Home » All posts
h /ha/ 1 aksara kakutus di abjad Indonesia; 2 singkatan buat Haji; 3
Kim lambang unsur hidrogn; 4 Fis lambang kekuatan medan
magnet
ha p 1 karuna ciri keneh girang; -- itu dia yg kucari, 00, ento ia ané"
alih icang; 2 suaran anak kedk: -- dia mi lucu sekal4 00 ia ane
baud pesan
habid n pungkusan anak ani magelar sayid (orang Arab)
habibi Ar n dedeman icange'
habis 1 telah; onya: barang di toko --, diambil pencuri, barangbarang di toko telah (onya) jemak maling; 2 suud: pertunjukan
sudah hampir --, pabalihané' suba nandes suud; 3 peragat: baca
buku mi sampai --, baca bukune ene"kanti peragat;
-- bulan -- perkara, sas tusing perlu omongan bum:
-- akal telah dayane -- bulan panyuud bulan; -- tempo bates
tempone suba telah;
habis-habis telah saja-sajaan: tak - nya, tusing pegat-pegat; tak
- nya ia dirundung malang, tusing pegat-pegat ia nepuk kewe'h;
berhabis (uang, tenaga) ngutang-ngutang (pipis, bayu): air sas
bes makelo mapaitungan;
menghabisi 1 meragatang: perundingan, meragatang
paitungan; 2 ngamatiang: ia - nyawa perampok itu, ia
ngamatiang bgak ento;
menghabiskan 1 mragatang: - pekerjaan yg belum selesai,
mragatang gegaé'n nungkak; 2 nelaang: ia dapat tiga botol bir,
ia nyidaang nelaang telung botol bir;
terhabiskan nyidaang nelaang: makanan itu tidak akan
olehmu, dedaranI ento tusing ja cai nyidaang nelaang;
penghabisan paling dun: giliranku --, giliran icang paling dun;
kehabisan kuangan: lampu itu - minyak, se/mbe"ne ento kuangan
lengis:
- akal kuangan daya; - ikhtiar tusing nyidaang ngudiang;
sehabis suud: - makan jangan pergi, suud madaar eda luas;
sehabis-habisnya kanti telah: ia makan dng lahap nya, ia
madaar kren kanti telah;
habis-habisan 1 kanti telah saja-sajaan; 2 bes-bas; ia mencaci
maki suaminya , ia bes-bas misuh kurenan
habitat n tongos nekeh kiompok masyarakat (buron)
habituasi n apanga biasa: -- kuda dng bunyi tembakan, apanga
biasa jarann( tek munyin keplagan bedil
hablok a belang (jaran): kuda --, jaran belang
hablur n 1 gedah katos tur ning; 2 Kim jenengne katos tus homogen;
3 sas makenyer; menggilap: gadis itu bermata --, matan anake'
bajang ento makenyr;
menghablur nadiang gedah katos tur fling
habuk n barang cara tepung; buk
had n 1 wates; 2 kanti;
berhad mawates: kekuasaan Tuhan tiada , kekuasaan Sang
Hyang Widhi tusing mawates;
menghadkan 1 ngawatesin; 2 nyjang;
terhad mawates
hadam n parekan di Mekah; rencong
hadang -* adang
hadap n sisi; aep; arep;
berhadapan (dng) maarep-arepan; maaep-aepan: - muka,
maaep-aepan; matepuk;
bersihadap saling aepin: gadis ins - dng pacarnya, anaktbajang
luh ento maaep-aepan ajaka demennan;
menghadap 1 maarep ka; 2 tangkil; macepuk;
menghadapi ngarepin: petani sudah siap panen, bapa tani
suba sedia ngarepin maalap-alapan;
menghadapkan 1 ngaepang ke: paman sorong pengeras suara
ke penonton; paman ngaepang corong pangeras suara ke
penonton; 2 nyadu arepang: pen gadilan -- saksi-saksi; 3
nandingang: diusahakan - Rudi Hartono dng jago-jago RRC,
perluanga nandingang Rudi Hartono tek jago main RRC;
memperhadapkan nyaduarepang: Pak Lurah - dua orang
bersengketa, Pak Lurah nyaduarepang anak ajaka dadua an
masentilan;
terhadap marep teke'n;
hadapan malu; aep: berdiri di rumah, majujuk diaep umahe
hadap muka, menghadapmukakan v nyadu arepang: hakim
saksi den gan tertuduh, hakim nyadu arepang saksi tek'n ané
katuduh
hadas n sbel;
-- besar sbel ged (kotor kain); -- kecil sbel alit (ngentut)
hadiah n 1 paweweh: ia meneriina beberapa -- pd perayaan ulang
tahunnya, ia nampi paweweh dirainan ulang taunn 2 upah:
pemenang perrama dl perlombaan ins mendapat -- tabanas dan
piala, pamenang kapertama diperlornbaanento maan upah tabanas
muah piala; -- liburan paica katiba teke'n peserta an tusing
menang sakwala syarat cukup; -- lebaran paica buat pegawai
satondén Lebaran; -- Natal paica an katiba teki karyawan buat
han Natal; - tahunan paica buat karryawan ngatiban cepok;
berhadiah misi paweweh: sekarang disediakan lotre - jani
kasediang lotra misi paweweh (persInan)
hadir v ada; teka: ia tidak -- dl rapat, ia tusing teka di parumane;
menghadiri nekain: Ayah tidak dapat -- pertemuan iW Icarena
sakit, bapa tusing nyidaang nekain parumane' ento wireh gelem;
menghadirkan nekaang apang teka: jaksa patut sakci, jaksa
patut nekaang saksi;
kehadiran unduke' teka: - mu memang ditunggu-tunggu, teka
Cainmu1a antiang6
hadirat n 1 di ajeng: dng tenang ia men ghadap ke -- Tuhan, ulian
tenang ia tangkil di ajeng Sang Hyang Widhi; 2 ida batara
hadirin n sabatek ané' teka: dl pertemuan itu -- disuruh berdiri, di
paruman ento sabatek ane'teka tundene'majujuk
hadis n 1 sabda muah parilaksana Nabi Muhammad SAW katuturang
olih harian Nabi; 2 wit ajahan agama Islam Inan teki Alquran:
ia sangat tekun membaca -- Nabi Muhammad, ia jemet pesan
maca wit ajahan agama Selam
hafal v apal: banyak orang yg -- nomor telepon dukun sakti itu, liu
anake'apal tek nomer telpon baliane sakti ento;
menghafal ngapalang: adik sedang - sajak Chain! Anwar di
