kamus bali J

Tampilkan postingan dengan label kamus bali J. Tampilkan semua postingan
Tampilkan postingan dengan label kamus bali J. Tampilkan semua postingan

kamus bali J


j n aksara ka dasa di abjad Indonesia 
jaat sr kacang 1ntor, Psophocarpus tetragonolobus 
1jabal n bukit dituturan dogeIi; menjabal ngenah gede'cara bukit 
2jabal v, menjabal v maak; mé'gal; penjabalan pabaakan 
'jabang n bergs 
2jabang -- bayi n rare '(ane'mara lekad) 
jabar v, menjabarkan v niatarang; m6rb6rang; terjabarkan kab?béiang; 
katlatarang; jabaran panlatarang; penjabaran unduk niatarang: 
konsep itu harus jelas, cara niatarang kons(p ento musti terang 
jabat v, menjabat v 1 ngisi: - dayung, ngisi dayung; 2 ngamongin: 
sepuluh rahun beliau - pekerjaan itu, dasa tiban ida ngemongin 
gegané ento; jabatan 1 jabatan; amongan; gegan: ia berhenti dr 
- nya, ia mare'n uli amongan; 2 dinas; jabatan; pejabat pegawe 
pemrentah ane ngamongin gaé; penjabat 1 ang ngisi jabatan; 2 and' 
ngisi jabatan sakewala kaesep; sejabat timpal bareng maga 
jabat tangan v berpabat tangan v makasi tangan; masalaman 
jabel v, menjabel v me/gal; maak 
jabir a, berjabir-jabir a ngIbr; maglabiran tur tusing rapi 
jabung n campuran damar angggon ngelim 
jadam n 1 les punyan majegau; 2 campuran logam anggon nglapisin 
slaka 
jadi p 1 payu: dia -- pergi ke Bogor, ia payu luas ke Bogor; 2 nadi: 
suntikan cacar anak'nu --, suntikan cacar panak nyaine' nadi; 3 
pragat: rumah itu belum --, umahne ento konde/n pragat: boleh --, 
minab; jenenga; 4 odalan; kapan han -- kota Denpasai; buin pidan 
(pi) odalan kota Denpasar; menjadi dadi: resmi ia yg - wakil 
Presiden, resmi ia an dadi wakil Presiden; menjadikan 1 
ngranaang; makada: Amir yg adiknya menderita, Amir an 
makada adinné sengsara; 2 nadiang: rakyat telah - dia kepala desa, 
rakyat sane'nadiang ia kepala desa; 3 ngadakang: Tuhan yg - bumi 
dan isinya, Sang Hyang Widhi ngadakang gumini ajaka isinne; 
menjadi-jadi ngangsan; sumingkin: melihat ibunya datang Siti - 
menangis, ningalin me'me'né' teka Siti ngangsan ngelmg; menjadi￾jadikan ngangetang; ngangang; terjadi 1 dadi: - pertengkaran, 
dadi paiyegan; 2 kawangun: panitia itu - dr dua orang, panitiané' 
ento kawangun baan duang din; kejadian 1 paundukan: buku itu 
menceritakan tentang - wabah cacar, bukun6 ento nyatuaang 
paundukan grubug cacar; 2 suba lewat: pertengkaran izu sudah -, 
paiyeganëento suba lewat; 3 payu: sudaii tawar menawar juga 
a/thirnya, suba saling tawahin pamragatnpayu masih; jadi-jadian 
dadn-dadi: harünau itu lagi mengganggu orang, macan daden￾daden ento buin ngaduk-aduk anak; penjadi ark an( nadiang; 
penjadian cara nadiang; sejadi-jadinya sekuat-kuatne pencuni itu 
dipukuli - nya, dustané'ento jagura sekuat-kuatn( 
jaduk a luat; sakti 
jadwal n anI maubungan tekéi rencana gegaé'n; daftar; tabel; 
penjadwalan unduk(ngetangang rencana gegan 
jaga v 1 ngedusin; bangun: ia sudah -- dr tidurnya, ia suba ngedusin; 
2 jaga; gebag; berjaga v 1 majaga; 2 magadang: semalam ia --, 
makelemah ia magadang; 3 yatna; sayaga: pasukan dr tadi - di 
tempat itu, pasukan uli tuni sayaga di tongos(ento; berjaga-jaga 
1 ark magadang: bila raja dulu men gawinkan putranya rakyat 
semalam, y i malu raja ngrabiang okannpanjaka magadang; 2 
sayaga: ujian' sudah dekat sebaiknya kamu -, ujian suba paak 
melahn(cai sayaga; menjaga 1 nyaga: ajudan itu selalu - 
atasannya, ajudan( ento satata nyaga atasan, menjagakan 
mangunang; nundun: setiap padi Siti adiknya, sabilang 
semengan Siti nundun adinn terjaga 1 bangun; 2 kapretun: kebun 
itu baik abiané' ento kapretnin melah; penjaga 1 anake ane 
nyaga; 2 panunggun (karang); penjagaan 1 unduk nyaga; 
kapretnan pangebagan; 2 nongosin: sekarang Astuti sedang - 
ibunya di rwnah saki4 jani Astuti sedeng nongosin mé'menn di 
rumah sakit; 3 miara: ingat kamu yg harus - adikmz4, ingetang cai 
anepatut mara adine 4 ngebag: pasukan yg —pantai sudah diganti, 
pasukan anngebag pasisin suba gantina; 5 ngusaang: kita harus - 
agar tidak rugi, iraga pantes ngusaang apang tusing kanti pocol 
jagabaya n pamucuk keamanan desa 
1jagal n dagang cenik (warung); berjagal madagang é'cdan; jagalan 
dagangan 
aga1 n jagal; tukang tampah; menjagal 1 nyagalin; 2 nampah; 
penjagalan 1 tingkah dadi jagal; unduk nyagalin; 2 tongos 
nampah (sampi); pejagalan uniah potong; umah jagal 
'jagang n tampul panunjang 
2jagang n jlinjingan ged ngilehin béite'iig 
jagat n jagat; gumi: di -- mi semua berubah, di guminé'ene'makejang 
masalin; 
-- buana, buana agung; -- raya, buana agung; sejagat agumian; 
internasional 
jago n 1 siap muani: -- itu bagus untuk pejantan, siape muani ento 
melah anggon panglumbah; 2 calon: ia ditunjuk sbg -- dalam 
pemilihan lurah nanti, ia tunjuka dadi calon di pamilihan Iurah; 
3 prakanggo: dialah -- silat di kampung itu, ia prakanggo silat di 
desane ento; 
-- gelut anak ane' demen magerengan; -- kapuk Iaad pamain; --
karate, anak ané dueg main karate -- kepruk juru jagur; tukang 
pukul; -- tinju anak and dueg main tinju; menjagokan 
nyalonang; jagoan 1 pendekar; anak ane demen majaguran; 2 
anak an demen teken; (nonton) demen mabalih 
jagung n jagung; pipit menelan --, sas nepuk keke'wehan ye'n' matuhin 
anak sugih; menjagung 1 cara batun jagung; 2 nyumunin tumbuh 
'jagur a lauh (awakn): anak iizi terinasuk --, anake'ene' nggaI gati 
ged (lauh) 
jagur (si jagur; penjagur) n ad meriem ada di museum Jakarta 
jahanam a 1 cak tulah; beler; 2 lepetan: rwnah tan ggamu akan --, 
umah tanggan cain lakar lepetan; 3 kawah tambra gohmuka; 
menjahanamkan 1 ngenyagang; 2 nemahin 
jaharu ki n anak nista; anak corah 
jahat a beler; corah; je1 berjahat 1 mlaksana corah; 2 misuna; nye1k￾nyelekang anak; menjahati mlaksana corah: ia sering - orang tidak 
bersalah, ia sai mlaksana corah tekn anak tusing pe1ih menjahatkan 
1 makada corah; 2 nye1kang anak; penjahat anak corah; anak beler 
- perang 1 anak an ngaraang dadi perang; 2 pasukan musuh ane 
nyiksa tur ngamatiang tawanan; kejahatan 1 tingkah ané'corah; 2 
dosa: berbuat tidak diterima Tuhan, melaksana dosa tusing 
katampi Ida Sang Hyang Widhi 
jahe n ja Zingiber officinale 
jahil n being (ama selam); kejahilan kabelongan unduk agama selam 
jahit v jait; -- jelujur jait selusuh; - hut ubi, jejaitan anT malilit; - 
- tangan, jaitan lima; menjahit nyait; jahit-menjahit majejaitan; 
menjahitkan nyaitang: ma - baju adiknya, ma nyaitang bajun 
adinne'; jahitan jaitan; penjahit tukang jahit 
jaiI a cak ngagu; kereng mlegendaang anak; menjaili kereng 
mlegeendaang anak ulian in; kejailan unduk mlegandaang anak 
jaja v, berjaja v matanja; menjaja matanja; menjajakan nanjaang; 
jaja-jajaan dagangan an'tanjaanga; penjaja anak an matanja 
jajah v, menjajah(i) v 1 nyahjah; 2 nguasain; terjajah kejajah: In￾donesia lama - oleh Belanda, Indonesia makelo kakuasain olih 
Belanda; jajahan daerah ane'kuasaina; jajahan; penjajah negeri 
(bangsa) ant' nyanjah: Belanda termasuk - lalim, Belanda 
penjajah an( gemes; penjajahancara wiadin unduké' nyajah 
jajak v menjajaki v nakeh; ngaden; mrksa: Indonesia a/can - 
pemasaran barang nonmigas ke Filipina, Indonesia lakar 
mrksain pemasaran barang nonmigas di Pilipina; penjajakan 
unduk nakeh; unduke'mrksain 
jajal v menjajal v ngindayang; nyobak / 
jajan (berjajan) v 1 ngamik; naar jaja; 2 luas ka tongos sundele; 
jajanan amik-amikan 
'jajar n jj; bans; dr't; berjajar maje'j'r; mabaris; madIre't; 
menjajarkan 1 nyjerang; nrtang; 2 nyaihang; madaang; 
jajaran jéjran; barisan; dretan; / 
- genjang bucu empat md'os; sejajar 1 ajejé'ran; adre'tan; 2 
