed;
membebat medbed: luka dengan perban, medbed berung aji
perban;
pembebat 1 anake medbed; 2 pamedbedan
bebe/bebe/ n sr baju rok
bebek /bebek/ n béb6k;
membebek sas nuut-nuutang
bebe nah v madabdab; matetangkid
beber /beber/ v mebéber mrbr; ngebat: ia berusaha - layar, ia
mausaha ngebat bidak;
membeberkan mérbe'rang; ngebatang
becak n brintik;
berbecak-becak 1 pabrintik; 2 cadcad; kotor
becak /becak/ n bécak
becek /becek/ a bcék
becokok n becokok; buaya cenik
becuk n ad sr be" pasih
becus a bisa: tidak --, tusing bisa, tusing keduman
beda [beth! n 1 Ie'nné' 2 bina;
berbeda male'nan; rnabinaan; / /
berbeda-beda mabina-binaan; malen-lenan
'bedah n bedah; operasi;
membedahmedah; ngoprasi
2bedah Jw a ue
,
k
bedak n puplur;
berbedak mapupur; membedaki mupurin: - bayi, mupurin rare'
'bedal v bedal; daldal;
membedal medal; naldal: ia - kudanya, ia naldal jarann(
bedal Jw a ngleb
bedan, bedan-bedan n 1 paceb!e'g-ble"g barak di ku1itn; 2 balan
bedaya n juru igel luh di kraton Yogja
bedebah a bangkaan; cicing (pepisuhan) hai --, cicing; bangkaan
bedel / bedel v tudang;
membedel nudang
tbedeng /bedeng/ n bangsal; pondok tongos anak maga'
2bedeng /bedeng/ n 1 plupuhan; 2 pundukan
bedil n bedil
bedudak n lipi sinduk
beduk n bedug
bedukang n ad be tukad
bedung n 1 grita; 2 oto (pamedbedan pungsed rare)
'bega /bega/ v berbega ngindang: elang itu terbang - sikep ento
(keber) ngindang;
membega ngindang
2bega /bega/ ark v membega matitis
begal /begal/ n be/gal;
membegal me/gal; ngrampas;
pembegalan pam4aian; pangrapasan
begana n nasi campur
begap a 1 gede"sitah; 2 bakuh
begar a 1 blantakan; 2 bengkung; janteng
begar /begar/ v bergegar, membegari ngindang
begini p (buka) kene'
sebegini ambu1n
begitu p (buka) kto; -- pun keto mas;
sebegitu amonto
begroting n rancangan prabe'a
beguk n 1 batun salak (di baong); 2 gondong begundal n 1 panjak; 2 roang; rencang
bejana n bak; jambangan
bejat a 1 uug; usak; 2 jelel berek
beka /beka/ ki n, berbeka v mapaitungan; mapaomongan; magesah;
berbeka-eka maitungan; mapaomongan
bekal n bekel;
berbekal mabekel: ia datang kemari kemauan dan fiat untuk
maju, ia teka mai mabekel baan keneh lakar maju;
membekali mekelin: ia - anak-anaknya pendidikan yg baik, ia
mekelin panak-panakne' pendidikan ané' Iuung;
perbekalan 1 bekel; sangu; 2 bagian an nragianang pekakas mal
1bekam ark v, membekam v 1 mekem; 2 nrekem
2bekem n tampak (laad jeljelan di ku1it)
bekas n 1 tampak (batis, ma!); 2 laad (punggawa, mal): dia adalah
mantan guru saya, ia laad gurun tiang;
-- luka laad berung (kore'ng); -- tangan ark 1 tampak lima
(ceciren); 2 tulisan; gunakaya;
berbekas matampak; m!aad
bekasan -, pekasan
bekat ki a maseksek; majeijel
bekatul n mincid
'beker /beker/ n (jam) béker
2beker /beker/ n piala
bekil n ad be" pasih
beku a 1 kentel dadi katos; 2 kekeh: badannya --, awakne' kekeh; 3
endekanga; jangklekanga; 4 sas belog: susah men gajar anak yg
otaknya --, kweh ngajain anak ané belog
bekuk v membekuk v 1 nagelang (baong); 2 nengek; ngejuk
(maling; dusta)
bekuku n ad be' pasih, Spanes kasta
bel /bel/ n bel; 1oncng
'bela /bela/ v membela v 1 miara; matepetin; ngrisakin; 2 nulung;
nayubin 2bela /bela/ ki n b1a; satria;
membela 1 masatria; 2 melanin; nindihin;
pembela anak ene' tindih tekn;
perkara, pangabih;
pembelaan patindih
beiacan n sera; trasi
belacu n blacu
beladau n sr golok bawak
beIadu n ladung
belah n 1 belah(an); siag(an); 2 paro(an); paos; 3 abagian: kedua --
tan gannya, kaduang anh 1imanné
-- ketupat belah pat;
membelah melah; nyibak: - kelapa, nyibak nyuh;
belahan 1 belahan; siagaan; 2 sibakan; paroan;
sebelah 1 atengaha; 2 apaos; 3 paak (kangin, kauh, ma!);
samping; aneh; berat -, mabaat-baatan; mabaatan anh;
bersebelahan masanding;
menyebelah (kpd) masaing; nepk; matampih;
sebelah-menyebelah 1 sabi lang samping; 2 masandingan;
menyebelahi masaing; nepèk: saya akan selalu - gagasan yg
benar, tiang setata lakar nepk teke'n paitungan ane' bench;
menyebelahkan nyampingan
beiahak n membelalak (terbelalak) 1 makohkohan; 2 mataag;
terbelalak makohkohan
'belai n, membelai v ngusud-usud, ngusap-usap; mapasihin; ngukutukut;
membelai-belai ngusud-usud; ngusap-usap;
belaian usudan; usapan
2belai a, belu -- cr'wét
belak n 1 belang (buat buron); 2 pélt (kayu); 3 belang cenik-cenik
(gering kulit)
beiaka adv 1 makejang; dogn; 2 sanget; pesan: bodoh --, belog
pesan; 3 tule'n: mas --, mas tule'n
beiakang n 1 tundun; 2 bokongan; 3 dun: datang dr --, teka uli dun;
-- han mani puan; berbelakang-belakangan saling kalah urinin;
membelakangi 1 ngalah tundunin; ngurinin: dia duduk -
jendela, ia negak ngurinin jendla; 2 nepinin; ngalamenaang;
terbelakang 1 tanggu dun; 2 tondé'n maju;
belakangan 1 pamuputn; 2 mara-mara ene'; 3 Jk durian
beIaiah a budag; dropon(an); ngrapu
beIalai n tembIe'e'
beIaIak, membelalak a nelik (mata);
membelalakan nelikang: dia men ghardik saya sambil - mata, ia
nengkikin tiang sambil nelikang mata;
terbelalak nelik;
belalakan delikan
beialang n balang
-- kunyit balang ané kuning warnanné
'beIam v, membelam v nyeksekang; nyegsegang
2beIam n -- api aketan
belanak n blanak
beJanda n belanda
belandong n juru bah kayu (di alas)
belang n 1 belang; 2 pole'ng; 3 sas cé'da; cacad
beianga n payuk
beIangir(an) n ad punyan kayu, Shorea blangeran
'beiangkas n be' mimi; be" imi-imi, Limulus moluclames
2beIangkas n srblakas
beIangkin n 1 tir; 2 semir sepatu
beIanja n 1 beblanjan; 2 bé'a; upah; gajih;
berbelanja mabelanja;
membelanjai me'anin; nanggung prabe'a;
belanjaan beblanjaan;
perbelanjaan ongkos-ongkos prabea
belantara n linggah: hutan --, alas wayah (linggah pesan)
'beIantik n blantik
2beIantik n makiar; bondo
'belas n olas;
-- kasihan olas asih;
membelaskan (hati) ngangngonin;
berbelaskasihan molas asih; mrasa olas asih
2belas n ad wilangan; se --, solas; /
kesebelasan kiup bal ané' liunne solas din
beiasah ki v tigtig; lambet;
membelasah nigtig; nglambet
beianting n pajeg; béa; tigasana (uma karang)
beiasungkawa /belasungkawa/ n be'Ia sungkawa; milu barengbareng sedih (sangsut)
bedasut v, membelasut v 1 gereng-gereng (cara méng); 2 banggras
1beIat n 1 banjang; 2 bide; ke're'
2beIat n lante' (anggon natakin lima lung);
membelat nglante"
belati ki a tiuk blati
beIatung n uled bangke' (berung) ulihan empok buyung
'beIau n blau; pelung;
kebelau masawang pelung
2beiau n ad be' pasih
3beiau ark a, berbelau-belau a kuneng-kunengan
belawan n ad punyan kayu
beldu ark n bludru
belek /belek/ n béiék
belek /belek/ v membelek nglingling
belencong /belencong/ n bléncong; semben clalang