kamar, adi sedeng ngapalang sajak Chairil Anwar di kamar;
hafalan apalan
hafiz n anakeanI ngapalang Quran
hagiologi n Ag bacaan unduk lelintihan anak-anak suci
haid n kotor kain; sebel: mati --, baki
haik n krudung putih buat anak luh Arab
hailai n kasibetan ngentungang wradin nangkep bola ke t(mbok
haj v mené'k haji ke Mekah
hajar menghajar v 1 nyagurin kanti kapok: dia anaknya sendiri
ia nyagurin panaknd padidi kanti kapok; 2 kanti tusing nyidaang
ngudiang: Mike Tyson - musuhne, Mike Tison nyagurin musuhnI
kanti tusing nyidaang ngudiang
hajat n 1 nyet; maksud: apa -- mu datang sendiri kemari, apa nyet
caine teka padidi mai; 2 kaperluan: aku merasa diberikan -- hidup
lagi, icang merasa baanga kaperluan idup bum; 3 tai; kotoran: bau
-- nya tidak sedap, bon tainnd tusing melah;
-- besar masakit basang; meju; -- kecil ngech;
berhajat dot; ngat;
menghajati ngedotang: semua orang - hidup senang, onyang
anak ngedotang idup seneng;
menghajatkan merluang: saya - bantuan bapak, icang merluang
bantuan bapa
haji n Is! 1 rukun Islam ané' lelima; /
-- akbar ibadat haji dinan wukufne di Padang Arafah nuju Sukra;
badol anak an'ngwakiIin anak sakit menk aji; -- mabrur, ibadat
haji and beneh; -- makbul ibadat haji an katampi Sang Hyang
Widhi; -- mardud ibadat haji an tusing sah; -- udara jemaah
haji ane' menkin kapal terbang;
berhaji luas ke Mekah nekain Kabah;
menghajikan nadiang haji: kalau kebunku laku terjual akan
airmahum orang tuaku, yen abian icang'payu madep icang lakar
nadiang haji mmë bapan icange ane' suba mati
hajib n juru gebag jilanan
hajin n tukang cukur di Mekah
1hak n 1 anbeneh: ia sudah menilai mana yg -- dan mana katil, ia
suba bisa meriksain ence'n ané'beneh encén ansalah; 2 gelah: itu
-- mu, ento golah caine'; 3 tusing wenang: siapa yang tidak
berijazah guru tidak ada -- men gajar, nye'n ane' tusing ngelah
ijazah guru tusing wenang ngajain; 4 kakuasaan: umur di atas 18
tahun memiliki -- memilih, umur baduuran tekin plukutus tiban
ngelah kakuasaan memilih; 5 derajat; tegak: orang Melayu pd
waktu itu -- nya tidak sama dng orang Eropa, anak Melayu
dugasé" ento tusing patuh derajat (tegakn) teké'n anak Eropa;
-- adiraja nglaksanaang kakuasan ane' paling tegehe --
amandemen kakuasan ngusulang parubahan rencangan Undangundang; -- dipilih kakuasan kapilih; -- guna usaha, izin nganggon
tanah; -- milik kakuasan gelah; kuasa kabenehan buat
nguasain; -- mutlak, paglahan ane'saja-sajanne; -- paten pakukuh
olih pamre'ntah buat palimbakan ragragan padidi; -- pilih
kakuasan mamilih; -- veto kakuasan muungang putusan ane'
kacempuin dé"wan; kakuasan nguasain (tanah); -- wilayat
kakuasan nguasain (tanah)
berhak ngelah kakuasan: dia tnenerima gaji, ia ngelah
kakuasan nampi gaji;
menghaki nguasain; nongosin: kemudian dia rumah itu, lantas
ia nguasain umahé' ento
2hak n ganjot sepatu; hak sepatu
3hak n pakakas ngré'nda
hakaik ark n sabatek kabenehan
hak!kat n 1 dasar; sari: ajaran Islam cocok bagi dia, dasar ajahan
agama Selam cocok buat ia; 2 kasujatian: pada -- nya dia yg
menolong bapak, bukan orang lain, kasujatianné' ia ane' nulung
bapa, tusing ja anak 1é'n
hakiki a beneh; saja-sajannel ajaran agama memberikan kebahagiaan
yang --, ajahan agama maang kabagian ané' saja-sajaan
hakim n 1 akim; 2 pangadilan: perkaranya sudah diserahkan kpd -
-, perkaranne' suba serangga teké'n pangadin 3 juri;
berhakim ngidih apanga adiline7 perkaranne/
: kpd beruk, ngidih
pangadilan teke'n anak momo pasti akan pocol;
menghakimi ngertain; ngadilin: kamu ridak boleh sendiri
masalah i, cai tusing dadi ngertain padidi unduké' ene
kehakiman kerta: sakancan an ada urusan tekn kerta (undangundang) /
2hakim ki n anaké' ririh-ririh; anake wicaksana
hakLmah a wicaksana
'hal n 1 unduk: -- itu perlu dirahasiakan, unduké'ento perlu sepelang;
2 prakara: mengadukan -- nya kpdpoltsi, ngrepotang prakarané'ke
polisi; 3 krama: apa pula -- nya dia menangis, apa krananne ia
ngeling;
-- ihwal rnakudang-kudang unduk: dia tidak tahu -- ihwal itu, ia
tusing nawang makudang-kudang unduk;
berhal 1 ada urusan (masentilan): jika ada orang yg - sebaiknya
bantu menyelesaikan, yéi ada anak masentilan bantu mragatang;
2 nepuk kake'vehan; semoga kita sekalian tidak -, dumadak
iraga ajak makejang tusing napukin keweh
2hal n cak besi tipis miapis se'ig;
terhal tusing dadianga; tambakina: sekalian maksud jadi krn dia,
makejang tujuan tambakina baan ia
haJa ki n nuju: konon raja Morong pun berlayar -- ke timur, raja
Morong kong mlayar nganginang;
berhala ki nuju: dikayuhnya peran itu - ke darat, dayunga
pranne ento nuju ke daat;
menghalakan nujuang: dw - tombaknya kepada laksamana, ia
nujuang tombakné'ke laksamana
halal a 1 kadadiang: makanan mi -- dimakan, dedaarane ene
kadadiang naar; 2 sas sah: anak --, panak saja-sajaan;
menghalalkan nganggep kadadiang: ia barang yg haram, ia
nganggep kadadiang barang(jel
halaIbihaIal isi acara masima karma nuju rainan Lebaran; saling
ampuraang;
berhalalbihalal masima karma; saling ampuraang di rainan