madaang (tegak); menyejajarkan 1 nadiang majjer; nadiang 
maderet; 2 matuhang (nadaang); tegak; persejajaran matingkat 
patuhi; madaang drtan 
jajar n clokcohan; menjajar nenggala; matekap; menjajarkan 
maid; terjajar kapaid; nylegadag 
jaka (jejaka) n anak truna; anak bajang 
jakal n A ajag mabulu kuning, Canis aureus 
jakas n sr punyan pandan 
jaket n baju tiket 
jaksa n jaksa: -- agung jaksa agung; -- tinggi, jaksa tinggi; 
kejaksaan 1 kantor jaksa; 2 amongan jaksa 
jakun n batun salakan an ada di baong anak( murni 
jaIa n janing; pencar; -- rambang jaring ane gede ulatane jala-jala 
sabatek ane' mirib cara jaring; 
- rambut, arnt; menjala nyaring; 
siapa - siapa terjun, pb nyn dot ia ane'pantes mautsaha; terjala 
kajaring; penjala anak an gegaénn ngalih be' aji jaring 
jalak n 1 kedis curik; Stumpostor jalla; 2 siap buk; 3 anak wann; 
-- jantan 1 adan kadutan; 2 siap buik 
jalaI n kaluihan; kaluuran 
jaIan n 1 rurung; ambah-ambahan; 2 (rurung) nepos; -- ke Bandung 
lewat Punca/ç (rurung) nepos ke Bandung liwat puncak; 3 paentasan: 
sate/it ilu berputar mengelilingi bwni me/a/ui -- nya, sate1it ento 
malinder neilehin gumi ngliwatin paentasan; 4 jalan; plaibn(: mobil 
itu laju -- nya, montore' ento becat jalann6 (p1aibn); 5 lelintihan: - 
- ceritanya kurang 1ancar, lelintihan satuan( kuang lancar; 6 cara: 
rasanya tidak -- lain wztuk mendamaikan dia, asann/e tusing ada cara 
1n buat ngandungang ia; 7 tempo; kesempatan: tidak usah khawatir 
-- masth terbuka uniuk Anda, tusing perlu jejeh kesempatan enu ada 
buat cai; 8 majalan: siapa pun tidak boleh -- di atas rel kereta api, 
nyen dogeli tusing dadi majalan di rurung kereta apiné 
-- bahasa pramasastra; -- belakang, rurung silib; -- buntu, 1 rurung 
nungkak; 2 mandeg: perundingan itu menemui --, peparumane'ento 
mandeg; -- butulan rurung nepos; gelap rurung tan rahayu; --
keluar 1 rurung pesu; ambah-ambahan pesu; 2 pamragat; -- idup 
suratan hidup; -- lepas pamragat; -- mati rurung ane'tusing manggo; 
memintas rurung nepos; -- napas kekolongan tongos angkihan 
pesu mulih; -- pikiran abet'makeneh; - protokol rurung ane paling 
ramé dadi paentasan; -- sampmg rurung samping -- setapak rurung 
sunutan; -- serong 1 rurung nyemah; 2 tingkah corah; -- simpang 
rurung paempatan; -- tengah nyeneng tengah; -- tikus rurung 
sunutan; -- umum rurung buat ajak makejang; berjalan 1 majalan; 
2 luas: kalau - jauh persiapkan bekal secukupnya, yen luas joh 
sediaang bekel acukupa; manggo: peraturan semacam mi masih 
peraturan ané tek6n ene nu manggo; 
- kaki majalan batis; mencakah tindakané dawa-dawa; 
berjalan-jalan miali-miali; menjalani ngentasin; nyalanin 
(ukuman); ngliwatin; menjalankan 1 nyalanang; 2 mutranang 
(pipis); 3 nglaksanakang (agama); jalanan cak rurung; selatan; 
pejalan anaké" an1 majalan; perjalanan 1 undukl majalan; 2 
unduk maleluasan; 3 joh: jauhnya kira-kira dua jam -, johné 
minab duang jam; sejalan patuh tujuann ajejer 
jaIang a 1 rengas; malumbar; 2 kual (tusing manut tekn susila; 
perempuan -- sundel; menjalang dadi rengas; dadi galak 
kejalangan unduké' rengas; galak; 
jalangkung ki n jaéiangkung; plalianan anggon ngaukin atman anak 
ane suba mati 
jaIar, berjalaran (berjalar-jalar) v ngrayang; ngre"pe1 ng1éa; 
menjalar 1 ngrayang; ngr4e nglepa; 2 nglahlah (gering); 3 
ngle"plIp (api); 4 nglimbak (orta); menjalarkan ngléplépang; 
nglIpaang; nglahlaang; penjalaran 1 unduke' ngrayang; 2 
tungguan 
'jaIi a terang; galang; sinah; terjali maan pawisik 
2jaIi n adan soroh entik-entikan, Coisc lacryma 
jalibut ark n sr prau 
jaliI a luur 
jahn v berjalin v 1 marété'tan: kerai itu bilah-bilah bambu yg -, keré' 
ento sebitan tiing an marntéIan; 2 maubungan: kedua masalah itu 
saling ---, maka dadua unduke ento maubungan; 3 maulat: kursi 
penyalin itu dibuat --, kursi penyaliné'ento gaé'ne'maulat; berjalin￾jalin malilit; magenctan; marc'an; jalin-berjalin maubungan; 
menjalin 1 ngulat (penyalin); mlintir (box); 2 ngadaang: negara kita 
- ubungan baik dng negara-negara Eropa, negara iraga ngadaang 
ubungan melah tekn negara-negara Eropah; 3 ngakit: penyair itu 
inahir kata-kata indah, penyaire ento dueg ngakit kruna-kruna 
melah; menjalinkan ngrntetang; nyelepang: pengarang itu banyak 
- kata asing, pengarang ento liu nyelepang kruna asing; jalin￾menjalin saling maubungan; terjalin kualat; kare'ntetang; magait 
(Iengkara); tumbuh: - hubungan mesra antara dua remaja itu, 
tumbuh ubungan demen maka dadua anak(bajang ento; jalinan 1 
gé'nc'tan; 2 caran ngncétang; penjaiin 1 tali anf anggona 
ngénc'tang; 2 anaké an( ngrénttang; penjalinan unduk 
ngnctang; undukI ngadaang; ubungan 
jalu n tegil (siap); menjalu natunin aji tegil 
'jaJur n 1 setrip; 2 lelajuran; 3 pepaluhan; -- cepat rurung buat 
kendaraan ane'plaibne becat; -- hijau tongos ane'pu1ain penyau 
(peneduh) apang awa di kota seger; -- lambat rurung buat 
kendaraan ane plaibne"adeng; berjaiur(jalur) masrue't; masetrip; 
mapaluhan 
ja1ur ki n ad sr prau / 
jam n 1 jam; 2 makelonne: tunggu saya di sini satu --, antiang icang 
dine makelonne'a jam; 3 pukul: kamu harus bangun -- empat 
pag4 cai mesti bangun pukul empat semengan; 4 ka1ikek6: --
berapa kamu berangkat, ka1ikénk6 cai luas; 
-- bicara tempo ngraos; -- dinding jam ané' pasanga di tembok; 
-- karet tusing taen tepat jam; -- kerja tempo magae -- malam 
jam malem; larangan tusing dadi pesu ke rurunge', -- pasir ki 
ngulur waktu aji bias; -- pelajaran tempo make1onné melajah; - 
- praktik jam praktik; tempo buat tamu an sedianga tek dokter 
praktik; -- saku jam kantong; -- tangan jam lima berjam-jam 
lelet; jam-jaman mak1on 
jamah v menjamah v 1 ngantug; ngusud; nundik; 2 ngamitrain: 
pemuda 1W sudah gadis cantik in4 anakbajang muani ento suba 
ngamitrain anaké' Iuh jegg ené terjamah 1 kausud; kagisi; 2 
ngelepin: hutan 1W belum pernah - orang, alase'ento kondeci taen 
celepin jiema; jamahan antugan; usudan: - tangan lembut sekal4 
usudan limane' alus pesan; penjamah anak( an(ngusud; nundik; 
penjamahan 1 unduke' ngusud (nundik); 2 ark pagisian gegaen 
'jamak a ketah; tusing tawah; lumbrah: 
perjuangan -- memerlukan pen gorbanan, perjuangan lumbrah 
merluang pengorbanan; menjamakkan nadiang biasa; kejamakan 
unduke'anisuba ketah; sejamaknya pantesnè' biasanne 
2jamak n Ling jeneng kruna ane"nlatarang lebian teken besik; 
menjamakkan nadiang liu; penjamakan unduké nadiang liu 
jamal n kamelaan 
jamang (jejamang) pepayasan sirah aj i mas (slaka) 
'jambak n jambul; jambot (jaran); sejambak 1 apesel; acekel; 
agéict; 2 akulawarga: orang -, anak akulawarga 
2jambak v, menjambak v nyambak (bok) 
jambak n nyambu rakta, Eugenia malaccensis 
jambal n ad sr be/ pasih; Pangasius 
jamban n kakus; jamban 
jambang n 1 pot bunga; 2 jambangan; jambangan jambangan 
jambar ark n sr kubu tongos mrr 
jambar n pasagian; berjambar masagian; sejambar asagian; 
apiring: makan -, madaar apiring 
jambian n sr bgabus, Luganus argentimaculatus 
jamblang n ad sr nyambu Syaygium cumini 
jambon a barak nguda; barak nyambu 
jambore n pasamuhan pandun(wiadin pramuka sajagat 
jambret v menjambret v ngambes; ngambis; nyambr; ngampegang; 
jambretan ambesan; ambisan; jambretan; penjambret anake'ane' 
ngambis; anake' an( ngampegang barang anak; penjambretan 
unduke'ngambis barang anak 
'jambu nyambu, Euginia; -- air, nyambu rakta, Euginia aquea; -- biji 
sotong; -- bol nyambu rakta; -- Idutuk sotong; -- keling nyambu 
mawarna ungu asann"masem; -- mete nyambu monyet; --
monyet, nyambu monyet 