beIenggu n blenggu; blagbag;
terbelenggu 1 kablenggu; 2 sas buka tegul
belengket /belengket/ v nkt
beiengkok /belengkok/ a mlengkung; 2 mlikuk;
membelengkokkan mekokang;
belengkokan pengkolan; likukan
belengkong /belengkong/ a lé'ngkong; mlengkung
beientung n ad sr katak
beIepas n sr prau anI sedeng-sedeng beIera /belera/ n blida
belerang /belerang/ ark n los; bale' los
beIeter Jbeleter/ a crw
beli v beli;
berbelibeli(an) 1 saling belinin; 2 mablanja;
membeli meli: Ibu pergi ke pasar untuk - beras dan sayur,
Meme ka peken lakar meli baas ajak lakaran jukut;
membelikan meliang;
terbeli 1 dadi beli; 2 suba mabeli; 3 bes maal baan meli; 4 sas
ké'ne' tombokan;
belian 1 beblanjan; 2 mablanja;
belia a bajang: mw/a --, bajang cerik; truna cerik
beliak, membeliak v nengng; nelh;
terbeliak nengéng; neleh / /
behan ki n bahan: hantu --, macan daden-daden
beliau n ida; dane'
belibis n blibis
belida n ad be" pasih
beligo n bligo, Benincasa hispida
belikat n tukang pala
belimbing n blingbing, sr Averrhoa
beling n 1 belahan cawan, botol; mal; 2 serbuk gelas layangan; 3
porselin
belingkang ark a terbelingkang nylempang
belingut ark a terbelingut kajé'ngklok
belintang a berbelintang (an) ngandang
belit v 1 lilitan; likak-likukan;
berbelit-belit 1 mlilit; likak-likuk; 2 rimbit; 3 sempuut (brusut);
membelit nglilit: sebelum menelan man gsanya, ular itu telah
nya lebih dahulu, setonde'n nguntal mangsané lipiné ento
malunan nglilit;
membelitkan nglilitkan; nglikehang;
terbelit kalilit; kalingkeh
belitung n ad temisi
beliung n bliung: (angin) puting -- angin linus beliut a pelit
beIo /belo/ ki v patikacuh
'beiodok ark a miontod
2beiodok n b blodog
belok /belok/ a b1ok; likuk;
belokan pengkolan; likukan
beiekok n bluluk
beiongkang n sr prau di tukadé gede'
beiongkeng /belongkengl n susul; buit-buit; ungun; pajua
belongsong n 1 blongsong; 2 ad kamben tetununan
belontok n ad be' pasih, Gobius viridipunctatus
be Jot /belot/ membelot v 1 ninggal kadang; nyaingin müsuh; 2
ninggal agama;
pembelot nitia
beIubur n sr wadah baas miakar aji don rumbia
beIudak n lipi sinduk
beludur n sr (jaja) apem
beludru n bludru
beIukang -, bedukang
belukap n sr punyan bako, Rhizophora mucronata
beIukar n bet
beiuIang n 1 blulang; 2 bubul;
berbelulang bubul; niulang
beIuIuk n 1 bungsil; 2 bluluk
beIum adv konde'n; tonde'n;
sebelum sakondén; satondé'n
belungkang n 1 bongkol papah nyuh; 2 clebongkakan
belungkur n ad be' pasih, Saurida tumbil
belunjur v matajuh; nglojar
beluntas n bluntas, Pluchea indica
beluru n sr bun gede'
beIus a goloh; coloh
belut n lindung;
menyukai pb, tan papikenoh; licin bagai --, pb celih; sepeti --
pulang ke lumpur, pb seneng
bembam v membembam namgus (ubi, kiadi, mal)
1bembam n punyan kelangisan, Donax arundastrumhour
2bemban n sr bubu
3bemban n ad bé tukad
bemper/bemper - bumper
bena kl n gentuh uluhan ye'h pasih kebek
bena/bena ki a 1 kaliwat; 2 rungu; lingu: -- tak --, tan lingu
'benah, berbenah v madabdab; matangkid;
membenahi nabdabang; nangkidang; menain: dia sudah bisa
dirinya, ia suba bisa nabdabang dwékne'
benak n 1 sumsum; jajah ; 2 polo; 3 sas keneh: belum terbayang di
-- saya, tondn mrawat di keneh tiang
-- kepab polo; - tulang sumsum
2benak a 1 makatep1ék (pipis selaka); 2 sas belog; Iengah
benalu n 1 kepasilan; 2 sas anak demen ngamahin timpal
benam v berbenam 1 memem; 2 ngiejumah;
membenam kelem; leb; engseb;
terbenam 1 kelebu; keleb; kelem; 2 memem; 3 leb; 4 neg
benang n benang; -- arang sepat; -- raja yg lalah; --sari benang sarin
bunga;
membenang 1 buka benange'; 2 sas (bekerja hendaknya )sabran
mrancana
benar a 1 beneh; 2 saja; jati; 3 mula kto; 4 kaliwat; sanget; pesan;
benar-benar saja-sajan: nasihat gurunya dipegangnya -, pitutur
gurunne gisianga sajan-sajan;
berbenar masaja-sajaan;
berbenarbenar masaj a-saj aan;
membenarkan 1 menaang; 2 meneheng; masajaang; 3
ngadungin; 4 kapatut; kalugra;
pembenaran mamituhu; matutang;
kebenaran unduk (and) jati; kasujatian; kapolosan; kapatutan
'benara n penatu
mémbenara menatu
2benara ark n menara
bencah n berbencah (tanah) geduhberbencah-bencah gaduh
bencana n bencana; sengkala
bencia 1 gedeg; gila-geting; 2 kagedegang
benda n 1 sr barang-barang; 2 arta brana
perbendaan kumpulan arta brana;
kebendaan ané marupa arta brana
bendahara n 1 ané ngisi pe'sék; 2 kk patih agung;
perbendaharaan 1 penyimpenan arta brana; kasugihan; kosa
bendaharawan n prayogia ngencanang psk; sedahan
bendahari ki n an ngisi psk
bende /bende/ n bend
bendel /bendel/ n bp bendel;
membendel mendel
bender /bender/ n cak tukang bendel
bende ra /bendera/ n bende'ra
1benderang ki n kagungan: tombak --, tumbak kagungan
2benderang a terang: bulan --, bulan terang
bende rung ki n rurung cenik (gang) di selagan umah-umahe
bendi /bendi/ dokar; krta
bendo n bendo; sr blakas
bendoro n panyapa tekn anak m'nak
bendul n sesunduk
bendung n empelan;
bendungan empelan;
membendung 1 ngempel; nambeng; 2 sas nambakin
1bengal a macengung (kuping)
2bengal a 1 bangal; janteng 2 kual; beler
bengang a enggang; nyengangal;
membengang nglinggahang
bengap a makateplk (munyin pipis selaka)
bengawan n bengawan; tukad linggah (gede)
bengek /bengek/ n dekah; asma
bengil a bencol: bengal --, bencal-bencol
'benggol /benggo/ a beseh; magendol 2benggol /beciggol/ n benggol; gobang
3benggol /benggot/ n cak, be'nggolan man baak
bengis a 1 gemes; 2 jadig; nyakitin kuping (omong)
bengkak a 1 beseh; 2 beteg; -- bengil bencal-bencol
bengka1, kebengkalan v mekemel; dumengkel
2bengkal a sukak; kaselek; simatan
bengkalai terbengkaLai a nungkak; madepin: banyak ban gunan yg
- krn kekurangan biaya, liu bangunan and' nungkak baan
kuangan be'i
bengkak-bengkok /be'ngkak-be'ngkok/ a likak-likuk
bengkang-bengkung a 1 bengkat-bengkot; 2 likak-likuk
bengkar v, membengkar v kembang; kebah
bengkarak n (tulang) gragas
bengkarung n lelasan
bengkawan n panyepit; panyepes (raab)
bengkawang n (punyan) paku, sr Gleichenia
bengkel /bengkel/ n bingkil
bengkeng /bengkeng/ a énggal gedg; e'nggal sangitan;
membengkengi ngalakin; ngwIin; ngopak
bengkil a beseh; bencol
bengkok /bengkok/ a 1 be /
ngkot; 2 corah; cute
bengkol /bengkol/ -+ pengkol
'bengkong /bengkong/ a 1e'igkong
2bengkong /bengkong/ n juru sunat
bengkung n ad punyan kayu ane' getah muah buahne dadi angon
lengis, Camea motleyana
bengkuang n 1 sr pandan, Pandanus atrocarpus; 2 bangkuang;
jempirangan, Puchyrrhizus crosus
bengkudu n wengkudu; tibah; Morinda citrofihia
bengkunang n sr kancil /
'bengkung a 1eigkong; Ie'glog; tegol (kris, tiuk, ma!)