lebaran: pada hari Lebaran warga Islam -, di rainan Lebaran
warga Selam masima karma
'haIaman n pakarangan (umah)
2haIaman n alaman (buku, 1iajalah): coba lihat berita penting pada
-- 7 surat kabar Bali Post, indayang tingalin orta sarat di alaman
pitu surat kabar Bali Post
haIang v, menghalang v ngandang: tiang listrik yg rebah itu - di
ten gah jalan, tiang listrik an pungkat ento ngandang di tengah
rurunge;
menghalangi 1 nambakin; ngalangin: polisi - orang yg
berdemonstrasi, polisi nambakin anake ane' medemontrasi; 2
nekepin; ngilidin: kabut tebal pemandangan, limute tebel
ngilidin pemandangan;
menghalanghalangi 1 nambakin; ngalangin; 2 nekepin; ngilidin;
terhalang 1 kapialang: pembangunan sekolah itu - oleh
habisnya dana, pembangunan sekolaane ento kapialang baan
pipisne'telah; 2 empetin kukubine: rumah itu terhalang oleh
ban gunan bertingkat, umah ento kukubina teken umah( an
metingkat;
penghalang: unduk an(ngentukin;
halangan alangan;
berhalangan ada alangan: kalau tidak pasti ia datang, yei
sing ada alangan pasti ia teka
halau v, menghalau v 1 ngulah; 2 nehdehang: Dulah - kambingnya,
Dulah nehdehang kambingné
penghalau 1 anake" ane' ngulah; 2 pakakas ane' anggon ngulah
halazon n Kim serbuk putih anggon mersihang y'h inem
halba n entik-entikan sr adas
halia n jaé Zin giber officinale
halilintar n kilap; tatit
halimun n limut; sayung
halimunan a tusing ngenah: Arjuna memiliki ilmu --, Arjuna ngelah
karirihan makada tusing ngenah
halkah n gelang batis; gelang-gelang jelanan
halma n paplalianan nganggon papan magambar bintang mabucu
nem tekeci buah paplalianan telung wama; alma
halo n 1 astro lingkehan caya ané' ngilihin matanai; 2 lingkehan caya
di sirah anake'suci
halogen n Kim kelompok unsur minakadi: flour; kior; brom; iod
muah asetat; halogen
halter n Olr alter
haIuan n 1 bagian aep prau (kapal); 2 ane'paling malu: -- barisan
lomba sudah nba digaris finis, bagian barisan ane' paling malu
lomba suba neked digaris pinis; 3 tujuan: yg pertama men gubah
-- Pak Samin, an kapertama ngubah tujuan Pak Samin;
-- hidup tujuan idup; -- kata pemahbah; -- politik tujuan politik;
berhaluan aluan;
sehaluan patuh tujuanne partai-partai yg - bergabung, part
parte ane patuh tujuanné' magabung
halus 1 alus; dekdek; 2 belig; 3 melah: dia -- budinya, ia melah
kenehn 4 tusing ngenah: orang --, anak an( tusing ngenah; 5
melah pagaé'ne' hasil tenunan itu -- pantas harganya mahal, asil
tenunane'ento melah (pagae'n) pantes maal;
menghalusi 1 ngalusin; 2 melog-melog: penjajah Belanda
Pangeran Diponegoro, penjajah Belanda melog-melog Pangeran
Diponegoro;
menghaluskan ngalusang;
memperhalus ngangsan ngalusang;
kehalusan tingkahë ane' melah
halwa n 1 manisan buah-buahan;
-- pala, manisan jebugarum; -- nikmat jaja; ané' jaan-jaan; --
telinga gendingan; musik; -- mata bebalihan
ham n bé'cIeig tuh ulian madusdus
hama n 1 mrana: -- tikus, mrana bikul; 2 binih gering; 3 man uugé'
jangan kau menjadi -- di rumah mi, eda cai dadi iman uug( di
umahe ene
hamba ki n 1 parekan; réicang; panjak; 2 icang; 3 oo;inggih: Tuan,
betulkah mi anak,nu?, jero, sajaan ené'okan jerone?
-- Allah manusa; -- nafsu anak ane' nuukin keneh demen; --
sahaya budak; -- tebusan parekan;
berhamba dadi parekan;
memperhambakan nadiang dwkné parekan;
penghambaan undukné mamarek
hambar a 1 tabah; blancuh: sayur itu --, jukute' ento tabah 2 tusing
santep: kedatangan saudaranya diterima dng --, tekan nyamanne'
tampina tusing santep;
kehambaran 1 unduke' marasa tabah; 2 sas kuang santep
'hambat v, menghambat v ngembatin; nambakin;
terhambat kapialang;
terhambat-hambat tusing lancar;
hambatan 1 alangan; rintangan; 2 kayu penghalang (pangempang
rurung);
/
penghambat ane
/ ngalangin; ane nambakrn;
penghambatan laksana bambakin (ngalangin)
2hambat ki v, menghambat v 1 ngepung; nguber; 2 ngé'njor: dia
pandai - hati, ia dueg ngyor keneh;
memperhambat nambakin; ngalangin
hambur v, berhamburan v 1 pesu sambrag: otaknya dilandas
mobil, polone'sambrag hug montor; 2 mabrarakan: puntung rokok
di halaman, kotokan roko mabrarakan di natahe;/ 3 nretes 1, (ye7
h
mata): makin - air matanya, ngangsan nrete1s yeh matann; 4
pakecos-cos: anak-anak itu mandi di sungai, cerik-cerike ento
pakecos-cos kayeh di tukad
menghambur 1 sambrag; sambeh; 2 mlaib: anak itu ke
pangkuan ibunya, anake cenik ento mlaib ke pabinan m'mnn;
menghambur-hambur 1 nyroscos (omong); 2 ngutang-ngutang
(pipis);
menghamburi nyambehin;
menghamburkan 1 nyambehang; 2 ngutang; ngutang-ngutang
(pipis);
- din macebur; - jala ngebatang jaring; - kata ngomong liu;
kuda ngecosang jaran;
terhambur mabrarakan; makacakan;
hamburan sakancan and mabrarakan
hamil v beling-- kembar beling kembar
menghamili mehingin;
menghamilkan 1 melingang; 2 melingin;
kehamilan unduk beling
hampa a 1 puyung; matalang; 2 tusing santep; sepi: perasaannya
(hatinya) --, kenehne'sepi; 3 percuma: apa yg dicarinya --, apa
ane aliha percuma; 4 belog: tidak perlu berdiskusi dng orang --,