jambu n onc-once di tumbake jambu-jambu once"r-oncer di 
tumbake' 
jambul n 1 jambu!; jambot (jaran); jempong; 2 once"r di capi1e 
berjambul majambul; maoncr 
jamhur ki n anak dueg unduk agama: -- ulama ulama an(dueg 
unduk agama Selam 
jamiah n 1 universitas; institute; 2 pakumpulan 
jamin v menjamin 1 nyager; nanggung: negara keselamatan 
rakyat, negara nyager (nanggung) keselamatan rakyat; 2 nepetin 
janji (subaya): suaminya - membayar hutang istrinya, kurenane 
nyager mayahin utang kurenané 3 nyediaang kaperluan idup: 
yayasan itu anak-anak yatim piatu, yayasan ento nyager 
nyediaang kaperluan idup anak ubuh tan pame'mé' tan pabapa; 
terjamin kacager; katanggung; jaminan kantah; gegad; 
han tua ane kacagerang dikayang tuan - hukum kapastian 
ane' jamina baan ukum penjamin anak an( cageranga; 
penjaminan cara ane anggona nyagerang 
jamis n ad punyan kayu (di Mesir) 
jampi n jampi; mantra; panulak; berjampi mamantra; mantraina: air 
itu mampu menyembuhkan penyakit, yéh an mantraina ento 
nyidaang ngilangang gering; jampian jampi; mantra; panulak 
Uj ampuk n sr kedis celepuk, Bubo orientalis 
jampuk ark v, menjapuk v nyelag omong 
jamrud n soca jamrut 
'jamu n tamiu; berjamu 1 sedeng nerima tamiu: Ayah sedang - jangan 
rthut, bapa sedeng nenma tamiu eda uyut; 2 nganggur menjamu 
namiu; menjamukan namiu; memperjamu namiu; jamuan sesagian 
buat tamiu; panamiu; perjamuan undukne'namiu; majejerbonan: 
- suci sesagian peteng olih Kristus miwah murid-muridne' 
makiken ia kasalib 
2jamu n (jejamu) jamu (ubad): -- bersalin, jamu buat anak mara 
nglah panak; --godok, jamu anigaéie'aji yeh mluab; -- jawa 
jamu ane gaene di Jawa 
jamung ark n suluh; sundih 
jamur n oong; -- bromo, oong cara kerang makatik dadi anggon ubad 
sakit basang; -- kuping sr oong ané'jaan daar, Turi cularia; -- merang 
oong ane tumbuh di sumin (oot pesak); -- supa kincir oong an 
tumbuh di kayuné'berek jaan daar 
janabah a Isl sebel 
janah n suargan / 
janda balu: -- berhias bebaluan ane'konden taen ngelah panak; --
muda bebaluan ané'nu bajang; menjanda dadi balu 
jangak a anak crucuh; beler; menjangak matingkah crucuh; 
matingkah beler; penjangak anak an demen matingkah crucuh 
jangan p (e)da; -- sampai, (e)da kanti; -- tiada musti; jangan-jangan 
(e) da-(e)da; meh-mhan; tusing tara: - dia men gambil jam/cu, eda￾eda ia nyemak jam icange'; jangankan apa burn: - berjalan, duduk 
pun ia be/urn San ggup, apa burn majalan negak ia kondn nyidaang; 
menjangankan tusing maang 
jangar n gering puruh; sakit sirah 
jangat n 1 kulit; blulang; 2 jangat; keras -- nya, sas teguh; kuat; 
makan -- sas tiwas pesan; lacur pesan; tebal -- nya, sas tan 
pangrasa; tin ggal = pembalut tulang, sas berag te'grég; 
menjangat -- (i) melut; penjangal pakakas anggon melut 
janggal solèh; senglad; kikuk: menjanggalkan makada senglad; 
makada sole/h; kejanggalan unduke'so1h (s(nglad) 
janggi n 1 anak Habsi; anak makulit selem; 2 sas makejang (cara) tawah 
'janggut n 1 jen, got; 2 jagut: waktu jatuh -- nya berdarah, dugas 
labuh jagutne magetih 
2jauggut n punyan janggutan 
'jangka n 1 paser; 2 panyangkaan: kalau masu/g kamu harus bawa -- ku, 
yen masuk cal musti aba paser icang menjangka(kan) nyikut aji 
paser 
2jangka n sengker (tempo) -- panjang makelo sengkern -- pendek 
akesep sengkerné berjangka masengker: tabungan --, tabungan 
masengker temponé tabungan majangka 
3jangka ki n nyet; tujuan: menyampaikan -- nya, nekadang nyetn 
jangkah v menjangkah v ngecogin; ngecosin: dia mampu - batu 
besar, Ia nyidaang ngecosin batu ged 
jang,kang n tingkang; menjangkang ningkang (batis); terjangkang 
ningkang 
2jangkang n ad sr punyan kayu, Stercula foerida 
3jangkang a kas friati 
jangkap ark a genep; jangkep 
'jangkar n jangkar; manggar: kapal sedang membuang --, kapal 
sedeng ngutang manggar 
2jangkar n (akah) bangsing punyan bunut 
'jangkat n sr sok (keranjang) / 
2jangkat ark n bagian tongos daken di tukade 
jangkau, menjangkau v nyujuh: -- sehabis rangan, pb nyujuh 
atelaan lima; terjangkau 1 suba kajujuh; 2 kabeli; kabayah; 
jangkauan 1 a panyujuhan; 2 sebatek ane' kajujuh; 
se(pe)njangkauan apanyujuhan 
jangki(h) n talin soke ane kagandong 
jangkih=mangkih a masradukan; magaburan; patlanjuk 
jangkit v berjangkit v 1 nglahlah (gering); 2 ngIpWp (api); 
berjangkitan nglahlah makaileh; menjangkit nglahlah; 
menjangkiti nglahlahin; menjangkitkan nglahlahang; 
penjangkitan unduk makada nglahlah; kejangkitan kelahiahan; 
lahiahina 
'jangkung n sr kedis mabatis dawa; soroh kedis cangak 
jangkung a ganggas; landung 
jangkungan n sr tajog 
jangIa ark a rengas 
janik n ad bé'soroh teripang 
janin n Dok manik (lakar rare) ane enu di tengah belingané' 
jan-jang n jan; berjanjang majan; maudag 
janji a 1 subaya; janji; 2 tanggeh: kalau bisa saya minta -- dua bulan, 
yen bisa icang matanggeh dua bulan; 3 tuuh; mati: sudah sampai 
-- nya, suba nekad tuuhnI (mati); berfanji masubaya; majanji; 
menjanjikan nyanj iang; perjanjian pasubaya 
jantan a muani; berjantan sas mamitra; makatukan; menjantani 
ngurenin; nglumbahin (buron); pejantan 1 panglumbah (slap); 2 
kaung (sampi; celeng); kejantanan kawanenan
jantung pepusuhan; -- pisang pusuh; -- badak adan entik-entikan; - 
- betis isin betekan batis; -- hati dedemenan; -- kota pusat 
pamr'ntahan wiadin perdagangan; -- mengipas Dok gering 
ngetug: -- tangan isin lima 
jantur n ilmu sulap; ilmu shé'r; menjantur nyulap; terjantur 
kasulap; janturan satua di wayangé' 
janur n busung; -- kuning busungé' nguda and' mawarna kuning 
japu(k) n adan be' pasih geles, Osmerus eperlanus 
jara n bor cenik; pusut; menjara ngebar; musut 
jarah n jejarahan; rampasan; menjarah nyarah; ngrampas; jarahan 
jejarahan; rerampasan; penjarah anake an nyarah 
'jarak n 1 pantara; enggangn; se1agan johne' -- dekat pantarane 
paak; -- jauh pantarane' joh; berjarak john pantarane'; 
inenjarak joh; mapalasan; ngejoh: hendaknya - sedikit melahne 
ngejoh abedik; menjaraki ngenggangin; ngejohin; menjarakkan 
ngenggangang; malasang; terjarak majohan tekén; joh pantarane' 
jarak n punyan jarak Ricinus communis; -- belanda jarak belanda; 
-- dna jarak cina 
jaram n kompres dingin; sr don anggon ngompres sirah; berjaram 
ngompresin apang dingin; menjaram ngampres apang dingin; 
penjaram kompres dingin 
jaran jaran; -- goyang ad pepasangan; ad guna-guna 
jaranan n punyan kayu anggon tungguan panili 
'jarang a 1 Iangah: tanamannya --, mula-mulaane" langah; 2 kapah: 
dia -- kemari, ia kapah mai; jarang-jarang 1 Iangah-langah; 2 
kapah-kapah; menjarang nglangahang; ngejoh; menjarangkan 
nglangahang; memperjarang nglangahang; penjarangan unduke' 
makada langah 
2jarang -+ jerang 
1jaras n pesel; menjaras 1 mesel; 2 musungang (bok) 
2jaras n sr keranjang u1atan' Iangah; -- dikatakan raga jarang, sas 
nyadcad anak 1n kaje1kan padidi tusing tawang 
jarem a nyarem (matatu) 
jari n 1 jriji; 2 sesikutan maged'jrijin anak kelih: -- ampoi sr pecut; 
-- ayam entik-entikan Trihasanthes wallichiana; -- hantu linjong; 
-- jemari aneka jriji; --kokat, jriji bengkot; -- Jima ad sr be'pasih; 
-- lipan 1 ad entik-entikan; 2 tali mailut aji benang buat 
pepayasan; -- manis le/k; -- malang linjong; -- mati linjong; --
panjang linjong; - rimpang linjong batis; -- syahadat tujuh; 
jan-jan 1 jejaro; 2 ruji (sepeda) 
jaring n jaring; pencar; jaring-janng majeneng cara jaring: 
- bahu bagian tangkah; menjaring nyaring; mencar; -- angin sas 
Iaksana tan paguna; terjaring kajaring; kaejuk; jaringan 1 Dok 
susunan sel-sel anetada di awake/; 2 ubungan ané'saling tali-temali 