2bengkung n sabuk kamben
'bengok n gondong
2bengok ark a sedih; sendu; sebet
bengong a bengong /
bengot /bengot/ a 1 bengor; 2 séndeh
bengu a bengu; apek; mangkug
1benguk a 1 sedih; sendu; 2 sebet
2benguk n sr kekara
bengul a bengul
benian n koper; peti (cenik); wadah mas-masan
bemh n 1 binihan; bibit; 2 kawitan;
pembenihan panimuhan; tongos panguritan
bening a ning: getah --, getah kelenjar di awak jelemane (buron);
langit -- tidak berawan langit galang inang
benitan n ad punyan kayu
benjol /benjol/ a boncol
benjut a boncol; benyut
bensin /bensin/ n binsin
bensol /bensol/ n sr binsin
bentak v, membentak nge'kin; mage"e'k; nengkikin: ia pen gemis
itu; ia nengkikin juru idih-idihé ento
bentan a betus; kambuh
bentang v, membentang v nylebat: tampak sawah , ngenah carikë'
nylebat (linggah pesan);
membentangkan 1 ngebatang; 2 ngebe'rang (kambid, bidak,
mal); 3 mentangang; niatarang: ia - rencananya, ia mentangang
rencanann;
terbentang makebat; nylebat
bentangur n punyan suladri, Calophyllum sonlattri
bentar n kesep; kejep; jahan;
sebentar akesep; akjep; ajahan
bentara ki n utusan; pangabih; ajudan
bentaus -, mentaos
benteh /benteh/ n berbentah mabente'
benteng /bentengf n bénteg
bentet /bentet/ a siag; engkag
bentik ark n gedang bentil -, pentil
bentok v, kebentok v makaplug; matomplok: hati-hati berfalan,
nanti kepalamu tiang, adg-ade'ng majalan, nyaan duur caine
makiaplug ajak temboke'
bentrok v, bentrokan v 1 mrompak; 2 magrengan; miegan;
macogroh; 3 mapapas (papineh)
bentuk n 1 wangun; goba; jeneng; 2 eluk; 1e'igkong;
-- taji, eluk taji; 3 katih: cincin sebungkung akatih
bentulu n ad be pasih
'bentur a membentur ngempI; nyemped
2bentur v, berbenturan v matomplok; mrampok; mapeeg;
membentur nomplok: karena kurang hati-hati, mobilnya -
pohon, krana tusing yatna, motorne' nomplok punyan kayu;
benturung n mahmah
benua n 1 banua; 2 gumi
'benuang n kerbau --, kebo gede"
2benuang n ad punyan kayu, Octomeles sumantrana
benyai a 1 benyek; 2 lemet; 3 banyai
benyek /benyek/ a b'nyk; be'nceI
benyot /benyot/ a 1 bngor; 2 pe'ncor
beo /beo/ n (kedis) siung;
membeo nuut-nuutang
berabe /berabe/ a kéweh; ngre'potin; ngobetin
berahi n 1 buduh kasmaran; 2 demen (buduh) pesan;
memberahikan muduhang; ngedotang
berai v, berberaian v mabrarakan; sempiar: anak-anak Ian
mendengar bentakan itu, cerik-cerike' malaib sempiar ningeh
geekan ento
memberai-beraikan (musuh) nyaagang musuh
beraja n lelipi aon
berak /berak/ n 1 tai; 2 meju
berakah kI a bergah
beraksa n 1 (pohon --, kayu --) sr punyan baingin; 2 (kuda --) jaran
sembrani
berem n berem
berambang n bawang
beramin n (bakal--) kranjang téngtngan
beranda n ampik
berandai n anak beler
berandang a terang; ngilis; ngenah
berang /berang/ a gedeg; brangti
berang-berang n sr mahmah kereng ngamah be" tukad
1berangan n ad punyan kayu, sr Castanea
2berangan n warangan
3berangan - barang-barang
berangas n kripit; kritip
berangasan a brangasan; brangsongan
berangga a rénggah
berangkat v 1 majalan: ia -- ke kantor, ia majalan ka kantor; 2
men 'k kelih: anak itu sudah -- dewasa, anak ceriké' ento suba
kelih
berangsang v, memberangsang v brangsongan;
memberangsangkan ngancuk-ancukin; makilinin; ngolé'sin;
matajepih
berangsong - berangsong
berangus n srobong bungut cicing; srobong sampi; kronjo jaran;
-- pers undang-undang ané'tusing ngasukang orta di surat kabare'
berani a bani; want'n
berantak, brantakan a magaburan; mabrarakan
berantas v, membrantas v muceh; ngilangang
berapa p akuda;
berapa Iiu; Iebih teké'n abesik;
seberapa amoncn; amonapa
berarakan a mabrarakan
beras n baas; -- pulut ketan
beras-beras n 1 ad b pasih; 2 ad punyan kayu
berat n 1 baat (nt); 2 gede' senjata --, senjata gede; 3 abot: penyakit
--, gering abot; gering baat; 4 baat; abot; had ngekoh; -- mulut mel; -- tangan lekig; baat gugung;
memberati 1 mabatin; 2 ngre'potin; / keberatan 1 tusing lega: jika tidak -, yen lega; 2 kapialang: ia
pergi, ia kapilang majalan
bercak n brintik; bulk /
berek-berek /berek-berek/ n sr kedis sesapi ane makeber petengpetenge demen ngamah nyawan; Merops sumatranus
beremban n panyepes (dingding, pagoan)
berembang n punyan pidada; tinga-tinga, Sometaria acida
berendeng Iberendengl adv maderek; mrerod
berenga n uled bangke'
bereng-bereng /berengbereng/ n sr bende" -, bering-bering
berengut v, memberengut v mrengut; mrungus
berentang /berentang/ v, memberentangkan v nyampingang
bererot /bererot/ v mrrod
beres /beres/ a 1 pragat melah; utas; 2 melah: rumah tan gganya --
kaluargane' melah
membereskan mragatang; ngamelahang
berosok /berosok/ n cak mani: -- nya, buin maninne'
'beret /beret/ a bere'd; sued
21beret /beret/ a 1 nyignyig; 2 Hunan mileh
berewok /berewok/ n ka1s
berganjul n corah /
bergedel /bergedel/ n bergedel
berguk n kekudOng; kekubun; layah
berhaIa n barala
ben v baang
memberi 1 maang; 2 makada; ngranaang; ngawanang: itulah yg
malu, ento ane'makada lek; 3 jangina: sayur itu diberi garam,
jukute' janginI uyah; 4 mukul; nyagur; - hati, 1 ngangsokang; 2
ngamungalang; -- muka nyayagang; pemberiaan pabaangan
beriang ark n alu, Varanus salvator
beringas a gemes; kasar; brangsongan
benng-bering n sr gedembrng; sr bendé'
benngin n (punyan kayu) baingin, Ficus benyamin berisik a 1 endeh; uyut; 2 empeng (kuping)
benta n 1 orta; 2 laporan; 3 pasasah; kekasiaraan
berberita morta; maang orta;
memberitakan 1 ngortaang; 2 nglaporang
pemberitaan unduke' ngortaang
beritahu v, memberitahu v ngorahin; nglaporang
beritawan n juru orta
berkah n pasue'can; paungrahan
berkas n 1 pesel; 2 bendel
berkat n 1 pasue'can; panugrahan; 2 karahayuan; 3 ulih(an);
memberkati 1 nyue'canin; 2 ngrahayuang
berkik n berkek; kedis berset
berkil a ad be/ pasih /
berko Jberko/ ark n berko
berlian n berlian
bermi n ad entik-entikan
bernas a 1 maisi: padi --, padi jelih; susunya --, susu nyangkih; 2 sas
ada isian
bernga n berenga
beronga n kk; kiuh
berok n (isin) basang ane' betenan: turun --, aud
berokat n brokat
berondong v, memberondong v titir; cece tan papegatan;
berondongan munyi (kprpe'dan) bedil mesin
beronok n be" celak pandd, tripang
berontak v 1 congal; mabalik; 2 mapalawanan
beroti n panyepas, apesan
bersat ark v paling; sasr
bersih a 1 kedas; resik; anyar; 2 ening; 3 suci; 4 tuln; 5 luung; 6
telah; 7 neto pendapatan -- bersih;
pembersihan pamasmian (corah, mata-mata)
bersil, membersil v miontod; nengok
bersin v mabangkes bersit, membersit v miontod; nengok
membersitkan ngepresang; ngeprusang: tembusan itu - cahaya,
tembakane'ento ngeprusang endih
terbersit makesiar
bersut a mrugus; mrengut
bertam n 1 sr punyan sagu; kedis jrangjang Eugeisiona tritis
bertih n emping
beruang n beruang
berudu n becing-becing
berujul n bensin tenggala cenik
beruk n sr bojog, Macacus nemestrinus
'berumbung n bungbung
2berumbung n ad punyan kayu, Adina rubensceus
berunai n ad punyan kayu, Antidesma neurocarpum
berungut, memberungut v mrungut; nyebeng