tusing perlu mapaitungan ngajak anak belog;
-- beras 1 padi puyung; 2 pocol; -- udara tusing ada angin;
menghampakan 1 muyungang; 2 pocol (mocolang);
kehampaan 1 puyung; 2 belog
hampar, menghampar v masahsah; makebatan: sawah itu bagaikan
permadani --, carike'ento tambina cara permadani makebatan;
menghampari ngebatin: - lantai dng tikar, ngebatin natah aji
tikeh;
menghamparkan 1 ngebatang; 2 sas niatarang (nerangsang);
terhampar makebatan;
hamparan makebatan
hampir adv 1 nandes: Siti -- jatuh, Siti nandes ulung; 2 makik6'n;
buin akesep: kereta api tiba, kereta api buin kesep teka;
-- kepada maekin;
hampir-hampir nandes;
menghampiri maikin
hamzah n ad tanda baca di aksara Arab
hancing n bo mangsit
hancur a 1 dekdek; nyihi 2 nyag: gula itu -- dl air panas, gulané' ento
nyag (nyih) di yehe kebus; 2 sedih pesan: -- hatinya ditznggal
kekasih, sedih pesan kenehne' kalain demenan; 3 uug: kota Bairut
-- diserang musuh, kota Bairut uug kaserang musuh;
menghancurkan nguugang; ngenyagang: hati, sedih pesan-pesan;
penghancuran tingkah nguugang;
kehancuran uug; usak
hancur-Iebur v nyag 1éioh; dekdek liget;
menghancurleburkan ngenyagang; nguugang saj a-sajaan
hancur Iuiuh v dekdek liget; nyag lédoh
handai n timpal; -- taulan timpal;
berhandai-handai matimpal melah-melah; mapaitungan ul an
keneh melah
handam, menghandam v ngungkung jumah; mamingit: karam
pocol madagang
handuk n anduk
hangat a 1 anget; kebus; 2 lega; girang; kendel: berita --, orta anyar;
-- hangat kuku, sas mayeh uma; -- hangat tahi ayam, sas anyaranyaran be/ bangkuk;
-- hati kendel; girang;
menghangat dadi anget; dadi ramé' suasana pemilihan umum -,
keadaan pemilihan umum ramél
menghangatkan ngangetang; makda anget;
kehangatan 1 unduke' anget; 2 lega; kendel: kasih ibu
memberikan kpd putranya, sayang mém ngleganin keneh
panakne'
hanggar n anggar (tongos ngejang kapal terbang)
hangit a mabo sengir (sengg)
hangus a 1 puun; 2 puun kanti sengh; 3 buung; biaya perbaikan
jembatan itu --, biaya buat jembatan' ento buunganga; -- tiada
berapi, karam tiada berair, sas kw saja-sajaan;
menghangus suba puun;
menghanguskan muunang: hati, 1 gedeg; 2 iseng
hansip ark n ansip: -- sedang latihan gerak jalan, ansip sedeng
muruk gerak jalan
hansop n panganggo anak cenik
hantam v, berhantam v majaguran; magerengan;
- kromo asal nyagur; asal ngebug;
menghantam nyagur; nyerang;
menghantamkan nyagurang; ngaplugang; ngantepang
'hantar, berhantaran v mabrarakan;
menghantar(kan) nyangklekang
terhantar 1 ejanga di tanah; 2 kalIran
2hantar v menghantarkan v ngatehang; nerusang;
penghantar pengantar (panerus) listrik
hantu a tonya;
- air tonyan y; -- angin tonya ané' ngidaang nglebang kapal; -
- aru-aru tonyan alas; -- belian macan sakti; -- bungkus tonya
marupa bangk makaput; -- denah tonya beler; -- gunung tonya
ngijengin pasih, alas; tukad; -- hura-hura tonya bisa
ngengkebang jelema; -- jambalan tonya panunggun karang; --
kangkung ngeang-ngeang tonya uli atman rare' an mati di
tengah basang memnn -- kapan ad tonya; -- pemburu tonya
magoba cicing ane' maasal uli atman juru boros; -- pocong tonya
marupa bangkImakaput; -- tuyul tonya brrong;
berhantu 1 ada tonyanné 2 kerangsukan tonya;
menghantui nakut-nakutin
hanya adv 1 tuah; -- dua biji tuah duang batu; 2 sajaba: semua lulus
-- Ratih gagal makejang lulus sajaba Ratih tusing lulus; 3
sak(wala: bole/i bermain di sini -- Jan gan ribut, dadi maplalian
dini sak'wala eda uyut
hanyut v 1 anyud; 2 telah: -- harta bendanya, telah kasugiané 3
kangen kenehne': hatinya -- melihat orang tuanya sudah tiada,
kangen kenehn' ngaj inang meme bapane' suba tusing enu;
berhanyut masrod: dua kali membuang sauh tetapi --, pang
pindo ngentungang jangkar sakwa1a masrod;
berhanyut-hanyut 1 nglanglang buana; 2 nglantur: pembicaraan
yang -, paitungan ane' nglantur kema-mai;
menghanyutkan nganyudang: air tenang -, anak ane'masekolah
biasanné ngelah karirihan;
penghanyutan unduke' anyudanga
hapus v 1 hang; puceh; usap: semuanya akan -- dari muka bumi,
makejang lakar Hang uli di gumine
menghapus ngusap: ia berkata sambil - air matanya, ia
ngomong sambilanga ngusap yh paningalane';
terhapus suba kausap;
penghapus pakakas anggon ngilangang (ngusap);
penghapusan unduke' ngilangsang; muungang
harakat n 1 garis tanda ngucapang munyin aksara Arab; 2 aksara
idup (a,i,u)
harakiri n ngamatiang raga aji nodes basang padidi
haram a 1 Ieteh; 2 pingit; tenget; tusing pesan;
-- jadah panak babinjat;
mengharamkan 1 katusing dadiang; 2 nulak: rakyat
pemenintah diktator, rakyat nulak pamr'ntah diktator
harap v ngidih: -- sabar menunggu, ngidih apang sabar ngantiang;
harap-harap, cemas inguh; jejeh; bimbang;
berharap ngacepang; (ngidih) apang;
mengharap(kan) ngedotang: mereka tidal apa-apa, ia tusing
ngedotang apa-apa;
terharap-harap satata ngedotang; ati-atina;
harapan nyet; braguguan: pemuda bangsa;
berpengharapan ngelah pangaetan
hardik n dengkik; cegik;
menghardik ngopak; nengkik; nyegikin;
hardikan dengkikan; cegikan