jaro n jejaro 
jarum n jaum; -_ arloji jaum arloji; -- biku kancing jaum; -- jahit jaum 
jait; -- goni jaum karung; -- halus pangindrajala; -- panyemat 
kancing jaum; -- tisik jaum panlusukan; berjarum 1 misi jaum; 2 
sedeng kasuntik: anak-anak sedang TCD di Purkesmas, cerik￾ceriké' sedeng kasuntik TCD di puskesmas; menjarum 1 nusuk aji 
jaum; 2 buka jaum; 3 nyuntik; jaruman 1 jaitan; 2 pangindrajala; 
muncikari; germo 
jarum-jarum n bat, Ixora concinna / 
jas n baju jas: -- buka baju jas baongne magahgahan; -- tutup baju 
jas ane baongne' matekep; -- hujan jas ujan 
jasa n 1 yasa; 2 kerti berjasa 1 maan yasa; ngawe jasa; 2 maguna; 
3 mrasa lega 
jasad n 1 awak; dw&; 2 jeneng (marupa); -- renik barang idup cenik￾cenik; berjasad maawak; majeneng: benarkah nwlaikat adalah 
makhluk yg tak -, sajaan ke'malekat tusing majeneng (marupa) 
jasmani n awak; dwk: kekuatan -- nya meningkat, kakuatan 
awakn( ningkat; kejasrnanian unduk awak: pendidikan -, 
peplajahan unduk padéwékan 
jatah n paduman; duman: anak-anak terlantar mendapat -- makanan, 
cerik-cerike' ané tusing ada ngrunguang maan duman dedaaran; 
penjatahan paduman: sekarang sedang dibicarakan tt - minyak 
solar, jani sedeng rembuganga unduk paduman lengis solar 
jatayu ki n kedis jatayu (di satua wayang) 
1jati, sejati a sujati; tulé'n; ash; totok: bangsa Melayu -, bangsa 
Melayu tuIn 
2jati n punyan kayu jati, Tectonia grandis 
jatiIan n ad igel-igelan jaran lumping di Jawa Tengah 
jatmika a pabetan an satata melah; kejatmikaan tangkep' satuuk 
luung 
jatuh v 1 ulung; 2 nyerod tuun (ajin barang); 3 teked ke: jalan kecil mi - 
- ke kampung Ambon, rurunge cenik ené neked ke kampung Ambon; 
4 nujuang: hari raya Nyepi -- pada bulan Mare4 rainan Nyepi nujuang 
di bulan Marete; 5 mar&é'n; suud: kabinet wilopo -- kemarin, kabinet 
Wilopo marr(n ibi; 6 bangkrut; pocol ged6, 7 kalah; kajarah musuh: 
Kota Panama telah -- kpd pasukan asing, Kota Panama kajarah baan 
pasukan asing; 8 tusing lulus: ujiannya --, ujiann6tusing lulus; 9 kena: 
Ia -- sakit dari ke,narin, ia kena gering uli ibi; 
bangun bah bangun; -- coloknya dadi tiwas; -- hati demen; 
pedalem; -- ke atas aget; menk pangkat; -- merek adanné' jelé - 
- tempo, telah sengkerné berjatuh madana punia; menjatuhi 1 
nepen; 2 nibakin (ukuman); menjatuhkan 1 ngulungang; 2 
ngalahang: dng mudah Mike Tison - lawannya, aluh baan( Mike 
Tison ngalahang musuhne 3 nyuudang: parlemen - kabinet Au 
Sastroamijoyo, parlemen nyuudang kabinet Ali Sastroamijoyo; 4 
nibakang: hakim - hukuman lima pada Lurah itu, akim nibakang 
ukuman limang tiban tekei lurahento; - denda nibakang denda; 
- hukum mutusang prakara; hukuman nibakang ukuman; - 
talak malasang kurenan terjatuh ulung nadak; kejatuhan katepei; 
unduk ulungné' 
jauh a 1 joh 2 gedeian sanget: anak ii-- lebth besar dp kakaknya, 
anake' cenik ene gedian sanget teken belinne; 3 konde nek1: 
tawaranmu masih --, tetawaan caine kondéi neked; 4 sanget tuna: 
keadaannya masih -- kurang sempurna, keadaann( enu sanget tuna; 
6 tutug tuuh; tua: sudah -- umur Ayah, suba tutug tuuh bapa; 7 suba 
enggang: hubungan kami sudah --, ubungan icange suba enggang; 
-- malam tengah lemeng; berjauhan majohan; berjauh-jauhan 
saling kelidin; majoh-johan; menjauh ngejoh; menjauhi ngejohin; 
nglidin; menjauhkan ngejohang; nglidang: kita harus - diri dan 
dosa, iraga patut ngejohang dewik teken dosa; kejauhan joh; bes joh 
jauhar n 1 sas inten; 2 ark plejuh 
jauhari n 1 dagang inten; 2 anak wicaksana 
jawab v saut; bales; berjawab ada pasautn sautina; menjawab 
nyautin; ngwales; males; jawaban pasautne' balesne' 
jawat n berjawat v 1 magisian; 2 maganti: senja dng malam, sanja 
maganti dadi peteng; menjawat 1 ngisi: tangan kanan - tombak, 
limanné'tengawan ngisiang tumbak; 2 nampi: segera ìa - pusaka 
itu, ngenggalang ia nampi pusakan ento; jawatan 1 kantor; 
jawatan: kereta api, kantor kereta api; 2 dines; 3 tanda 
keagungan: puyung -, pajeng keagungan 4 panitia: - kuasa; 
penjawat sas parekan pun (kraton): santapan, parekan ane 
ngitungang ajengan; sejawat 1 tunggal kantor; tunggal gas; 2 
timpal 
jawawut n jw punyan, Panicum viride 
'jawi n sampi; lembu 
jawi n sas Melayu: bahasa -, basa Melayu; 
- pekan peranakan India ajaka Melayu; menjawikan 
nerjemaang ke basa Melayu 
3jawi n ad punyan kayu, Ficus rhododendri folia 
jawi-jawi punyan 1 kayu 
jawil v menjawil v nundik; nyolk 
jaya a jaya; aé'ng; mapikolih; -- kawijayan cara apang menang yén 
ngarepin musuh; berjaya menang; aget; menjayakan makada 
bagia; makada aget (mapikolih); kejayaan 1 kaagungan; kaloktah: 
- Kerajaan Majapahit pd zaman Raja Hayam Wuru/ç, kaloktahan 
Kerajaan Majapahit dugas zaman Raja Hayam Wuruk; 2 keadaan 
melah: keluarga itu pernah mengalami - pd wa/au ayahnya jadi 
menteri, kulawargan( ento tagn nepukin keadaan melah dugas 
bapann dadi menteri 
jayeng v sas menang: -- seteru menang marep tek(n musuh 
jazirah n tanjung; enjung; jazirah 
jebai, berjebai v makacakan; magladuran 
jebak n guungan pangejukan kedis; pamikatan; menjebak ngejuk; 
mikat; jebakan pamikatan; penjebak 1 anak6 an mikatan; 2 
pakakas anggon mikatin kedis; penjebakan tongos ngejuk musuh 
caran6 ngejuk musuh 
jebang n tam lang malapis kulit kebo 
jebat n d'dé (rase); jebat-jebatan wewang; arum-aruman 
jebIok a mioran; becek; kejeblok mablenyok 
jebios, menjeblos v 1 nyemplungang ke b1umbangé 2 sas nyelepang 
ke bui; terjeblos 1 mablenyok; 2 nepuk sengkala; kejeblos 
mablenyok, nepuk sengkala 
jebiuk, menjebluk v makeplug: kompor gas itu -, kompor gasento 
makeplug 
jebol v uug bool; usak: tembok itu ditubruk mobil hingga --, té'mboké 
ento tubruk montor kanti uug; menjebol nguug; ngusakang; 
menjebolkan makada uug: senjata basoka itu mampu tank baja 
itu, senjata basokané'ento nyidaang nguugang tank bajan(ento 
jebrol v nglekadang panak; menjebrolkan 1 nglekadaang panak; 2 
nerbitang (buku) 
jebuh n ad sr be' pasih, Dussumiere 
jebung n ad bé jebung, Ballistes ste/linus 
jebung n Lay, anjungan prau tongos juragan negak 
jebur v cebur; menjebur macebuv (ke tibuan); menjeburkan 
nyeburang iba ke yh( 
jeda n marérén akesep 
1jeding n jeding (tongos yeh) 
2jeding a mattubih (bibih) 
jegil v menjegil v nelik (mata): matanya --, matannI nelik; terjegil 
kadelik 
jegung n rongan kapal tongos nyimpen tali, Iayar 
jejak n 1 tampak batis; 2 enjekan; 3 sas (dadi) conto: isa men gikuti 
-- ibunya, isa nyonto solah tingkah mé'mé'nne; 
mencari -- di air, pb nglaksanaang gegan tanpa guna; 
-- bahu dawan boknIneked kepala; -- bara nandes neked ke tanah; 
berjejak 1 maenjekan di: kakinya - di buini, batisné'maenjekan di 
gumin 2 malaad (matampak); menjejak nyekjek; manjekan: baru 
kali mi ia di situ, tumbn jani ia maenjekan dini; menjejaki 1 
nyekjek; 2 nyerep; nyelidikin: polisi sedang - perampok itu, polisi 
sedeng nyerep baakIento; menjejakkan maenjekan: tumben ia - 
kaki di rwnah mi, tumbei ia maenjekan di umahé ené
jejaka n anak bajak; anak truna 
jejal, berjejal v majejel-jejel; bek pesan: pengunjung pameran 
datang --, anak nekain pameran majejel-jejel; berjejal-jejal 
majejel-jejel; menjejaf majejel-jejel; menjejali nyeljelin; 
nyegsegin; menjejalkan nyegsegang; nyeljelang: tidak berguna 
- beribu kata-kata usang ke dalam kamus, tusing ada gunane 
nyeljelang kruna kuno di kamus 
jejap a ken 
jejas a sued; bred kelet: berkali-kali ditikam tetapt tidak -- sedikit 
pun, makudang-kudang tebeka sakwa1a abedik tusing bred 
jejengkok n tegakan; dingklik; dampar 
, jeJer v, berjejer v madere,
t; majejer 