beruntun a mruntutan
beruntus(an) n bintul-bintul barak
besan /besan/ n 1 matua; 2 warang
besar a 1 gede'; 2 kwlih;
-- hati girang; -- kepala sombong; -- mulut sumbar; galak delem;
angkak;
-- perut 1 loba; ames; 2 belirig; /
besar-besaran geged'an; gede'n-gedenan;
membesar-besarkan nglebih-lebihin: ia suka - perkara, ia
demen nglebih-nglebihin prekara;
pembesar 1 penggede'; 2 kk suryakanta (kaca anggon ngede'nang)
kebesaran kawibawan
besaran n (punyan) besar, Morusalba luirs
besek /besek/ n bsk
beser /beser/ a bsh
beset /beset/ a kesod
membeset melut; miulangin
besi n besi
-- berani besi wresani; -- putiiz 1 (b) si putih be1k; 2 besi anputih
beslah ark v membeslah v maslah; ngrampag
beslit n beslit
besok /besok/ n 1 mani; 2 mani-puan; manian
besot a kesod
bestari ki a dueg; wicaksana
bestik ark n bestik
bestir n pange'nter (sekaa); pangencan
besuk v buk
besusu n sr bangkuang, Pachyrrhizus erasus
'besut v, membasut v 1 nyutsut; ngedasin, 2 menain
2besut v, membesut mencrat; mencrt
besuta ki n ad sutra
beta /beta/ ki n 1 parekan; 2 a titiang; b icang; awake'
betah a 1 luat; kuat; kereng; 2 nau; 3 ki seger; waas
betahak v mataag
betak a betak-betak a bre'ngbe'ng
betapa p 1 ke'nke'n; 2 ahg: -- girang hatinya, aeng demen atinn 3
yadiapin ke'nkn: -- diajarnya masih bodoh juga, yadiapin ké'nke'n
ajahina enu dogen belog;
-- lagi apa bum; -- pula jangin bum
betara ark n betara
betari ark n betari
betas a uk rograg; belah; ke1és
betet /betet/ n btt; ttt; tt
'beti /beti/ n bukti
2beti /betil n beti-beti panyeroan
beti n beti-betin n punyan nasi-nasi, Engenea michelli
'betik n, gedang, Carica papaya
2betik n, berbentik-bentik v bungan peluh
3betik v, terbentik v maorta
betina n Iua
beting n degdegan bias di pasisi;
membenting madegdeg;
terbeting kandas di dugdugan biasé
betis n tulang unas: buah --, jantung --, perut --, betekan batis
2betis n ad punyan kayu, Payenautilis
'betok n be' betok, Anabas testudineus
2betok ark a puun (ulihan air keras)
beton n beton
betot v, membetot v ngabut
betul a 1 beneng; kenceng; leser; 2 beneh; 3 jati; tu1e'i; 4 sanget;
kaliwat; pesan;
berbetulan 1 kebenengan; 2 adung; 3 mabenengan:
kedua pesawat itu tampak menuju London, kedua pesawate
ento tinggal mabenengan nuju ka London;
membetulkan 1 menengang; 2 menehang; 3 menaang; 4 nepetang;
kebetulan 1 nujuang; sedeng melaha; 2 tepet
sebetulnya benehn; patutné
biak, berbiak v endah; ngendah: berkembang --, endah-gumendah
'biang n ma;
-- keladi 1 bungkil keladi; 2 sas ma baak; 3 sas dasarn'; witne;
bongkolne; -- keringat bungan peluh; -- roti ragi
2biang a tandes (betel)
biangIaIa ki n bianglalah; yanglalah
biapen ark n saudagar
biar p 1 depang; 2 bp apang: tunggu -- kering, antiang apang tuh; 3
yadiapin; jet: -- lambat asal selamat, yadiapin lambat asal slamet
bicara n wihara
biarawan n anak matapa di waiharan biarawan
biarawati n anak luh matapa di wiharané biarawati
biar-biar n sr cacing cenik; Filarialoa
bias, membias v kababas; kasasar; anyud
biasa a biasa; lumrah; kalagu; kaprah
biawak n alu
biawas n sotong, Psidium guajawa
biaya n bea; ongkos
membiayai me'anin; ngongkosin
bibi n bibi
bibinda n bibi (ormat)
bibir n 1 bibih; 2 tepl; berat --, mel; jerbu; tipis --, greteh;
/
a
•
jer; leme / ,
s
'bibit n 1 bulih (padi); 2 binihan; 3 bibit
2bibit v membibit v nnte'ng
bibliografi n bibliografi; kepustakaan
bibliotek /bibliotek/ n perpustakaan
bicara n 1 kk tetimbangan; 2 (budi --) keneh; 3 parembugan; 4
wicara; kekencan; 5 omong;
berbicara 1 ngraos; ngomong: siapa yg - dng kamu, nye'n ane'
ngraos ajak cai; 2 marembug: mere/ca - soul penjualan tanah, ia
marembug unduk penjualan tanah;
meinbicarakan ngraosang; ngomongang; ngrembugang;
pembicara juru raos
bidadari n 1 dedari; 2 sas anak jegg
'bidai n 1 bide'; 2 lanté';
berbidai-bidai balan;
membidai nglanté'
2bidai n Olr pencegan (sunarikan) kala main kasti
bidak n bebeh; pion (di plalian catur)
'bidal n sesonggan; paribasa
2bidai ark n bidal (sanglup tujuh kala nyait)
bidan n bidan; balian manakan
bidang n 1 (be) bidangan; tebihan; 2 Iinggah; bidang (tangkah); 3
bidang (tikeh)
membidangkan ngebatang blulang;
pembidang pamidangan; tali pangenteng; pame'de'ngan
bidar ki n ad prau
bidara n punyan bekul, Sizyphus rotundifolia
bidas n membidas 1 mlecat; 2 menjotan; 3 nregas; ngregah (musuh);
pembidas sr limpung: pasukan -, sikep printis
bidik v, membidik v 1 matitis; 2 nglingling;
membidikkan matitisang; mipitang
pembidikan 1 tongos mlajah mabedilan; 2 cara matitis
biduan n juru gending; penyanyi; biduan
biduanita n juru gending luh; penyanyi wanita; biduanita
biduk n sr prau: cerana --, pabuan ane majeneng prau; bintang --,
bintang jung
bidur ki n timbangan aj i timah
biduri ark -, baiduri
bigami a ngamaduang dadua
bija ki n binihan
bijak a dueg;
kebijakan kaduegan
bijaksana a wicaksana;
kebijaksanaan kawicaksanaan
bijan n lenga; wij
biji n 1 batu (poh, asem, ma!); 2 bulih(an): --kacang, bulih kacang;
-- kedelai, bulihan kedele; 3 besik: ia makan man gga habis lima
ia naar poh telas limang besik
bijih n bijih
bikang n jaja bikang
bikin n cak gae';
membikin ngae;
bikinan gega
biksu n biksu
biksuni n biksu luh
'biku ark n biku
2biku n reringgitan gigin barong
biIa p 1 ipidan; buin pidan ja; 2 ye/n;
-- mungkin yé'n saja; -- perlu yen -- saja yen saja;
bila-bila buin pidan
biIah n 1 wilahan tiing; 2 bidang: dua -- papan, duang bidang papan
biIai ark n balan
biIakmata n punyan bila, Aegle marmelos
bilal n juru bang; juru asan (masj id)
bilamana p ipidan; buin pidan
'bilang v berbilang ark v 1 akuda: - han, akudang wai; sen,
akudang sé'n; 2 metk: - untung, metk bati
terbilang kaitung; kapetk;
Mangan 1 liunne: 2 angka; 3 golongan 4 kuuban; ruruhan;
sebilang sabilang: - han, sabilang wai
2bLlang v cak omong
membilang ngomongang; nyambatang; nuturang
biIas v, berbilas v mlangsuh; mlalah;
membilas nglangsuhang; nglalahang
bilateral a kaduang anh: perjanjian --, pasubaya ane suba
kadungin makaduang anh
baliar n bilyar (main bola tonjok)
bijik n 1 bedé"g; 2 rongan
bilis n sakit mata (baah)
biIur n balau
bimasakti n bintang bimasakti
bimbang a 1 bingbang; mangda; 2 biahpara: ia selalu -- memikir/can
nasib anaknya, ia setata (mrasa) biahpara ngenehang nasib
panakné';
membimbangkan 1 mingbangang; 2 biahpara (teken);
kebimbangan 1 kabingbangan; 2 kabiahparan
bimbang v 1 ajahin; 2 dandan;
berbimbingan 1 madandan Jima; 2 sas saling tulungin;
membimbing 1 nandan nuntun; 2 sas ngajahin; maangin pepineh;
bimbingan 1 pimpinan; 2 pamahbah;
pembimbing panuntun
bimbit v, membiinbit v 1 nenténg; 2 nandan: ia berkata sambil
anaknya, ia ngorta sambil nandan panakné
bimbitan tngtéigan
bin Arp bin
Una v membina v ngwangun: sama-sama - negara baru yg add dan
makmur, bareng-bareng ngwangun negara barn an adil dan makrnur;
pembina pawangun
binai a binal
binar ark n sunar;
berbinar-binar 1 masunaran; 2 kuneng-kunengan:
penglihatannya , pangliatanne kuneng-kunengan
binara - benara
binasa a benyah; dekdek le/doh; dekdek lebur, uug;
membinasakan menyahang; nguugang: pasukan kita berhasil -
gerombolan bersenjata, pasukan iragan menyahang grombolan
masenjata
pembinasaan pamenyahan; parigusakan
binatang n buron; sato;
-- ternak ubuh-ubuhan
binatu n penatu; tukang setrika
bincang, berbincang v mrembug: mereka sedang - di kainar ramu,
ia sedeng mremug di kamar tamune;
berbincang-bincang mrembug;
membincangkan ngrembugang; ngrundingang;
perbincangan rerembugan; parembugan
bincang-bincut a boncol-boncol cenik
bincu ark n 1 gincu; anci; 2 boncol
bincul n boncol
bincut n boncol
bindam ark a sebuh
bindeng a cambeng
bindu n pambtan;
membindu mbt
bingar -+ ingar-bingar
bingas a brangsongan
bingit a inguh
bingka n jaja uli madadang tur magula
bingkah n bungkalan; clebungkuh;
berbingkah-bingkah mabungkul-bungkulan;
membingkahi ngebug apang mabungkul-bungkulan;
bingkalan bungkalan
bingkai n sebeh; sibeh;
berbingkai masebeh; masibeh
bingkas, membingkas v 1 mental; menjotan; 2 nyluat: seger segera
dr duduknya, prajani nyluat uli tegakne'
bingkisv meinbingkis ngaput;
bingkisan 1 kekaputan; 2 gapgapan
bingung a 1 bingung; 2 paling;
membingungkan mingungang;
kebingungan kabingungan
bini n kurenan Iuh;
gahara kurenan seken; -- gelap pamitra;
bmi-binian anak muani ané pepes makurenan tur pepes palas
bintal - bintil
bin-tan ii kenyiri putih, Cerbera odollam
bintang n 1 bintang; 2 rasi; 3 ane' paling utama;
-- berekoi' bintang kuskus; -- jung bintang prau; -- sapu Iipiaon;
lipi awang; -- timur bintang siang;
berbintang-bintang 1 mabebintangan; 2 kuneng-kunengan; 3
paclompong;
perbintangan palelintangan:
bintara n bintara (undagan pangkat tentara)
binti n binti
bintik n brintik;
berbintik pabintik;
berbintik-bmtik pabintik
bintil n bintil; magentil
bintit -+ bintul
bintul n bintul
bintur n bubun udang
biografi n riwayat hidup; biograpi
biokimia n biokimia; ilmu kimia
bioia n biola; piul
bioJogi n biologi; ilmu hayat
bioskop n cak biskup; komidi gambar
bir n bir
birah n ad kiadi ngenitin;
kebirahan gatal; genit
birahi - berahi
birai n 1 jajaron kteteg; 2 tepi sebeh
biram ki n 1 gajeh; 2 lelipi lu
biras n ipah
berbiras mipah
birat n laad tatu di samping cangkeme
biri-biri n bin-bin
birih -+ birai
'biring n pabrintik (ad gering kulit); -- peluh bungan peluh
2binng a Wing (warna bulun siap)
birit ark n jit;
terbirit (terbirit-birit) ngencit: Ian -, malaib encit-encit;
terbint-birit ngencit
biro n kantor; biro;
-- perdagangan kantor ane ngurus dagang
birokrasi n birokrasi (tingkahe' nyalanang pamrntahan ant' bes
nitik nganutin tatakrama kantor, mwastu sarwa baged)
birsam n Dok gering baah di peparune'; Pleuritis
'biru n pelung; -- legam sebuh
2biru (biru-biru) n mwironan
3biru -, haru-biru
/
Ibis n his; kotak surat di rurung-rurunge
Ibis -* bus
3bis n cak 1 buin acepok; 2 entug-entugan di papaosan kerta sima
(undang-undang)
'bisa a bisa; dadi;
sebisa-bisanya sesida-sidaan
2bisa n upas; wisa
bisik n, berhisik v 1 makisi-kisi; 2 kasakisi;
berbisik-bisik v makisi-kisi;
pembisik anake' ane' ngisi-ngisiin pemain sandiwarane'
bising a 1 munyi makoos (makuug); 2 uyut; ibeng; 3 empeng;
niembisingkan ngempengang
biskop 4 uskup
biskuit n biskuit; roti belkan
bismilah p mangda Allah suwea
bison n bison; sr sampai alasan di Amenika, Bison amerikanus
bistek /bistek/ -, bistik
bistik n bestik
bisu a kolok
berbisu-bisu mapi-mapi kolok;
membisu mendep
bisul n busul
biti ki n (biti-biti) panyroan
biting n semat
biuku n boko (-- boko), Nozochhelys platynota
bius n 1 nyeI ati; lengeh; 2 bius
buut ark a gering tibanan
blandong n tukang bah kayu
blangko a 1 puyung; 2 blangko
blangkon n bondo
blok n 1 gebog: kain satu --, kain agebog; 2 banjaran; banjuran; 3
watek; soroh; belah
blokade n, memblokade v mlengkeh tur nambeng
bloknot n notes; buku catatan
'bobok v cak bubuk: nina-nina --, cecangkriman mulesang anak cerik
2bobok v, membobok v mongpong
bobol v bobol; bedah; bool
membobol mobol; medah
bobos v uek; be'sér;
membobos nrobos; bubus
bobot n baat (na)
bobrok a uug; usak; re'yod: up akhlak yang --, berek
bocah n cerik-cerik; rare"; -- mi nakal sekali di jalan, cerik-cerik ento
na/wi sajan di jalane;
angon rare angon
bocor a 1 bé'se'r; bosor; uus; tuduh; timbanya sudah -, timbane suba
beser; 2 camil; 3 mising;
membocorkan ms&ang
bodo n baju , baju Iambih anggo-anggona anak luh Bugis
bodoh a 1 bedu; 2 belog;
membodohkan 1 nepangang belog; 2 nguluk-uluk; melog-melog;
memperbodoh 1 nepangang; 2 nguluk-nguluk;
kebodohan kebelogan
bodok n gudug; sakit gede' sakit kusta
'bodong n miontod; jeruk --, juruk klanyuag; Citrusmedica
2bodong n angin baret, di musin sekarang mi sering ada --, di
musimjani pepes ada angin baret
bodor n tukang --, anak banyol; anak baud
bogam n mas papayasan gelung raja; (mis terdapat pd topeng-topeng
Bali, ada di tapel-tapel Bali)
bogel v mialung; ngadigligang
bogem n cak gemelan
bogi n kereta --, kré'ta cenik; dia naik kereta , ia mene'k keria
cenik
bohong a 1 bogbog; bobab; mokak; mauk: orang --, jiema bog-bog;
2 loyang;
berbohong mogbog: janganlah senang P- , eda demen mogbog;
berbohong-bohongan mabogbog-bogbogan;
membohongi mogbogin;
pembohong pamogbog
bohorok n sr angin slaung di Sumatera Timur
boi n jongos; pangayah di hotel
bokek a tiwas nkte'k
boket n karangan bunga
bokong n 1 mabading; 2 ut; bokongan; 3 di un;
membokong misem
bokor n bokor
bol n bol: jambu --, nyambu bol; nyambu rakta; Euginia malaccensis
bola n 1 bal; bola; 2 sekancan ané' bunter;
-- lampu 1 srobong semb; 2 balon
bolang-baling n - baling-baling
boleh adv dadi;
-- jadi jenenga; mirib meh; -- juga labanya 'lumayan' (dumelada);
mem(per)bolehkan maang; nadiang;
kebolehan keduegan: dia memperlihatkan --, iya ngede/
ngan
keduegan;
seboleh-bolehnya sesida-sidaan: -- kita Jan gan sampai
menyusahkan orang lain, sesida-sidaan irage' eda kanti ngewehin
anak
bolak v 1 kI pelih; 4 batik;
2 (-- balik) a bulak-balik; b ulah ulih; c ketat-kelit: orang itu --
pergi ke Jawa, anake' ento bolak-balik tuas ke Jawa
membolak-balik(kan) 1 mudang-madingang; 2 melat-metitang:
kerjanya hanya -- saja, gegae/ne tuah mudang adingang dogn
boling n bola ané'anggona mainan apang nyidayang ngebahang gada
madré'i
bolero /bolero/ n jake't bawak anggona anak luh
boIong a botong; tengah han --, tengai tepet; kati tepet;
-- melompong botong sajan;
berbolong-bolong mebolong-bolong tembus;
berbolong mabotong
'bolos a bedah; be'te'l; lobs
2bobos v, membolos v 1 bolos; 2 bolos: murid itu sering sekali -'-,
muridé ento pepes sajan bolos
boIot v kaput; bedbed; -
membolot ngaput; rnedbed: Ibu - kue di dapur, m'me ngaput
jaja di paon
boLpoin n putpn ané' bunter misi tinta di tengahn
boLsak n kasur; tilarn
bolu n ad jaja an melakar tepung terigu, taluh, gula pasir, terus
mapanggang
'born n born
'born n sarad; burn (kréa, rnal)