harfiah a terjemahan an masasuduk aksara muah keruna dogéi
harga n 1 aji; 2 sas kehormatan; 3 guna: pidatonya tidak ada -- nya,
pidaton tusing ada gunan;
-- baku ajin patokan; -- bandrol ajin bandrol; -- beli ajinn dugas
kabeli; -- bersaing ajinne' mudahan; -- catut ajin catutan; -- gelap
ajin sasiliban; -- gila ajin sré'ad-srod; -- jadi ajin and'suba
cocokine; -- jual ajinne' dugase' ngadep; ajin pasti; -- melawan
ajinne mudahan; -- miring ajinnI mudahan tekn ane' biasa; --
obral ajinn' srodanga; -- pasar aji di peken -- pokok ajin
pokokn
berharga 1 maaji; 2 maal: saya tidak punya barang -, icang
tusing ngelah barang (maji) maal;
menghargai 1 ngajinin; 2 nakeh: ia rumah mi sepuluh jura, ia
nakeh ajin umahé' ene' dasa juta;
menghargakan ngaj iang;
penghargaan penghormatan: pemerintah memberikan kepada
Ida Bagus Tilem, pamré'ntah maang penghormatan tekén pada Ida
Bagus Tilem
hari n 1 dma; 2 Iemah: berlayar sehari semalam, mlayar peteng
lemah; 3 awai: bekerja selama lima --, magae makelo limang wai;
--acara ark dma pamrksaan prakara; -- Arafah dma jemah haji
kumpul di padang Arafah; -- batas wates tempo; -- besar rainan
gede -- buruh dma kamengan buruh; -- buruk dma sengkala; -
- depan manian; -- esok dma ane lakar teka; -- ibu dinan para luh
sajagat; -- jatuh wates sengker tuntutan; -- kerja dinan maga
-- kiamat kali yoga; -- krida hari krida; -- Lebaran rainan
lebaran; -- libur prai; -- naas dma sengkala; -- pahiawan han
pahiawan; -- pasar (peken) dma pekenan; -- raya idul Fitri,
rainan Lebaran tanggal 1 Syawal; -- raya Kurban, rainan Haji;
berhari-hari makudang-kudang wai (dma);
sehari-hari nyabran dma;
sehari-harian makawai
haribaan n pabinan: Tuti merebahkan badannya ke -- ibunya, Tuti
ngebahang awakne'di pabinan mmnn
harima0 macan: -- mati karena belangnya, jeW' melah anake ulian
Iaksanann -- buluh macan tutu! -- akar macan tultul: -- belang
macan poleng; -- dendi macan belang brintik-brintik; --
kumbang macan selem nyidaang menkin kayu
1haring n jeet; jebab
2haring n mabo mangsit
harisah n ad bubuh macampur be buat selamatan dasa bu!an
Muharam
harit, pengharit n tukang gergaji kayu
harkat n 1 aji; derajat (tegeh ndé'p paundukan); 2 bayu;
pengharkatan unduke ngamenkang derajat: bangsa dapat
juga dilakukan melalui olah raga, ngamenkang ajin (derajat)
bangsa bisa kalaksanaang ngentasin olah raga
harmoni n kacocokan; magait; masaih
harmonis a cocok; magait; masaih; adung
harnet /harnetl n arnet; jaring pamongkosan bok /
harpun a meriem muah pelorne buat pangejukan be paus
harta n kasugihan: -- nya habis dicuri, kasugihanné telah palinga;
bawaan arta tetadtadan; - carian guna kaya; -- karun
kasugihan ané'tusing tawang nyen an(ngelahang; -- milik barang
gelah; -- pendapatan arta tetadtadan; -- peninggalan arta
warisan; -- pusaka arta warisan; -- tua kasugihan turun-tumurun
hartal n artal
hartawan n anak sugih
haru a kangen;
mengharukan ngangenin: kematiannya --, matinne' ngangenin;
terharu kangen;
keharuan unduk kangen
haruan n be'tukad
harmonium n orgel
harum a 1 miik; 2 kasub;
harum-harum wangi-wangian;
mengharum 1 mabo miik; 2 dadi kasub;
mengharumkan 1 ngamiikang; 2 ngasubang;
keharuman kamiikan; kakasuban
harus adv pantes; musti; patut;
mengharuskan matutang; mantesang: dokter dia makan bubur
saTing, dokter matutang ia naar bubuh saring;
keharusan ane'pantes klaksanaang;
seharusnya pantesné' patutné'
has n cak bé'sampi benengan lambung wiadin paa (bangkiang)
hasan a melah; luung
hasar cak n ad plalianan
hasil n 1 pikolih; pala;
-- bagi Mat dapetan; -- bumi pamupun mula-mulaan; -- hutan
pamupun alas; - kali Mat dapetan; -- mahsul makudang-kudang
pamumpun (pikolih);
-- tambang asil tambang; -- tanah 1 pajeg tanah; 2 pamupun
(abian); -- utama pamupu utama;
berhasil nekaang pikoloh; maan pamupu;
menghasilkan 1 nekaang pikolih; 2 makada: perdebatan itu
hanya pertentangan, debate'ento tuah makada paiegan;
penghasil ané' nekaang pikolih;
penghasilan 1 unduke'nekaang pikolih; pikolih; pamupu
hasrat n dot; nyet; kita;
berhasrat makita: bertemu den gan kakak, makita macampuh
tek embok;
menghasratkan ngedotang; ngenyetang;
terhasrat dotanga; nyetanga;
kehasratan dotné' kitanné'
hasta n asta: tulang --, lawasan tulang siku;
-- karya geginan Jima;
menghasta nyikut aji asta
hasut v, menghasut v matajepian; ngilinin; nyaduang;
terhasut kakilinin; kaaduang;
penghasut anak an(ngaduang;
penghasutan caran( ngaduang
'hati n 1 ati; 2 pepusuan: -- nya berdebar-debar, pepusuanne
3 perasaan: membaca dalam --, maca di perasaan; 4 keneh:
hatinya busu/ç, kenehné' jele' -- nurani, perasaan dalam;
berhati ngelah ati; madalem
berlian melah pesan; mutu, sing ngelah paetan; -- pekat
pageh; tungan getap; walang ki takut; jejeh;
berhati-hati tangar; inih;
memperhatikan ngrunguang; nganeneng; nguratiang;
perhatian rungu; renga;
sehati dadi abesik
2hati, hati-hati tangar; yatna
hatta ki p ada/kon(
haur n dedari;
-- ulma dedari pasih; -- uljana dedari soargan
haus a 1 bedak; 2 dot gati: ia -- akan kemewahan, ia dot gati teken