jet n lembaga pemasyarakatan; penjara; bui kena --, buina; 
penj araanga; 
jeIa (jela) v berjela v glayut-glayut magantung berfela-jela; glayut￾glayut magalantung; terjela kagantung glayut-glayut 
jelabak ark terjetabak v ulung 
jeladan n kedis gelatik, Mwnia aryzivora 
jelaga n mangsi 
jelai n punyan jali, Coix laciyma jobi 
jelai n sel((timpal roti) 
'jeiajah v, menjelajah v nyahjah; nyelehin; menjelajahi nyahjah; 
nyelehin; penjelajah 1 anaké' ané' nyahjah; (nyelehin); 2 kapal 
perang ane'sedeng gednne' muah becat p1aibn ad kapal; 
penjelajahan carané' nyahjah 
je1ajah Mk v menjelajahkan v niatarang salanturn( 
jelak a med; wareg (tekei dedaaran); terjelak waregan; medan 
jeIalat ju jelalatan v songah kipekané sejelalat akijepan 
jeIamprang n ad sr kamben dawa 
'jelang, menjelang v 1 nekain; nelokin; 2 katuju: karibku jalan 
Sudirman No 4 Medan, katuju timpal icang(di Jalan Sudirman 
No 4 Medan; 3 mapag: tahun baru kita harus mawas din, 
mapag taun baru iraga patut yatna; 4 nandes: -- tengah malam 
be/urn jua ia datang, nandes tengah lemeng konden masih ia teka; 
jelang-nienjelang saling tekain; saling lalinin 
2je ' ' Iang a enceh 
jeIangah ark menjelangak v nongak 
jelangkung Ijelangkung/ ii jaelangkung (togog-togokan aji kertas 
dadi anggona ngaukin atman anak an(suba mati) 
jeiantah n lengis ngihngihan 
jeias a 1 seken; terang; nyata; utas; 2 seken (tusing ragu-ragu); 
menjelaskan nlatarang; memperjelas niatarang kanti seken; 
penjelas an niatarang; penjelasan katerangan; kajelasan 
unduké seken (terang) 
jelata adv anak kasamen; rakyat biasa 
jeiatang n 1 lateng (ngenitin); 2 pangasut; anak ané kereng 
matejepin (nyukcukin) 
jelejeh /jelejah/ berjelejehan v ngetl cohcohné menjelejah ngetl 
cohcohné 
jeIek fjelek/ a 1 jel (goba); 2 beler; corah (tingkah); menjelekkan 
nyelkang; menjelek-jelekkan nyelek-nyelekang; terjelek ane 
paling jeléna; kajelekan kajelIan 
jeiempah, menjelempah v nyelempah; nyelektek 
jeiengar, menjelengar v ngon; angob; terjelengar ngepah ngon 
jelentik 1w v menjelentik v 1 nundik; 2 sas nyimbingin 
jelepak v menjelepak v makaileh; makaindit: rambutnya putih -, 
putih bokné makaileh 
jelepok /jelepokl, menjelepok v labuh nyelegadag; labuh negak; 
terjelepok labuh negak 
jeii a 1 jelih (peliatne): gadis itu bermata --, anake luh bajang ento 
jelih peiiatneç 2 tangar; celang: pihak berwajib tentu lebih --, 
pamretah patut lebih tangar; kejelian kacelangan: berkat 
matanya cepat dapat menemukan apa yg dicarinya, ulian 
kecelangan paningalannyidaang enggal tepuka apa an aliina 
jeIih ark v, menjelihkan v 11édang (layah) 
jelimpat ark v, menjelimpat v mam6ngos; melekok (rurung) 
jeIing v, menjeling v nyerre nye1edét: gadis itu lewat sambil -, 
anak' luh bajang ento liwat sambilanga nyeré're"(nyeledt) 
jeiir v, menjelirkan v nyelang (layah) 
jelita a 1 jeg6g; melah (goba): waktu muda ia memang -- dugasné 
bajang mula ia jegé; 2 sas manis; luung (pemandangan): Jakarta 
dng beranake warna lampu tampak --, Jakarta ngenah luung ulian 
aneka warna lampu 
jelma, menjelma v 1 numadi; numitis; masiluman; 3 ngenah: segenap 
pribadinya dl karangannya, sekancan paripolahne' ngenah di 
karangan menjelmakan ngadaang: Empu Gandring dapat - 
keris, Empu Gandring sida ngadaang kadutan sakti; penjehnaan 1 
panumadin: Rama dianggap - Dewa Wisnu, (sang) Rama anggepa 
panumadian dewa Wisnu; 2 pelaksanaan: — sistem penjajah di 
dunia telah dikutuk oleh semua bangsa merdeka, pelaksanaan 
sistem penjajah di guminé'suba temahina tekn bangsan makejang 
jeIu Jw a kesel (keneh) 
jeluak, menjeluak v u&-ue'k; okék-oke'k (nagih ngutah) 
jeiuang n deluang; kertas (aji kulit kayu) 
1je1ujur v, menjelujur v nyait nelusuh; menjelujuri nelusuhin 
je1ujur n 1 tiing panyepes pagehan; 2 palang jelanan 
jeJuk a nyelung; cengkrong (cawan) 
jeIum v, berjelum v manjus masapsapan dog; menjelum masap￾sapan aji yeh di awakédogén 
jelungkap, menjetungkap v 1 maklupakan; mak1opkan; maklu￾pasan; 2 mawali leser 
jetus a 1 iri ati: sikapmu menyebabkan dia --, tingkah cain 
ngranaang ia iri ati; 2 cemburu; sesika; menjeluskan makada in 
ati; cemburu; kejelusan perasaan iri ati; kecemburuan 
jelut, Jw v menjelut v 1 nyakitang basang; 2 engsek 
jelutung n ad sr punyan karet 
jemn se1é 
jema ah n 1 papupulan anak an lakar mabakti; 2 anak liu; 3 
pakumpulan panganut agama Kristen; beijemaah bareng-bareng 
mabakti 
jemaat -+ jemaah 
jemah adv 1 buin pidan; 2 taen: tidak --, tusing taen 
jemaIa kl n tendas; sirah 
jemang Mk, sejemang akesep 
jemari n jriji (lima) 
jemawa ki a 1 regeh; sombong; 2 demen ngurusin anak l'n; 
kejemawaan karegehan; kasombongan 
'jemba n sr sikutan dawa; jembaan sikutan dawa 
2jemba, menjemba v ngenjuang lima 
jembak, menjembak v magambahan tur paslawir (bok); terjembak￾jembak magambahan tur paslawir 
jembalang n ad tonya 
jembatan 1 jembatan; kretegi; 2 ane'ngubungang; -- angkat kreteg 
dadi panek tuunang; -- darurat kreteg panganti-anti; -- gantung 
kreteg magantung; -- ponton jembatan ponton; -- timbang 
jembatan timbang; menjembatani 1 masangin jembatan; 2 
ngubungang; penjembatan unduk ngaé'jembatan 
jembel a tiwas; lacur pesan 
jember a daki tur beseg 
jembiah n soroh golok marai dadua 
jembrana n gering pes di sampiné 
jempalik v 1 bah bangun; 2 encit-encit (plaibne) 
jempaIit v, berjempalit v 1 bah bangun; muntag-mantigang awak; 2 
encit-encit (pelaibne); jempalitan bah bangun 
jempana n sas jempana; pangogongan 
jemparing n panah 
jempol n 1 man lima; 2 sas paling melaha: jempolan ae1g; melah 
pesan; kejempolan paling aéng; paling melaha 
jempul n ad sr be' 
jeinput v, berjemput v papag; pendak; menjemput mapag; mendak; 
menjemput(i) mapagin; mendakin; jemputan 1 undangan; 2 
pangidihan apang dadianga mantu: ban gsawan itu tidak menerima 
lima - dr dara-dara kampungnya, anake'menak ento suba nerima 
limang pangidihan apang dadianga mantu uli bajang-bajang luh di 
desan penjemputan tingkah( lakar mapagin (mendakin) 
2jemput v menjemput v 1 nuduk; nyumput; 2 nyemak: pepatah 
itu dari naskah lama, nyemak paribasane'ento uli naskah lama; 
sejemput ajumput; abedik 
jemu a med: -- jelak, wareg pesan; menjemukan makada med; 
ngamedang; kejemuan perasaan med 
jemuas n daki maroe's-ro's; daki mr'ngs (mua, lima) 
jemuju n sr anget-angetan (ginten, mica, katumbah) 
jemur v, berjemur v nginyah; menjemur nyemuh; terjemur 
kajemuh; jemuran " jemuan; panyemuan; penjemuran 1 unduke" 
nyemuh; 2 tongose nyemuh; 3 pakakas anggon nyemuh 
'jenak n, sejenak n akesep 
2jenak ark v menjenaki v ningalin 
3jenak a sas tis pulesne' 
jenaka a baud; bonjol: km -- nya ia mampu mamikarpenonton, ulian 
baudne' ia ngranaang demen anake' mabalih; berjenaka 
mabaudan; mabanjolan; kejenakaan unduké baud 
'jenang n jejeneng (jelanan; jendela): diukirnya -- pintu itu, ukirina 
jejenang jelanane' ento 
jenang ki n pangabih; pangancan; pangé'nter; jejenang pangabih; 
menjenangi ngawasin tur ngatur; penjenang pangancan; sr 
mandor 
3jenang n, sejenang n 1 anak ane" ngatur dipenamivan; 2 saya (di 
taj enan) 
enang, sejenang n akesep; ajahan 
5jenang n dodol; bubuh 
jenangau n balang sangit 
jenawi n ad sr pedang dawa buka samurai 
jenazah n layon 
jendal, jendal-jendul a be'ncal-be'ncol 
jendela /jendela/ n jendela / 
jende ra ark a tis (pulesn) leplep (pulesne) 
jenderal /jenderal/ n 1 jenderal; 2 makejang; makatulukne: total --, 
makejang / 
jendol a bénjol-benjol 
jeneng a ngseng; sondoh; menjenengkan ngesngang; nyondohan 
jengah a kimud-kimudan; lek-lekan 
jengek /jengekl n, menjengek-jengek v jerit-jerit (nyea); menjengeki 