bombarde men n pangeboman: di Irak ada --, di Irak ada
pangeboman
bomantara 4 bumantara
borna, n 1 balian: di Bali banyak sekali dikenal --, 'di Bali tiyu sajaan
ada balian'; 2 pekasik gajah
bonafide a ane' dadi andet; sedeng gugu, dia yang sangat --, ia ane'
sanget dadi andel
'bon v bon: -- dulu nanti bayar belakangan, bon malu nyanan bayah
durian;
mengebon nganggeh; ngebon;
'bon n cak bon paingketan; gabungan
bonang n bebonangan
bonceng n bebonangan
bonceng v,
membonceng v numpang; magandIng;
memboncengkan ngandeigang; dia barangnya, ia
ngande'ngang; barangné'
boncol -, bencol
bondol v ad kedis
bondong n beredan; usungan;
berbondong-bondong mabered; mausungan; orang --
berrransmigrasi, anake' mabered transmigrasi
bondot v seet;
membodot nyeet; ngiket; - padi, kangkung, alang-alang dan
lain-lain, nyeet padi, kangkung, Wang, mal
boneka n 1 togog-togogan; 2 wayang;
bonet n kopyah mapenjuru ané'anggona teke/n hakim, mahaguru mal
'bong n ad pakuburan Cina
2bong n anak ane' ga'nne nyunatin; balian sunat; dukun sunat
bongak a 1 sombong; pongah; 2 bogbog; 3 belog;
membongak (ngomong) nyombongan awak; jangan selalu -,
ede bes (ngoiiiong) nyombongan awak
'bonggol n 1 bengkel; 2 punuk (unta)
2bonggol v membonggol(i) v nyagur(in); kakaknya - orang di jalan,
belinne nyagur (in) anak di jalan
bongkak a pongah; sombong; beler
bongkah n bungkalan; tanah --, tanah bungkalan
bongkang -) bungkang
bongkar v gahgah; bongkar;
membongkar: mongkar: -- tembok, mongkar tembok;
bongkar-bangkir a magaburan; maura: di tempat tidur semua --; di
tongose pules makejang magaburan
bongkas4 bungkas
bongkok - bungkuk
bongkol n 1 bongkol seenan 2 punuk; 3 gentil
bongkot n bongkot; bongkol (kayu); bungkil
bongmeh v cak, membongmeh v ngerasaang degdegan jantung
sambilang ngisiang pagelangan lima: dukunnya yg -, ba1ianan
ngerasaang degdegan jantungne sambilang ngisiang pagelangan
lima
bongok a bongkok; blentek; posag:
bongsang n bongsang (kranjang) cenik:
bongsor a bagor; lauh:
boncol a bé'njol; beseh; magendol:
bontak a mokoh bunter:
bontot a buncit
bonus n bones; sr premi; persen ditutup taunne'
bonyok a bonyok; benyel
bonyor-3 bonyok
bopeng a bunk
bopet n bopt
bopong v, membopong v nyangkol; ngrampa; dia - anak yg sakit
itu, Ia nyangkol anaké' n' sakit ento;
bor ii pusut; bor;
mengebor ngebor: -- kayu, ngebor kayu;
'borak n borak (jaran maka pid tur mamua jiema):
2borak n sr nyah-nyahan
borang n sungga
berci n sr deluang mas anggon pniasan sulaman ma!
bordel /berdel/4 bordir
bordes /berdes/ n penjekan anggon mené'k ka pintu
bordir n sulam(an) /
boreh /boreh/ n burat: -- wangi, boreh miik;
berboreh maborh;
borgol n k1té'k
memborgol ngletik;
pemborgolan pangleican
borham n bukti an'sajaan
borjuis n borjuis; sekancan anak' ngelah; ane' demen nindes anak
tusing ngelah
boroh n kantah; boreh; tanggungan
borong v borong; makejang; (beli); acepokan (garap);
memborong morong: ban gunan morong gad',
borongan borongan, kerja --, ga borongan;
pemborong pamorong
borok a 1 borok (berung): lukanya --, tatunne'borok; 2 cak korngan,
kakinya --, batisne" korengan; 3 cacad: mukanya --, muanné' cacad
bortel cak (w) ortel: -- dapat dibuat sayur yg enak, ortel dadi gae'
jukut n6 jaan
boros a 1 kele, cemos (tali); 2 koos
'bos num saw --, abongkos; apak
2bos n bos
bosan a med
membosankan ngemedin: buahnya itu kalau dimakan -, buahne'
ento yan daar ngemedin
bosen - bosan
bosor a 1 be'sér: embernya --, timbanne' bé'sé'r; 2 budag
bostan - bustan
bot n sepatu but
botak n botak; bonglak
'botoh a melah luung
2botoh n 1 babotoh; 2 saya (di tetajé'n); panabdab
botol n pucung; botol
botor n botor, Psophocarpus tetragonolobus
brangbang n bawang
brankar n cak pangosongan (anak gelem): dia dibawa ke rumah
sakit dng --, ia abana ke rumah sakit nganggon pangosongan
brankas n peti besi (wadah pipis/surat-surat buat)
bredel '4 brangus
bren n /bren/ sr bedil mesin
brevet n ijazah; diploma
brid (bridge) n plalian 11angan bent
bnsan n born an ngga1 makep!ug /
brokat n lakar baju ane'metenun anggonan pnasan benang mas wiadin perak
bros n bros (papayasan melakar uli mas, perak ma!, memata intan ane
mepasang di bajune' biasané' di tangkahe)
brosur n brosur; surat pamidarta bawak
bruto n piko!ih flu kotor; bruto:
bu n 1 ane, ibu: meme;
/ , -- ketut, meme ketut; 2 ane
/ babu: babu
buah n 1 buah; woh; 2 saluiring ane'marupa buah; 3 bungku!; besik;
4 pikolih; dasar (tutur);
-- baju kancing: -- bibir paomongan; -- dada nyonyo: hati
dedemenan: -- masa batun mata; -- mulut dadi omongan; -- pena
karangan; -- sulung woh-wohan mara nyemutifl; -- tangan
pikolih; gapgapan;
berbuah mabuah; -- durian, mabuah duren;
membuahi muahin; ngaé' apang mabuah;
pembuahan pikolin buah;
buah-buahan buah-buahan
buaiv, berbuai-buai v ma (n) yunan: kera itu bergantung dan --,
bojog ento magantung tur ma(n) nyunafl;
buaian 1 anyunan; 2 butuh 1onicng; jam
'buak -+ bual
2buak a sing tetep kenehne: kamu mi selalu --, cai né temasinggah
bual n 1 luaban: -- air panas itu besar, luaban yh panesé'ento gede;
2 bogbog: -- pikirannya, bogbog kenehné;
berbual mluab;
membual mogbog: sekarang kamu jangan lagi --, jani cai eda
bum mogbog
buana ki n buana; jagat
'buang v, membuang v 1 ngentungan; 2 ngutang; 3 ngi!angan: dia
sampah, ia ngentungan Iuu; 4 ngutang-ngutang; 5 nyélong;
-- air 1 meju; masakit basang; 2 ngenceh; mabanyu; 3 tusing milu-milu;
- belakang, mlaib; - dadu mamongmongan; nglotreang: malu 1
ngilangang cacad; 2 ngwales; 3 nyunat: muka ng1n u!at (mlingos);
terbuang 1 kakutang, barang bagus itu -, barang melah ento
kakutang; 2 nirdori; percuma, kamu - sekali hidup di bumi, cai
nirdon sajan hidup di gumine
terbuang-buang makutang-kutang: sisanya jangan sampai ,
sisann eda kanti makutang-kutang
2buang n tamulilingan: -- men gisap sari bunga, tamulilingan ngisep
sari bunga
buari ii be' an majemuh di panes matanai; de'ngde'ng: saya suka
ma/can daging --, tiang demen naar be de'ngdng
buas a 1 galak: harimau yang --, macan ane' galak; 2 sas gemes:
jangan terlalu -- thd sapi piaraan, eda bes gemes teken sampi
ubuhan
buat v gaé: mi -- saya, buat;
berbuat 1 miaksana; 2 nga'e: jangan - yg bukan-bukan, eda
mlaksana an tuara-tuara;
membuat 1 ngaé 2 nglaksanaang; 3 ngranaang;
perbuatan laksana; solah; mu terlalu melewati batas, Iaksanan
cai bes ngliwatin bates /
'buaya n buron megaang ane maawak tur maikuh dawa tur makulit
keras Crocodilus porosus;
-- pasang tukang copet
2buaya ii, buaya-buaya n balok anggon negtegang tiang perahu
bubar v gubar: jangan -- dulu sebelum pimpinan datang, eda gubar
malu satonde'n pimpinan teka
bubu n bubu: ptani ikan itu mencari Ran memakai--, nelayan ento
ngalih be;' nganggon bubu
bubuh v membubuhi v 1 ngejangin: ngisinin; mebehin: Ibu sedang
- gula pada kuenya, mime' sedek ngejangin gula di jajanné
bubuhan;
bubuhan 1 entug-entugan; 2 prm pangater pangiring; seselan
bubuk n 1 bubuk (kayu) 2 serbuk