kemwahan;
menghauskan 1 makada bedak; 2 ngedotang gati;
kehausan bedak
'hawa n awa;
panas awane panes; - daba bo aneabana teke"n anginé
menghawa dadi awa
2hawa, -- nafsu indria
3Hawa n 1 cak anak luh; 2 kurenan Nabi Adam
hawar ark 1 masan gering; 2 punyan kayu ku1itnmasawang gadang
hawari n kekasian Nabi Isa
hawiah n neraka paling bete
hayat n idup; angkihan: selama -- dikandung badan, saenu angkihane
diawake'
penghayatan pangalaman;
hayati unduke idup
beban Ibeban/ v, mengheban v ngentungang; mantigang
hebat Ihebat/ a bes aeng: -- bunyinya, bes melah munyinne;
hebat-hebatan magedéigedé'an; menghebat ngangsan aeg;
menghebatkan ngandan ngaegang;
memperhebat ngangsan aéig;
kehebatan kaaécigane'
heboh /heboh/ a uyut;
menghebohkan nguyutang: di sana ada orang - orang
terbunuh, ditu ada anak nguyutang anak mati;
kehebohan undukuyut: - pemboman di Bairut rama4 unduk
pengeboman di Bairut rame'
hegemoni Ihegemoni/ n pengaruh kekuasaan marep teken nagara 1n
heksagon /heksagon/ n Mat jeneng ane'misi garis; misi bucu muah
sisi nem; eksagen
heksameter /heksameter/ n eksameter (garis sajak masusun nem)
hektar n ktar;
berhektar-hektar ktar4ktaran
hektograf /hektograf/ n pakakas ngliunang surat
heJa Ihela/ v menghela v ngedeng; maid; nge'm&i;
-- napas nyedot angkihan; surut ngirigang;
menghela ane' ngedeng
helai n bidang; lembar
heiat n tami;
peughelatan pesta; selamatan
heIicak /helicak/ n 1icak
heJikopter /helikopter/ !ikopter
heliograf /helio graft pakakas pamotrkan matanai
heIiogram /heliogram/ n orta uli heliograf
heliosentris the! iosentris/ reragrakan unduk matanai; pusat
peredaran barang di ruang angkasa
helioskop /helioskop/ n teropong matanai
heIioterapi n unduk ngubadin aj i enteran matanai
heliotrop n ad batu-batuan an mawarna gadang masawang pelung
helipad n tatakan tongos 1ikopter malabuh
helium /helium/ n Kim unsur kimia marupa gas inganan tekn gasgas ane len
helm /helm/ n helem; capil aji besi
hem them/ n baju muani malengan dawa
'hemat /hemat/ a inih;
berhemat saka bedik; tangar: - sebelum ha his, tangarin satondn
telah;
menghemat nginihang; - waktu nganggon tempo melah-melah;
kehematan unduk inih
2hemat /hemat/ a telate'n; teliti
3hemat thematt a keneh: menurut -- kami, manut keneh icang
hematit /hematitt n bantuan besi mawarna barak masawang selem
hematologi fhematologi/ n karirihan ane' miajahin tingkah muah
gej ala dianostik getih
hemofilia themofiliat n Dok soroh gering getih ant' makada getihe'
nyak kentel /
hemoglobin /hemoglobin/ n Bio zat ane makada barak dibutir getih
barake'
hemostatik /hemostatik/ n Far ubad ane makada enggal getihé'
kentel di tatun
hempap v, menghempap v nales;
menghempapkan nalesang;
terhempap katales: buaya itu mati pohon besar, buayané' ento
mati katales kayu gedé
hendak adv 1 dot lakar; 2 lakar;
menghendaki ngedotang;
kehendak tujuan; nyet;
berhendak makita; manyet;
hendaklah ngidih apang: hati-hati di jalan, ngidih apang
tangar di rurung', - nya, pantesn patutne'
'hengkang v making; masirig: ada perintah -- aku segera turun, ada
prtah masiring icang ngenggalang tuun:
2hengkang a pengkang; wanita agak --, anake" eluh ento sada
p'ngkang
/
hening a ening; bersih: telaga itu asrnya ye
I
h telagane ento ening;
mengheningkan 1 ngeningang (keneh) ; 2 ngendepang; 3
ngacepang;
- cipta ngregepang keneh; nunggalang idep - perkara
niatarang prakara;
keheningan unduk sepi; suung
henoteisme /henoteisme/ n nyungsung (madewa) abesik yadiapin
ada dewa 1nan
henti, berhenti v 1 maré'rn ; 2 suud, pragat;
mengehentikan ngarre'nang; ngrertnang;
memberhentikan mamecat; ngrtrnang;
memperhentikan ngrrtnang;
terhenti marre'n; suud, pragat: sekolahnya seko1ahn pragat;
penghentian unduk ngre'rnang
hepar /hepas/ n Dok ati
hepatitis /hepatitis n Dok kena gering di atine gering kuning
heran /heran/ a ngon; tawah;
mengherankan ngengonin;
terheran-heran marasa ngon
herba /herba/ n entik-entikan ane' punyann beseg
herbivor a /herbivora/ n buron an4 ngamah entik-ntikan
heregistrasi Iheregistrasi/ pendaftaran bum
hermafrodit n Bio manusa muah buron ne maprana duang (luh
muani) acepokan; hermafrodit
hernia Ihemia/ a Dok aud (basang)
hero /hero/ n 1 pahiawan; 2 tokoh utama (filem)
herom /heroin/ n kim serbuk putih ane maasal uli dimorfin makada
anak punyah; Iengeh; eroin
hesperidin Kim xat gula ant kabakatang uli juuk manisé' tusing
tasak, an nyag di yh; hesperidin
hete ro gen /heterogen/ a kawangun baan makudang-kudang unsur
- ane , male,nan
hewan /hewan/ n buron;
kehewanan 1 tingkah buron; 2 urusan unduk buron;
hewani matingkah cara buron
hias v berhias v 1 mapayas ; 2 maeséii panggnggo anyar; 3 nganggon
pepayasan;
menghiasi mayasin;
perhiasan barang emas-emasan
hibah n hibah; pabaang;
menghibahkan nyeraang kakuasan; nguasaang
hibiskus n bunga pucuk; Hesbiscus rosasinensis
hibrida n mula-mulaan an( kapupuang baab pasilangan duang ma
an6 maléiian; ebrida
hibur v menghibur v nglipurang; ngae apang girang;
terhibur suba lega; suba hang;
hiburan panglipur keneh;