melog-melog; ngedekin; ngw; jengekan jgéIan; jekan 
jenggaJa n sas alas / 
jenggar, jenggarjeuggur a lauh; enggal gede 
jengger /jengger/ n janggar 
jenggot n jenggot; jenggotan majenggot; jenggotan 
jenggul a boncol; gentol 
jenggut v, menjenggut ngedeng; ngm'd; nyambak (bok) 
jenggit ii, menjenggit(-jenggit) anggut-anggut; anj ut-anjut; kutal￾katil (ikut) 
jengkal n cengkang; langkat; menjengkal(i) nyengkangin; nglang￾katin; - dada ngandapang kawanénan anak; - muka nyemak 
gae tan pakolih 
'jengkang, terjengkang v 1 nyelempang; 2 jengkang (mati); 
menjengkang 1 nyelempang; 2 jengkang 
engkang v, jengkang-jengkot éijok-6'njok; kateijoI-katénj ok 
jengkek /jengkek/ v, berjengkek-jengkek ancog-ancog; dangkrak￾dingkrik (girang) 
jengkel /jengkel/ a sebet; kesel; engsek; menjengkeli makeneh sebet; 
merasa sekel; menjengkelkan makada kese!; engsekang; kejeng￾kelan perasaan sebet; perasaan kesel / 
'jengkeng /jengkeng/ v, menjengkeng v matetenggehg 
2jengkeng /jengkeng/, berjengkengan paké'njér 
jengker Sd a jengker; kekeh 
jengket /jengket/ v, berjengket majalan matetéiigge'ng; menjengket 
n'ngg(ng; bersijengket (bersejengket) majalan sambilanga 
né'ngk1'ng 
jengki /jengki/ a cak jengki (ja1) 
jengking Jw v menjengking v nungging 
jengkit v menjengkit v kenjir; sunggar 
jengkol /jengkol/ n ad sr punyan peté', Pithecellobium lobatum; 
kejengkolan gelem ulian Hunan naar jengkol 
jengkolet /jengkolet/ menjengkolet v nyumbling; nyungkling; 
nyungsang 
jengkot /jengkot/ berjengkot majalan timpang; pncor; menjengkot 
pencor 
jenguk v, menjenguk v 1 madengokan; maseeban; 2 madelokan; 
nelokin: Paman - temannya sakit, iwa n1okin timpaln( gelem; 
menjengukkan nengokang sirah 
jenggul, menjenggul v nengok; malontod 
jenis n soroh: -- kata sr kruna; --kelamin, unduk Iuh wiadin muani; 
berjenis-jenis maé'ndahan; magenepan; menjenis milih manut 
teké soroann penjenisan panglompokan; sejenis patut sorohn( 
jenjam a tegteg (keneh); tenang 
jenjang n 1 jam; undang 2 jangjang (baong); dawa; berjenjang 
maundag; berjenjang-jenjang maundag-undagan; matingkat￾tingkatan 
jentaka a sas sengkala; sengsara 
jentayu ki n kedis jatayu di satua wayange" 
jentat, menjentat makecos; makecog 
jentelmen /jentelmen/ n anak gagah 
jentera n 1 roda; 2 jantra; berjantera maroda; jengat; malinder 
1jentik v, menjentik v 1 nyubit; ngebit: ia berkata sambil - dagu 
istrinya, ia ngomong sambilanga nyubit jagut kurenan 2 mentil: 
guru telinga muridnya yg nakal itu, guru mentil kuping 
muredn an kual ento; 3 ng1enekin; ngorain 
2jentik n kacing 
jentikjentik n temiluk 
jenu n tuba 
jenuh a 1 wareg; med; 2 padet (awa); menjenuhkan makada wareg; 
med; kejenuhan 1 waregan; medan; 2 padet (awa) 
jepit v, menjepit v nyepit: ia - lara, ia nyepit baan api; terjepit 1 
kajepit; kasepit; 2 sas kakurung; kaselek; kapépEt: gerombolan itu 
terpaksa menyerahkan setelah pasukan kita, gerombolane ento 
terpaksa nyerah sasubanné' kakurung baang pasukan iraga; 
'penjepit panyepitan 
jepret v, menjepret 1 ment; 2 motré't ia berhasil kapal itu terbakar 
di udara, ia sida motrt kapale ento puun baduur; jepretan 1 
bente/
tan; 2 jebag bikul 
japun ark n Jepang 
'jeput a tiis: ia harus menjaga ibunya semalam --, ia patut nongosin 
memenne makepeteng tiis 
jeput v, menjemput v mapag; mendak 
jera a kapok; menjerakan makada kapok 

jerabai berjerabai a maonc-onc; paslawir 
jeradik n ad sr jaja 
jerafah n jerapah (buron monyonyoin mabaong dawa) 
jeragan - juragan 
jeragih n sr punyan selasih, limniphila gratissima 
jarah a sedeng masana (woh-wohan) 
jerahak, terjerahak a ka11ean; magaburan 
jerahap v, menyerahap v labuh makakeb; terjerahap Iabuh 
makakeb 
jerait, berjerait v malilit-lilitan; saling hut (akah); dmpt (jriji); 
berjeraitan saling hut 
1jeram n 1 suluk (jalan yeh); suuk; 2 grojogan dalem di tukade 
2jeram ii, menjeram v ngompres apang tuun kebusné mokpokin 
sirah aji yéh 
jeramah, berjeramah v makedeng-kedengan; maemë'd-éme'dan; 
menjeramah ngisi kanti tekek pesan: harimau - man gsanya 
macant ngisi tekekanga amah-amahan 
jerambah n ampik umah an tusing maraab; menjerambah 1 
nganggep cara ampik tusing maraab; 2 sas caraanga sundel 
jerambai berjerambai a paslawir 
jerambang n kunang-kunang jaran 
'jerami n sumi 
ierami n ampas nangka 
jeran ark a kapok 
jerang v menjerang v 1 nyukedang (payuk) 2 nyakan; terjerang 
ngangetin 
jerangan n 1 ad entik-entikan akahné' dadi anggon ubad Acorus 
calamus; 2 punyan jangu 
jerangkah - ceranggah 
jerangkak ark v, menjerangkak v magaang 
jerangkang, berjerangkang a pacré'nggh; réggah; 2 ngebah 
sambil batisé' menk; terjerangkang labuh nyengkang 
jerankong n jrangkong 
jerap v neket; menjerap nekat; penjerapan carané' neket 
jerapah 4 jerafah
jerat n 1 jeet; latih; 2 sas pangindrajala: -- semata bunda kandung, 
ph panak aukud kasayangang pesan; tahan -- sorong kepala, 
misen anak 1n iraga padidi sengkala; terpasang -- halus, 
kabelog-belog; menjerat 1 ngejuk aji jeet; 2 nibakang daya jelé; 
terjerat 1 kena jeet; 2 kabelog-belog; sejerat aiket; apesel 
jerau a barak wayah 
jeraus ki a sbet; becat magae; langsag 
jerawat n giat; gayot; berjerawat misi giat; ada gayota; jerawatan 
giatan; gayotan 
jerba ark v, menjerba v nengkek; nyagrep 
jereket /jerikit/ a neket 
jeremak ark v macepuk nadak 
jeremba, menjeramba v nyujuhang lima 
jerembap, menjerambapkan 1 nulud kanti bah makakeb; 2 sas, 
nyengkale'n 
jerembat, terjerembat a katanjung kanti labuh 
jerembun, terjerembun nadaksara nengok 
jerompak, berjerempak v nadak macepuk; terjerampak katepuk 
'jereng /jereng/ a cak s'ngat; jéeng; se'ro 
-jereng /jereng/ v, menjereng ngebatang; ngebrang; me'rbe'rang 
jerepet Ijerepet/ a dempe't (jriji); mage'nctan (buah) 
jeri a takut; jehjeh; bimbang 
i  / jeriau n reng; menjenau masang reng 
jerigen 4 jeriken 
jerih a kenyel: -- lelah (-- payah, -- penat); magae' ulian magiet 
masuang peluh; -- payah magae ulian magaet masung peluh; --
penat magae ulian mageat masung peluh berjerih mautsaha: --
payah, magiet mautsaha 
'jeriji n jriji 
jeriji n jaro; ruji (sepeda) 
jeriken /jeriken/ n jerigen 
jering n punyan kayu mirib cara jengkol; Pithecelobium lobatum 
jerit n jerit; kaik; menjerit 1 nyerit; 2 makeengan pesan; makaikan; 
menjerit-jent jerit-jerit; kaik-kaik; terjerit-jerit jerit-jerit; kaik￾kaik jeritan 1 jeritan; kaikan; 2 makeengan pesan
jerjak n 1 jaro; terali; 2 galar panyepesan keranjang; sok; 3 canggah 
tongos masang dinding (papan, bedeg); 4 tulang iga 
jerkah n nengkik; macekik 
jermal n banjang (pangejukan be' pasih) 
jermang n galeng prau; tandolan; berjemang nganggon galeng; 
nganggon tandolan 
jernang n sr punyan damar barak dadi anggon cet; Daemonorhops 
draconcellus 
jernih a 1 ning; 2 macaya: mukanya -- tanda ia senang, muané' 
macaya tanda ia seneng; menjernihkan 1 nadiang fling; 2 
ngilangang keneh inguh; 3 mragatang: ia mampu - perselisihan 
itu, ia sida mragatang paiyegan ento; kejernihan unduke fling; 
penjernihan 1 tongos ngeningang y'h; 2 unduké'ngeningang yh 
jeroan n isin basang (basang, ati, pusuan, paru, limpa); jejeron 
jerohok, terjerohok v makienyok 
jerojol, menjerojol v nengok ke sisi; terjerojol nengok ke sisi 
jerongkang, jerongkang-korang adv mlaib bah bangun; 
terjerongkang labuh nyelegadag 
jerongkok v menjerongkok v nungkuk; nyongkok 
jerongkong, menjerongkong v nguntuk tuun 1iman' neen entud; 
terjerongkong Iabuh makakeb 
jerubung n raab prau 
jeruji n jaro 
jeruju n punyan jeruju, Acanthus ilicifolius 