'bubul n bubul
2bubul v, membubul v ngengsubin jaring: pemburu burung itu -,
and ngalih kedis ento ngengsubin jaring /
3bubul a, membubul v mumbul: air mancur -, ye h nuncrat mumbul bubung n, membubung mumbul; ngamené'kang; ngamaa!ang: harga
barang di pasar --, ajin barangë' di peken ngamenkang;
bubungan n neb; rumahnya dirusak burung, neb umahne usak
kedis
bubur n bubuh;
-- sagu bubuh sagu
bubus v, membubus v pasliwer; pasliab; pagriam: orang-orang
mencari kerja , anake' ngalih gaé pasliwer
tbubut n bubutan n pengencang
pembubut tali pengencang; - sapi itu putus, tali pangencang
sampi ento pegat
2bubut n bubutan pambitan: hen gke/ itu lengkap dng a/at --,
bingkil ento misi alat pame'btan
pembubut pambtan
3bubut n ad kedis, Centropus curycorcus
4bubut v, membubut v mutbut: mesin itu dipakai -- rumput mesin
ento anggona mutbut padang
bucu n bucu
budak n 1 anak cerik 2 parekan; panyeroan
-- belian panjak sepangan
budaya n budaya (ané metu uli budi)
kebudayaan: kebudayaan: - Bali yg terkenal, kabudayan Bali
ane' kasohor
budek a bongol
budi n 1 budi; tingkah; solah; 2 ulah; polah;
-- bahasa tetingkahang melah;
berbudi 1 ngelah keneh; 2 wicaksana: orang yg -, anaké' ane'
wicaksana; 3 melah budinné'; 4 olas asih; bare's: ia - sama
temannya, ia bar6s teké'i timpalne'
budidaya n tongos tetajukan (Sr kopi, jagung, karet, ma!); pabian
budiman a wicaksana: orang yg --, anaké' anewicaksana
budu n sr peja
buduk n - bodok
budur a terbudur miontod (mata): matanya ke /uar, matanne
miotod ke sisi bufet 4 kopet /
bugar a oger: Ibu keadaannya sudah --, mem(kawentenann(
sampun seger oger
bugibugi n cak sr igel jiema barat an Iiu gerakanne'
bugil a mialung
buhui n seetan: -- tali, seetan tali;
membubul nyeet; negul: Ibu sedang kayu api, mime sedek
nyeet saang /
bui n 1 pangkeng; 2 plangpung di pasihe
buih n didih: -- air panas, didih yeh panes
bujal a miontod; mata penjahat itu --, paninggalan jlemané ane
mrekak ento miontod
bujang n bajang
bujangga -) pujangga
'bujuk n rumrum(an)
2bujuk n ad sr bé tukad, Ophiocephhalus
bujur a 1 dawa; 2 mrepat;
membujur nglajur ka dawa; tempat tidurnya ke belakang,
tongos pulesn6 nglajur dawa kuri;
terbujur nylempang, tidurnya , pu1esn' nylempang
bujut a buut; sempuut; grengsut
buka v, membuka v 1 ngampakang; ngungkabang; ngahgah: Ibu
pintu, me"me ngampakang jelanan; 2 ngelus; dia - pakaian, ia
ngelus baju;, 3 ngebatang; 4 ngabas; mahbah; 5 ngadaang; 6
nyununin; 7 mis: - rahasia ngungkab; /
berbuka, - puasa madaar sanjane" sasubane mapuasa;
terbuka 1 mis: pintu , mampakan; 2 up: hati , tusing
mengkeban; 3 up: laut -, pasih linggah jimbar
pembuka n 1 an ngampahang; 2 pamahbah kata -- atur
pamahbah
bukan p cak tidong; tusing: -- buatan, kaliwat pesan, sanget pesan;
bes-bas;
membukankan: nidongin; nilasin; moyanin
bukat a 1 putek; puek 2 dekil; mendut-endut; buug 3 pungkat
bukit n bukit bukti n bukti; / buktidiri is buktidiri; bukti nyinahang padwe'kan ane ngaba
buku n 1 buku; 2 up: garam se --, acitak; gula se --, abungkul;
membuku-buku (terbuku-buku) 1 mabungkulan; 2 gedege"
katangges
2buku n buku; -- hitam buku catatan anake' kasesikan
-- kalong buku kalung;
-- putih katerangan pamrntah unduk paundukan politik;
membukukan: 1 nyatet: dia sedang labanya, ia sedek nyatet
batinn 2 nadiang buku
bula n bule
bulak-balik 4 bolak-balik
buiakan -+ bulakan
bulan n bulan;
-- gelap tilem; -- madu, nglanglang ulangun sesuba ne' natab
sesayut panganten
-- sabit bulan tanggal apisan;
bulan-bulanan bulan-bulanan; sasran ane pipitanga
'bulang n 1 tengkulak; 2 bulang (taji): ayam aduan itu, tajinya diikat
dng --, siap aduan ento tajinné'mabedbed baan bulang
-- hulu 1 udeng; 2 kI dedemenan
2bulang, bulang-baling' baling-baling
3bulang n bulangan ad punyan-punyanan sr Canehia S
bular n gering di paninggalan anak tua: orang tua itu menderita --,
anakë tua ento sakit gering dipaninggalan
bulat a 1 bunter: bola yg --, ané' bunter; 2 mabesikan; genep; 3
makaukud; 4 anut; adung
-- hati mamesik; gilik; jolot; tulus; -- mata batun mata; -- telur
lonjong; -- panjang lonjong;
bulatan bunteran; lingkeran;
bulatkan bunterang;
dibulatkan bunteranga
buibul n ad kedis ane' mamunyi luung petengé', Luscinia M
megarhyncha
buLdoser n sr traktor gedé
buIetin n buletin; majalah; sr surat siaran prajani
buli-buIi n botolcerik; guci cerik; kaling
bulir n ganct; rencé bulih (padi)
bulsak n kasur: -- yg empuk, kasur ane'empuk
bulu n 1 bulu; 2 medang; 3 ad entik-entikan: -- ayam, bulun siap:
sapu --, sapu bulu; 3 ad be/ pasih (graga) 4 ad layar prau;
-- balik grungsang (siap); -- dahi alis; -- tangkis
bulu-bulu ad punyan kayu -- tengkuk 1 bulun kalung; 2 bulun
gembal;
rnembului mutbutin
buluh n 1 tiing; 2 buluh;
-- perindu 1 ki suling; 2 sundari
buluh-buluh, bumbung getih;
pembuiuh bumbung getih;
- karet bumbung aji kart; selang
buIuk a n 1 oongan; 2 apek
bulur a 1 seduk pesan; 2 mati seduk, perut saya --, basang tiangé'
seduk pesan
'bulus a 1 laglag; liglig; doglag: anak ayam --, pitik laglag; 2 sas
jubeng; bekung; sapi betina --, sampi luh ané'jubeng; 3 sas kerud;
gent: dia keadaannya --, Ãa kawentenan kerud
burn - born
burnantara ki n biomantara; akasa; langit
burnban n gelunan aji bunga
bumbu n basa;
berbumbu mabasa;
membumbui masain: Ibu -- ikan lele, meme
// masain be lele;
bumbu-bumbuan basa-basa: sayur itu banyak diisi -, jukut ento
liu misi basa-basa
'bumbun a 1 emben; ngrembun: hutan itu --, alas ento ngrembun; 2
reranggon; petani itu membuat --, Pak Tani nga reranggon
2burnbun n tumpukan padi; bunbunan
bunbunan - ubun-ubun
'burnbung n bungbung
2burnbung 4 bubung
bumi n 1 tanah; 2 gumi; jagat;
-- angus 1 gumi geseng; 2 pamusnaan saisin gumi apang tusing
bakat anggona teke'n i musuh; /
mengebumikan nanern (bangke)
bumiputra n anak wedan
buna n ad b pasih
bunbun -, bumbun
bunbunan 4 ubun-ubun
buncah a bingung: pikirannya --, kenehn bingung
buncis n buncis, Phaseolus megaris
'buncit a 1 bod: perutnya --, basangn beod; 2 abuh; bengka
buncul 4 boncol; bonjol
bunda n biang
bundar a bunter:
membundar mlinder; Jan gan , nand pusing, eda mlinder
nyanan lempuyengan;
membundarkan 1 munterang: dia sedang - besi, ia sedek
munterang besi; 2 ngenepang
bundel n seetan; bendelan; bundelan
bundung n sr gondong (di baong ubuh-ubuhan): -- nya terus
membesar, gondongne' terus ngednang
bung n cak bung (panyapa)
bunga n 1 bunga; 2 bunga-bungaan; 3 panak (putran) pipis;
-- angin, angin nyirsir; -- api 1 ketikusan kembang api; 2 lelatu;
-- latar, sundel; -- raya 1 bunga pucuk; 2 bp sundel
bungaIo n sr umah tongos manglila-cita (nglanglang ulangun)
bungar n bungaran nyumunin; nyemutin
bungkah -* bongkah
bungkal n 1 bungkalan: -- tanah, bungkalan tanah; 2 panak (batun)
dacin; 3 tail; emas sepuluh --, mas dasa batun dacin
bungkam a bungkem, mendep: dia selalu --, ia terus bungkem;
pembungkam pamungkem; pencuri memakai men gambil milik
orang, maling nganggon pamhungkem nyemak gelah anak