penghibur ant' nglipur;
penghiburan unduk(nghipurang keneh
hidang v menghidangkan 1 nyagiang; nyediaang; 2 nlatarang
majalah itu - cerita sedih, majalah(ento niatarang satua sedih;
3 ngé'dégang; ngendagang;
hidangan apa an6 sagianga;
- rohani sangu pati
hidayat n sasuluh
hidrat n zat tepung
hidraulika n sepihan karirihan (ilmu) ane ngundukang pajalan y'h
hidrofil n zat an1 tusing belusin yh
hidroflt n entik-antikan ané ngidaang idup di yhé'
hidrofobia n Dok gering ane makada anake sakit tusing nyidaang
nginen wiadin takut tek(n yh
hidrofon v telepon ané'ada di yhe
hidrogen n /hidrogenl n Kim zat y; gas an(tusing mawama, tusing
marasa; tusing mabo
hidrografi n Geo karirihan anma1ajahin unduk pengukuran muah
pemetaan yh (tukad, pasih)
hidrokarbon n Kim sanyawa kimia misi unsur hidrogen
hidrologi n karirihan unduk yh di bet guminé hidrologi
hidrometer /hidrometer/ n 1 pakakas buat nyikut gangsar pajelan
yh membah; 2 timbangan yell; hidrometer
hidrosfer Ihidrofer/ a awa an( ngemu yé'h di sakuuban guminé
hidrosfer
hidroskop n pakakas buat ningalin dasar pasih hidroskop
hidroterafi n cara ngubadin an nganggon ye/h; hidroterafi
hidu v menghidu v ngadekin (ko)
hidung n cunguh; -- belang anak muani buang keren miegendahang
anak Iuh; -- panjang, sas rasa kimud; -- putih anak muani buang
keren n1egndahang anak luh;
menghidung 1 munyi combeng; 2 nuutang dogezn
hidup v 1 idup; 2 ngojog; dia -- di kampung, ia ngopjog di d(sa; 3
majalan: yayasan itu -- dr uang sumbangan, yayasan ento majalan
ulian dana punia; 4 enu ada peristiwa itu masih -- dim pikirannya,
unduké'ento anu ada dikenehne 5 ngendih (lampu); 6 enu tetep
anggone (bahasa, semer, adat); 7 rame: perdagangan kain dan
makanan inenjelang Lebaran -- sekaii, dagangan dedaaran muah
lakar baju rame gati makiki Lebaran; 8 buka sajaan: ceritanya
spt --, satuanne'buka sajaan:
hidup-hidup idup-idupan: penyahat itu dikubur -, anak'corah
ento tanema idup-idupan;
menghidupi ngubuhin; ngednang;
panghidupan pangupa jiwa;
kehidupan caran (unduke) idup
hiena /hiena/ n asu ajag ngamah-ngamah bangkaan ada di Asia
Afrika 1imann dawanan takeci batisne
hiorarki /hiorarki/ n 1 reruntutan undag (jabatan, pangkat);
tingkatan; 2 Kat kumpulan panged gereja nuut pangkat;
menghierarkikan ngatingkatan (undangan)
hiereglif Ihiereglif/ ark n lambang tulisan matuhin gambar-gambar
paku; hiergolif
higiene /higiene/ n Dok 1 ajahan unduk kasegeran raga; 2 unduk
kasegeran (kesehatan)
higrometer n Fis pangukuran kabesegan awa; higrometer
higroskop n pakakas pangukuran Hun y'hé'di awane higroskop
hijau gadang;
-- daun, gadang nguda; - gadang gadang nguda; -- lumut,
gadang lumut; -- tua gadang wayah;
menghijau dadi (ngenah) gadang;
menghijaukan 1 nadiang gadang; 2 mulain panau (turun);
hijauan Tan don-donan mamaan ubuh-ubuhan;
penghijauan 1 cara apang gadang; 2 mulain panau;
kahijau-hijauan masawang gadang
hijrah v 1 makisid kotongos 1éi; 2 ada warsa Selam;
penghijrahan unduk6 ngisidang
hikayat n 1 satua kuno; 2 babad
menghikayatkan nyatuaang
hikmah n 1 kawicaksanan; 2 kasaktian;
berhikmah 1 maguna; 2 ngelah kasaktian
hiIang v 1 ilang; 2 tusing ngenah bum; tiba-tiba benda itu - nadak
barange' ento tusing ento suba tusing kadingeh bum; esa - dua
terbilang, sas mati wiadin idup apang ulian melah; -- akal
bingung; -- ingatan buduh;
-- semangat ngekoh -- timbul ngenah ilang;
menghilang ilang;
menghilangkan ngilangang; ngusap; - noda kain ngusap daki
dikamben',
penghilangan unduké' ngilangan;
kehilangan kelangan; kamatian;
- muka kimud; jengah; - nama baik, je1adann
hiIap a koliru; salah; pelih
hilir n 1 teb'nan; 2 soan: orang -- anak uli pasisi: tak tentu --
mudiknya, sas tusing karuan tutuk bongko1n -- malam suba
tengan lemeng; -- mudik kema-mai;
menghilir katebnan;
menghiliri majalan (malayar);
sehilir paturu ngatebang; ngateb'nang
himba0 imbau v
himpun v, berhimpun v mapupul; makumpul;
menghimpun(kan) ngumpulang; mupulang;
terhimpun kakumpulang;
himpunan 1 perkumpulan; 2 tongos makumpul
hina a 1 nista; 2 je1é mencuri merupakan perbuatan -- memaling
parilaksana jeIé
-- dma jele' pesan; nista pesan
berhina diri ngalap kasor;
menghina(kan) 1 nganistaang; 2 nyele'kan (adan) anak 1n;
terhina nistaanga; andapanga;
penghinaan unduk nganistaang;
sehina-hina patuh nasibn cumpu; adung
hindar, menghidar v makelid; ngejohan dwe"k;
menghindari nglidin;
menghindarkan nglidang
terhindar kelidanga
hindi n ada basa penduduk asli India an(badelodan
'hindu ark n asal kulawarga;
berhindu bersuku anak golongan mé'nak
2Hindu n 1 agama ané' buku sucinné' Weda; 2 penduduk ash India
badelodan ane'magama Hindu
Ungar n uyut mabiayuhan; endeh
hmgga p 1 wates: tidak ada -- nya, tusing ada watesn 2 teked: dari kaki
-- perut, uli betis teked kabasang; 3 kanti: ia menangis -- bengkak
kedua matanya, ia ngeling kanti sengul keduang anh matanné
sehiugga mawates;
terhingga mabates; mewates
sehingga kanti; nganti; ngenteg
hinggap v menceg; matinggah; 2 nepen: penyakit kotor yg -- pada