jeruk n juuk: -- ball sumaga, Citrus maxima; -- kingkit ad punya 
kayu mategeh 1,5 + 2,2 m buahnd dadi anggon urn; - manis, 
juuk manis; -- nipis juuk lengis, Citrus aurantium; -- purut juuk 
purut, Citrus hyistris menjuruki ngasemin aji juuk 
jerukun, menjerukun v nekepin; ngukubin 
jerukup, menjerukup v nekepin; ngukubin 
jerumat jw v menjerumat v nisik; berjerumat matisik; 
penjerumut anak ane nisikin 
jerumbai n, berjerumai v maonc'r-oncr 
jerumun n sr ranggon 
jerumus v menjerumuskan v 1 labuh makakeb; 2 nulud kati ulung 
ke bIurnbangé 3 sas nyengkalen; ngae" paling; terjerumus 1 
Iabuh makakeb; 2 kena daya je1 nepuk sengsara 
jerun n sr kedis kukur Streptopelia chinensis tigrina 
jerung n kakia gedé', Carchrias dussumieri 
jerungkau, menjerungkau v rnaoyagan (carang kayu); 
magambahan (bok) 
jerungkis v pelit; leglog; menjerungkis nguugang: mereka 
pondok-pondok itu, Ia nguugang pondok-pondoke"ento 
jerunuk, terjerunuk v labuh makakeb; labuh nglumpuk 
jet n 1 pesawat terbang becat plabin; jet; 2 pancaran gas uli bolongan 
cenik 
jetset n golongan anak' and idup seneng 
jewer /jewer/ v menjewer v 1 ngilut kuping; milus kuping; 2 
ng1mkin; ngarain; matinget; jeweran 1 ilutan kuping; 2 patinget 
jiawang n alu di punyan kayuné' Varanus dumerili 
jib n layar mabucu telu / 
jibaku v berjibaku v ngebug musuh aji ngaplugang ibanne 
sambilangan ngaba born; majibaku; mawase't: sekeluarga - 
mencebur ke laut karena kapal terbakar, a kulawarga nyeburang 
déwk ke pasih wirh kapalnd' puun 
Jibrail n malekat Jibril 
jibun n Hunan utang; berjibun Iiu ngelah utang 
jicing Cn n rnangsing madat 
jidar n 1 garis ane' ngilehin surat wiadin halarnan buku; 2 garisan; 
menjidan ngarisin; maang garis-garis 
jidat n ngidat; jidat 
jidor 4 jidur 
jidur n jidur; gidur; genderangan ged 
jigrah a lega; kendel; girang: dng -- istrinya memperlihatkan bayinya yg 
baru kthi, ulian lega kurenane' ngéhgang panakne/and, mara lekad 
jth ark n tetujon 
jihad n Isi 1 siat agama (Selam); 2 perjuangan; patungkas: 
-- akbar Isi siat ged; berjihad masiat 
jijik a ken; cern; sern; menjijikkan nyenebin; ngecernin; ngesernin; 
makada ken; kejijikan tingkahe'keri; unduke'cem 
jijit v, menjijit v nngtéig 
jika p yé'n; yan 
jikakau p yen; yan 
jila a, terjila v ka11éian; nyelempang 
jilah mk a kedas; telah; -- kening lega; kendel 
jiIam mk v menjilami v silap-silap (bibih) 
jilat v menjilat v 1 nyilapin; 2 ng1p1p (api); 3 sas demen ngáijor 
apang maan tongos (untung): krn pandai ia lekas naik pan gkat, 
wireh dueg ngé'nyor ia ngga1 menk pangkat; / 
- bibir meled pesan; ot pesan; - ludah ngajum-ajum apa ane suba 
cedanina; pantat nyilapin jit; matindak (malaksana) apang maan 
untung ulian dueg ngéiyor; menjilat-jilat silap;silap; ng1p1; 
jilatan 1 sebatek anesi1apin; 2 laksana demen ngenyor; penjilatan 
unduke demen nghyor 
jilid n 1 jilid; 2 sepihan: buku sejarah Indonesia terbagi menjadi tiga 
jilid, buku sejarah Indonesia kabagi dadi telung jilid; berjilid 
majilid; kabagi; berjilid-jilid kabagi dadi makudag-kudang jilid; 
menjilid nyilid; penjilid tukang jilid; penjilidan 1 unduke nyilid; 
2 perusahaan ane"nyilid 
jim n aksara wianjana nomor Jima abjab Arab 
jimak n Cok kas unduk anake'makatukan; (masanggama); berjimak 
cak makatukan; masanggama; menjimak ngatuk; nyenggamain 
'jimat n pakakas makada kuat; jimat 
2jimat n 1 inih; 2 teJatn (unduk gas); berjirnat nginihang; tangar 
jimpit v, menjimpit v nyemak aji tujuh teken man Jima; nyumput 
sejimpit ajumput 
'jin n jim 
2jin n jenewer (Sr arak): -- pahit cak kopi pait 
'jin ark n kepuh (jaran) 
jina - zina 
jinak a 1 boh; 2 tusing keras tingkahne kaum nasionalis yg --, 
golongan nasionaJs an tusing keras tingkahné; jinak-jinak 
merpati kutal-kutiJ ikut c1ng; berjinak-jinak ramah tamah; 
mapagubungan adung pesan; menjinaki mapagubungan melah; 
menjinakkan 1 nguruk apanga boh; 2 ngaJaang musuh; penjinak 
ngebohang buron rengas 
jingga a kuning masawang barak; warna tasak gedang 
jinggring a butuh sepatunn tegeh; hak sepatunne' tegeh 
jingkat v berjingkat v matnggé'ng; makecos wiadin majalan 
dadakan (ulian tengkejut); berjingkat-jingkat matengg'ng 
jingkik v berjingkik majalan ancog-ancog; berjingkik-jingkik 
majalan ancog-ancog 
jingkrak jk v berjingkrak dangkrak-dingkrik; 
1jinjang ki n 1 me'mé' bajang (tonya); 2 balian ane nguasain tonya; 3 
anak ane karangsukan roh alus; 4 anak ané'nepuk utusan raja; 
berjinjang ngela mne' bajang (tonya); jinjangan me'mé bajang 
(tonya) 
1jinjing v menjinjingv nehgtig: dari jauh tampak Ibu —,uli joh 
meme ngenah nengteng tas; menjingjingkan nengtengang; 
terjinjing sida katé'ngteig; jinjmgan tetégte'ngan 
jinjing n kayu katos biasanédadi anggon papan Albizzia moluccana 
'jinjit v, berjinjit v mate'ngging 
2jinjit v, menjinjit v 1 ngedeng barang uad (karet); 2 milus kuping: 
ia - telinga adiknya, ia milus kuping adinn' 
jinsom n jinsom; soroh akah dadi anggon ubad kuat 
jintan n ginten, Carum roxburghianum; batunne anggona basan 
anget-angetan; 
-- hitam bet endep bon donna' jaan, batunne dadi anggon lengis 
atsiri, Negella sativa; -- putih, entik-entikan buat basan anget￾angetan batunne' dadi anggon lengis atsiri, Cuminum cyminun 
jip n montor jip 
1jipang ark n tamiang dawa malakar aji kayu malapis kulit kebo 
2jipang n carang kayu 
3jipang n buah jepang, Sechium edule; 
4jipang jaja ketan misi gula 
jipang n dapak anggon masiat / 
jiplak v menjiplak v 1 nulad; nurun; matuhin; 2 neplek; nyeplak; 3 
ngakuin kakarangan gelah anak len; 4 nyemak abedik karangan 
anak lé'n sakwala tusing nyak ngoraang amun kenehné jip)akan 
tuladan; turunan karangan anak lé'n; penjiplakan undukI nulad 
karangan anak ln 
jipro ark n cak guru Iuh 
jirak n jirek; kapundung; Furya japonica 
jiran n pisaga paak teke'n umah iragane banjuran; berjiran 1 
mabanjuran; 2 matimpal 
'jirat n batu nisan 
2jirat n jeet; Iatih 
jinan n gering kaputihan 
1jirus v menjirus v nyiam (bunga) 
2jirus a ngangsan ke tanggu ngangsan lanying; nirus 
jisim n awak 
jitah n entik-entikan malilit, getahn' kentel buka kar& willughbeia 
tenuiflora 
jitu n tepat; beneng; lempeng; menjitukan tepat kenann (pukulan, 
sasarann): pukulannya yg terakhir -, pukulné' ane duri tepat 
ngenain; kejituan ketepatan 
jiwa n 1 jiwa; 2 sukma; 3 dedemenan; 4 atma; berjiwa 1 majiwa; idup; 
mangkihan; 2 ngelah semangat: sajak yg tidak -, sajak ané' tusing 
ngelah semangat; menjiwai ngidupang: ada sesuatu yg gaib yg 
tarian barong itu, ada ané sing ngenah ngidupang igelan baronge 
ento; kejiwaan kebatinan karohanian 
jodoh n 1 jodo; 2 akitan; 3 cocok; jatu karma; sejodoh akit; apasang; 
berjodoh cocok makurenan; Jayaprana - dng Layonsari, Jayaprana 
cocok makurenan ngajak Layonsari; berjodohan majodo teke'n; 
menjodohkan ngag1anang; ngurenang: ia setuju - anaknnya 
den gan anak saya, ia setuju ngurenang pianakne' ngajak pianak 
icangé memperjodohkan ngagelanang; ngurenang; perjodohan 
pajodoan; patemuan: baik sekali nya, melah gati patemuanné' 
jogar n plalian dam-daman; berjogar madam-madam 
jodong, menjodongkan nyé'gé'tin; ngé'we'rin 
1johar n bintang siang (Venus) 
2johar n punyan joar, Cossia 
jojol, menjojol v ngenjol, miontod: ia beiul-betul marah hingga 
matanya -, ia gedeg pesan nganti melontod peningalan6 
jok n tegakan maksur di motore 
joki n anak ané' negakin jaran mabalapan 
ngiis; nyeeb; ngiis: Ibu mangga itu untuk adi/ç mémngiis pohé' 
ento buat adiné; sejoreng aiis; aeeb; stabis: kasi dia minta -, baang 
ia ngidih aiis 
jori n jaran apasang; jaran akit 
'jorok menjorok v ngonjol; menjorokkan: nyojolang: tanah yg 