bungkang a nylekk; nylempang; ada sesosok mayat -- di jalanan,
, j / ada bangke nyleketek di alane
bungkar 3 bongkar
bungkas a nyungsang; nyungsat; nyumbling: pemasangan bata pd
tembok itu --, pasangan bata di temboké' ento nyungsang
bungkem - bungkam
bungkll n ampas kacang tanah (sasubane'mapeseng)
bungkuk a bengkuk; punuk; punggung sapi itu --, tundun sampi ento
bengkuk;
sabut matundun sambuk;
membungkuk ngeed: Ibu membawa barang hingga --, me'me'
ngaba barang kanti ngeed
'bungkul - bongkol
2bungkul n gentol;
berbungkuk magentol ton gkat bendera itu -, tongkat bendera
ento magentol
bungkus v kaput; bongkos: Si ketut membeli nasi --, I ketut meli nasi
kaput;
pembungkus pangaputan; pamongkosan: telur -, taluh bungkus;
membungkus 1 ngaput; 2 mongkos; medbed; 3 sas ngilidang;
ngengkebang: pedagang itu sedang -- nasi, dagang ento sedek
ngaput nasi;
membungkuskan ngaputang: Ibu anaknya kue, meme
ngaputang panakne' jaja
bunglai n bangle, Zingeber casswnunar
bungIon n 1 baluan; 2 cara baluan;
membonglon: tingkah cara baluan; nyangut: sifatnya selalu
tingkahn nyangut
bungsil n bungsil
bungsu n buncit
bungur n kayu tangi, Lagerstrocmia speciosa
'buni n orang bunia; tonya
2buni punyan buni, Antidesmabunius
buntak n 1 buntek; pokal; 2 bunter
buntal n 1 kembung; beod; 2 be buntek
'buntang v ne1h;
berbuntang 1 neleh; / 2 nengok (di tengah ye/he/); 3 ngentengang;
dia menyelam sambil --, ia nyilem sambilanga nelh;
membuntang ngentengang;
membuntangkan ngentengang;
diri 1 ngentengang awak; 2 ngambangang dèwék (di yehe); dia
belajar di atas air, ia mlajah ngambangang déwk duur yhe
2buntang n serat (prabot tunun)
buntar a bunter
buntat n kaangan di nyaline' muah di entik-entikane'
buntel v buntil; kaput;
buntelan kaputan; buntilan: kue dr bahan ketan, jaja buntilan
melakar uli ketan
buntet a empet
buntil (an) n sr tas; ransel
bunting a beling;
-- jolong belinge jumun dana;
buntingan belingan: - nya sudah sembilan bulan, belingne suba
sia bulan
buntu a buntu; empet; nungkak
buntung a 1 kutung; tukung; buntut; 2 pocol; bantug; sial; ogan
buntut n 1 paling durina; ikut 2 pamagratne patuh dogéi;
berbuntut-buntut mruntut-runtutan;
membuntuti nutug; ngetut: Ayah - maling, bapa nutug maling
bunuh v membunuh v 1 ngamatiang: tidak boleh anak kandung,
sing dadi ngamatiang panak padidi; 2 ngilangang; ngempetin;
nyampetin: - nyawa orang, ngilangang atman anak;
bunuhan 1 an matianga; 2 jit san wiadin bubu: - nya bernama
ketut, ané' matianga maadan ketut;
pembunuhan prakara ngamatiang
bunut n punyan bunut, Cynometra ramiflora
'bunyi n 1 munyi; suara
2bunyi v sembunyi; mengkeb;
bunyi-bunyian: pekakas gong, musik mal;
membunyikan ngamunyiang: jangan -- gamefan, eda
ngamunyiang gamelan
bupati n bupati
kabupaten kantor/wewengkon bupati
bupet /bupet/ n bopt
bur - bor
bura n simbuh;
membura 1 nyimbuh: ular itu -, lipi ento nyimbuh; 2
nyemprotang; 3 nekdekang:
-- air, nyemproteng ye/h;
memburakan nyemprotang
burai a berburai v 1 mabrarakan; embud: jagung dalam kaping itu
-, jagung né' mewadah kampil mabrarakan; 2 magambahan:
rambutnya -, bokn magambahan; 3 sas bosor
terburai 1 mabratakan; 2 magambahan; 3 sas basar
burak 4 borak
buraksa - beraksa
'buram n rerancangan
2buram a urem
'buras n omong puyung;
memburas ngamanis; ngesah: orang itu suka -, anaké' ento
demen ngesah
2buras n sr sumping
3buras v, memburas v ngusap; muceh: kekasihnya - mukanya,
demenanné' ngusap muanné
burat n bore/h: -- wangi, borh miik
bureng a bureng; urem; saru: layang-layangnya melayang tinggi
sampai --, 1ayangann negeh kanti urem
burhan n bukti; cihna
burik a 1 bunk: mukanya --, muane' bunk; 2 buik; ayam --, siap buik
bunt n kibul;
memburit ks mamitra;
buritan buritan (kapal, prau): penumpang berjejal di -,
penumpange' majeijel di buritan
burjuis 4 borjuis
buro -* biro
burokrasi 4 birokrasi bursa n gedong tongos ngadep andil
buru v buru; boros;
berburu maboros; maburu: -- tupai, maboros semal; /
berburu-buru 1 nguber; ngepung (ajak liu); muru; masepansepan: dia makan, ia masé'pan-s'pan madaar;
memburu-burukan ngé'nco1-nco1ang; ngeigga1ang;
buruan 1 (be) borosan); 2 (b) buruan: dia makan daging -, ia
naar be/ borosan;
terburu 1 kakepung; kaubes; 2 bakat baana ngepung: - nafsu,
gangsaran tindak (kuangan daya);
terburu-buru mé'nggal-enggalan; maspan-s'pan: Jan gan -
pulang, eda mengga1-gga1an mulih;
memburu ngepung; nguber: dia - harta, ia ngalih (nguber)
kasugihan / / buruh n buruh (anak ane magae nanggap upah);
memburuh maburuh; magae
, dadi buruh: sekarang kehzdupan
saya -, mangkin pangidupan tiang maburuh
buruk a 1 berek; buuk: kainnya amat --, kambenn' bes buuk; 2
je1(k);
-- perut, kereng rnadaar (budag);
memburuk nyelekang; muukang: sikapnya sudah semakin -,
solahné' suba nyasa nye1kang; /
keburukan kaje1kan: - saya jadi pembicaraan, kejelekan
tiange omongange;
terburuk-buruk magedeg-gedegan: Jangan - sama teman, eda
magedeg-gedegan ajak timpal
burun n sr kambing alasan
burung n kedis;
burut v memburut v ngaud: - sate, ngaud sate'
bus n bus
busa n didih; lumuh;
berbusa madidih; malumuh: sabun itu tidak -, sabun ento sing
malumuh
busana n ki busana;berbusana mabusana: Ibu - rapt men ghadzri udangan, meme
1
mabusana melah nekain undangan
buset /buset/ n bojog
busi n busi
bustan ki n taman
busuk a 1 berek: nangka --, nangka berek; 2 bengu; pengit: mayat -
- ada di kuburan, bangké'bengu ada di seman; 3 jelé': kutu --,
titih;
membusuk dadi berek: makan jeruk itu jangan sampai -, daar
juuk ento, eda baanga berek
busur n 1 gandéwa; 2 pangete'san;
membusur 1 mlengkung; 2 manah; 3 nye't't: -- burung manah
kedis
busut n 1 sembrug; 2 munduk;
'buta n 1 buta; 2 mameteng;
-- ayam 1 buta siap; 2 sandi kaon: -- huruf tusing nawang urup
(sastra);
membuta 1 mapi-mapi buta; 2 sakit keneh; 3 leplep: dia tidur -,
ia pules leplep
2buta n buta (rangsasa)
3buta-buta n punyan menengan, Excoecaria agallocha Linn
'butak - botak
2butak - butek
butang n kancing baju, mal
butbut -, bubut
/
butek a puek; putek: air sun gat itu --, yeh tukad ento puek
butik n toko ane' ngadep paken ané' suba pragat (biasan( anggona
tek6n anak luh)
butir n se --, 1 abatu; 2 abungkul: Nenek minta kelapa se --, odah
ngidih nyuh abungkul
'butuh n 1 kabuatan; keperluan: saya -- uang, tiang kabuatan pipis;
2 muatang: Ibu -- sekali agar kau datang, meme muatan saja
apang cai teka;
kebutuhan kabuatan; kaparluan
2butuh n butuh butul n cak butulan n tembusan (uli samping wiadin uli dun); pintu
butut a tepu; mes; lad
buyar a buyar; mlobor; sempiar: pikirannya --, kenehné' paling;
membuyarkan ngeranaang buyar; kesulitan itu pikirannya,
paké'weh ento ngeranaang buyar kenéhne'
'buyung n jun;
2buyung n butuh; lengar (sesambatan teké'n anak muani)
buyur -+ guyur
buyut n 1 buyut; 2 tongos maktinin kawitan;
buyutan kabuyutan;
kebuyutan kabuyutan
Langganan:
Posting Komentar
(
Atom
)
0 Comments :
Posting Komentar