ke laut, tanahe' ané' nyojolang ke pasih 
2jorok a 1 dekil; daki; 2 cabul; crucuh; penjorok anak komel: 
dagang itu di lingkungan mi, dagangento anak komel di 
plemahané' dini 
jorong a 1 lonjong; 2 wadah base dipabuané pacanangan 
2jorong n menjorong magendol 
jotos v jagur; berjotos mejaguran; menjotos nyagurin; jotosan 
jaguran / 
jua p 1 jua; tuah; dogen; amonto; 2 masi 
juadah n 1 jaja ketan; 2 bikul 
'juak n, juak-jual n rencang; parekan 
2juak V berjuak v miomba; mabalapan: ia dng adiknya 
menyelesaikan pekerjaan, ia mabalapan ngajak adinn meragatang 
gegan; menjuak 1 mombong; ngelenggin; 2 ngancuk-ngancukin; 
penjuak perang tukang adu; spt Belanda sifatnya senang -, cara 
bikas Belanda demen dadi tukang adu 
juak v, berjuak v nadak matepuk: dia - dng bekas gurunya di 
SMU, ia nadak matepuk ngajak gurunné' di SMU 
juaI v adep: -- muka, nge'dihgang raga; -- nama nganggon adan anak 
In melog-melog; menjual ngadep: saya - sapi, icang ngadep 
sampi; jualan dedagangan: saya tidakpernah —di sana, tiang tusing 
taé'n madepan ditu; menjual ngadep; berjualan madepan madagang; 
jualbe Ii, berjual-beli v nyudagarin; madeda5angan; 
- bangsa droaka; kepala, serdadu sesewaan 
1juang berjuang v 1 mapalu; matomplok; 2 nindihin; makaplug: 
membela tanah air, masiat nindihin gumi; pejuang prajurit; bala 
tentara; pejuang; perjuangan peperangan; usaha unduk kewh; 
prebutan; inemperjuangkan merebutin; makiatang: kita 
kemerdekaan, iraga ajak makejang makiatang kemerdekaan 
juar n punyan joar, Cassia siamea 
'juara n 1 miandang; saya; 2 pengnter; 3 juara; pendekar; jagu; 
kejuaraan kaunggulan; melomba ngalih juara; menjuaral an 
dadi pemenang; kesebelasan itu , kesebelasanne' ento ané' dadi 
pemenang 
2juara n be' tukad, Pangasius 
jubah n baju jubah 
jubal a, berjubal-jubal v masesek; majejel: penonton 
pertandingan sepak bola, masesek anake mabalih pertandirigan 
sepak bola 
judas a 1 anak ane' kereng misuna; 2 judes; galak; le'me's 
judek a kaselek; kiabakan; singelah akal 
judi n plalian; berjudi maplalian nganggo pipis; penjudi bebotoh: 
sejak kecil dia -, uli cenik ia bebotoh; penjudian tongos plalian; 
kalangan: balai banjar itu dipakai -, baiai banjaré' ento anggona 
tongos plalian 
judul n adan karangan (kekawin); judul 
juek /juek/ n tali ané'kepasang membatan dicarike'anggon ngulah kedis 
juih a tlubih; jibir , 
juga a masih; dogen; jua / 
juita a 1 juita; mas mirah; dedemenan; 2 bk keliwat jegeg 
jujah nbp pisuna; tetemahan; pepisuhan; menjujah mapisuna; 
nyelekang adan anak: adalah perbuatan tercela, mapisuna 
gegaen tuara beneh 
juju v, menjuju v nuju; katuju; marep 
jujuh a, berjujuh v membah; ngecor: air di kali itu sampai sekarang 
-, yéhé' di tukade"ento nganteg jani membah 
jujur a polos; tulus 
jujur n pipis pabaang gegé'lan muani teké'n lakar matuane' 
jujut v menjujut v nguwat; ngedeng; mantus; ngliles; berjujut￾jujutan sating kedeng; saling uwad; sating jambak: ibu itu 
bertengkar -, anak(luh ento mejajal sating jambak 
jukung n jukung 
juIai n, berjulai mlepah; mlitit menjulai mlepah; mtilit 
juIang v, menjulang 1 nyunggi; tegeh ningktik: ombak --
dipermukaan laut, ombake tegeh ningklik di pasihI 
Juli n Juli 
'julur v, julur-jalar v pesu mu!ih; kecacag-kecicig; menjulur nve!e 
(layah); nengok: anjing itu - lidahnya ke1uar, cicingé' ento nyelé'r 
layahné' pesu; terjulur nye1e / 
2ju1ur v, menjulur v megaang; ngrepé': buyi itu veenuknya, anaké' 
cenik ento megaang nganggo sekitanné' 
juling a sé'ro; sé'ngat; menjulingi nylede'i; ngicerin; nyrre anuk muda 
itu - gadis yg di sebelahnya, anaké' truna ento nyledet anaké' luh 
bajang annegak di sampingné' 
julo v, berjulojulo mearisan 
julukan n julukan; pangajum; pangrumrum; 
Jumadjlakhjr n bulan keenam (Arab) 
Jumadjlawal n bulan kelima (Arab) 
jumantan n jamrud 
jumanten - jumantan 
jumbai, berjumbai v paglawir; pasranting; berjumbai-jumbai 
pagliwir; pasranting; buah !nentirnu?z itu -, buah ketimunne 
paglanting 
jumbul a terjumbul-jumbul v glimbang-glimbeng; unggat-unggit 
jumantara n langit; awang-awang; udara 
Jumat n dine and kaping enem 
jumiah n 1 gebogane; 2 1iunné berjumlah geboganné, 1iunne uang 
yg hilang - seribu rupiah, pipisI ane' Hang liunne' siu rupiah: 
menjumlahkan ngebogang: anak kecil itu dapat - li,na dun 
tujuh, anake' cenik ento bisa ngebogang lima teke'n pitu 
jumpa v berjumpa v macepuk; matemu; menjumpai nepukin: 
nekain: saya akan datang - nyu, tiang lakar teki nekain ia: 
perjumpaan pacepukan; patemuan: - pertama itu tidak dapat 
dilupakan, patemuan panyumun ento tusing ngidaang ngensapang 
jumpul n be blanak, Mugil planiceps 
jumput v, menjumput v nyemput; nyemak; sejumput ajumput: 
abedik: ia makan nasi -, ia madaar nasi ajumput (abedik) 
junam v, menjunam v nyander; nunceb: burung elang itu - pitilc, 
kedis kaglenggane ento nyander pitik 
jung n prau gede' 
junjung v, menjunjung v 1 nyuun; 2 nyunjung: kuat sekali anak 
kecil itu -, gede'pesan bayun anake cerik ento nyuun; jüfljungan 
I sesUÜnñ; '2 an(junjuriga: 'memang beliaulah nya, mula ida 
sün'àñi€ 
'junjung Mk n, junjungan n tungguhan (tongos nglipa) 
juflgt v, menjungat v punggit: kapal ketika melewati ombak 
besar, kapale'punggit dugas ngeliwatin ombak ged 
jung kal, menjungk1kan v 1 nyumblingang, 2 sas ngalahang 
didóràng hin ga -, j'uiukann'ga nganti nyumbling 
jungkat, -- jungkit v unggat-ungit: jembatan kecil itu - ketika 
dilewati, titine' ento ungat-un,ggit mara liwatin 
11 jungkar, menjungkar v m1idës; miondos: tanpa disadari kerisnya 
- keluar, tanpa naen krisn4 pesu 
jungkir, terjungkir v nyungsang; -- anak kecil itu, nyungsang 
u1ungné' anakIcenik ento; menjungkir nyungsang 
jvnyumb1ing;jumb1ang-jumb1ing: mobil itu jatuh 
Je1 kali, moter ento ulung nypmbling ke tukade menjungkir￾balikkan nyumblang-nyumblingang: biar dia - tetap Lidak 
jerhasil,, pin, iyumbiang-nytirnb1ingang masi tuara nyidaang 
ju ngur n moncong, men,jungur, ngelumbih nganggon moncong 
(c1ehg); babi hutan itu - ub4 c1e'ng alasannI ento nglumbih abi 
juitarerjunL giayqt-g1ay; ng1enteng: cabang kopi itu -, 
ragkup ngitng; mnintailan nglnttngang; ngayung￾aygang: jqgan; me,ncoba,akiu, ,eda nyobak ng1ntngang 
batis; tjijntai glayut-g1ayu ngle'hte"ng 
Jun(bu1anJuni 
jura n, hukUm ilmU hukum 
juragan njuragan , 
juraji beIjura panglawir; pasranting: bajunya kotor dan robek --, 
bajunn daki bum uk pasranting; berjurai-jurai panglawir; 
:pasrating;:terjurai panglawir; pasranting 
jurang njUrang; pangkungan; rje'ng 
jutinjuri; saya 
juru n juru 
-- bicara juru nerangang; juru raos; -- kunci anak ane'ngisi sereg; 
raWt ànk a'n threntéin anak gelem; -- surat penyarikan 
juruh n yh gula ane'agak kentel kegaé'aji gula (jaka; ental; nyuh); 
juruh 
'jurus a, sejurus akesep; ajahan 
2jurus a 1 lempeng; beneng; 2 jurus; menjurus nuju; ngojog: - ke 
laut, nuju ke pasih; jurusan 1 jalan Kintamani, nuju; 2 jurusan; 
bagian 
juring n juringan; badihan; juringan juringan 
jus n sarin buah 
juta n juta; jutawan anak sugih ati; berjuta-juta jutawan 
jupang adv berjupang mecarang 
juntrung n, juntrungan a bongkol; muncuk; besikan; masradukan; 
ngreceb: bicaranya tanpa putus dan tidak karuan -- nya, 
omongn( tusing pegat-pegat buine' tusing karoan bongkol 
mucukn( 
jupiter n planet kelima ane paling gede 
jurnal n buku catatan nyabran dma 
jurnaIis n wartawan 
jurnaIistik n kewartawanan; unduk persurat kabaran: hal itu 
melanggar etik --, unduke ento lempas teké'n tata krama 
kewartawanan 
justisi n kehakiman; kerta 
justru v 1 ojoga; tepat; 2 malah