keluarga itu, gering kotor aneI
nepe
'
n kulawargane ento;
menghinggapi ngincegin; nglahlahin
hio n dupa Cina
hipnosis n Dok keadaan cara pules ulian pangaruh anake 1'n
hipnotis a makada anak pules ulian pengaruh anak lén
hipnotisme n sr ilmu sihir
hipodrom badan jaran; tongos balapan jaran
hiposentrum /hiposentrum/ n tongos asal linuhe dibasang gum me
hipotesis /hipotesis/ n anggapan dasar; dasar tetakehan
hirap v ilang;
menghirap ilang; mengkeb
hirau menghiraukan ngrunguang
hiruk a endeh; uyut; rame tur uyut;
-- pikuk endah; uyut; -- piruk endeh; uyut;
menghiruk nga uyut;
menghirukkan nguyuttang; ngendehang;
penghiruk anakane'ngaé uyut
hirup v, menghirup v 1 nyedot; 2 nginum; si Jampang kemudian -
kopinya sampai habis, i Jampang lantas nginem kopinné kanti
telah
hisab n 1 itungan; tetakehan; mengisab met 'k; ngitung;
menghisabkan ngrunguang;
terhisab masuk itungan
histeri /histeri/ n Psi 1 luapan perasaan kanti nyerit wiadin nge!ing;
2 bes lega wiadin bes gedg
histeris /histeris/ a matingkah cara anak kena luapan perasaan;
histeris
historis a 1 ada kakencan sejarah; 2 kakencan tek masa liwat
hitam a selem; badeng;
-- di atas putih, ko aji tulisan (matulis) tusing omong-omong
doge/n;
-- jengat badeng kotot; -- kembang, badeng kiet; -- manggis
selem manggis;
-- pekat badeng kotot; - putih selem putihn kapastianné
menghitam 1 dadi selem; 2 ngenah selem wirh Iiu anak
pagrenyeng;
menghitami 1 nyelemin; 2 nyeIé'k nye1'kang timpal;
menghitamkan 1 nyelemin; 2 nye1k-nyeiekang timpal: ia biasa
- orang yg tidak disenanginya; kehitam-hitaman masawang
hitung v berhitung v 1 ngitung; 2 maitungan; flap akhir tahun -,
sabilang panangun tahun ia maitungan;
menghitung 1 ngetek; 2 ngomongan 1iunn', paniria - jumlah
suara masuk, panitia ngomongan Hun munyine'macelep;
menghitungkan ngitungang;
memperhitungkan nakeh; ngitungang; nimbang;
terhitung 1 suba kaitung; 2 ngomongang: tidak - banyaknya,
tusing ngidaang ngomongang hiunné /
hitungan 1 itungan; dapetan; 2 soal (unduk) ane pantes kapetek;
- luar kepala ngapalang; - soal hitungan marupa lengkara
wiadin satua;
penghitungan 1 pakakas anggon ngitung; 2 anak an( ngitung;
perhitungan tetakehan; papetékan;
hitung-hitung p anggep dogé'n
hi0 n be'kakia;
-- berui kakia belakas; Prietiscus pidatus
hobat ki n jampi; pepasangan;
menghobatkan ngenain aji pepasangan
hobatan jampi
hobi n obi; dedeman; lelegan: -- mengail, dedeman mancing
hol n selametan; syukuran: menepati -- ngadaang syukuran
holistik a sakuubn makejangané melihat manusia secara
nlektekang (nitenin) manusa sakuubn
holograf n dokumen mekajang katulis baan lima
'homo a patuh
2homo n manusia
homofon n Ling kruna and' patuh ucapane tekn kruna lé"n
homogen /homogenl a patuh; mabesikan
homograf n Ling kruma ane patuh tulisaner sakewal "
a munyinne/ le
/
n
tekén kruna 1éi; bang tur bank
homonim n Ling kruna ané'patuh tulisan muah ucapané'tekn kruna
len sakwala artine' malé'nan
homorgan n Ling munyi ant' patuh dasar tongos artikulasiné'
homoseksual /homoseksual/ a ngelah rasa demen teken anake
maprana patuh
homoseksuaiitas /homoseksualitas/ n tingkah anak an' patuh rasa
demenne masanggama
honaen umah di Irian Jaya
honji n aksara Cina
honor n cak onor
honorarium n upah buat imbalan jasa; sesantunan
honoriskausa a gelar (titel) ulihan kasinggihan;
kapuji : doktor -- titel doktor ulihan kapuji;
horizon n Geo wates pliat
horizontal a ngambiar teke' horizon
hormat n ormat: ngajinin : sepatutnya ia tnenaruh -- kpd ayahnya,
pantesné ia ormat teké bapann bakti;
berhormat-hormatan saling ajinin; saling ormatin
menghormati ngajinin;
hormat-menghormati saling aj mm ; saling baktinin;
terhormat ane"kautamaang;
kehorinatan 1 and' kautamaang; keormatan; 2 kagentenan daa
hormon n zat-zat and' gana di awake ané' tengosn nyéjé lantas
ideranga katengos awake' le'n ada panguruhné ormon
horor n unduk ane' makada parasaan jejeh (takut); sudah menonton
film -- suba mabalih pile'm ané' makada perasaan jejeh
hortikultura n utsaha ngubuhin tur nglimbakang bunga-bungaan,
buah-buahan, muah jukut-jukutan
hortikuLturis n anak ane dueg pasan unduk ngubuh wiadin
nglimbakang bunga-bungaan, buah-buahan, jukut-jukutan
hoskut n cak baju dawa anggon jumah
hospital n rumah sakit
hostes n anak luh ane' gegae'ne' nampi tamiu muah ngibur tamiu di
otel, bar
hostel n tongos nginap mudah sewanne'
hotel n otel;
-- pordeo bui; penjara
howitzer n mil mariem malup dawa kakuatan tembakné' joh
hubung, berhubung v 1 masambung ; paviliun itu dng rumah
induk, paviliun ento masambung teké'n umah pusat;
2 maubungan ; 3 wiré'h ; - hujan deras dia tidak datang wireh
ujan balos ia tusing teka; /
berhubungan 1 ada ubungane: 2 matepuk; ia sudah ia suba
matepuk
menghubungi ngubungi;
menghubungkan ngubungang; ngawekasang;
hubungan ubungan ; kontak
penghubung 1 ane
I,
ngubungang; juru hubung; 2 pakakas ane
/
anggon ngubungang
hujah n misuna
2hujah n ciri; bukti alasan; berhujan nge"dengan alasan
hujan n hujan; 2 liu maan;
-- uang liu maan pipis; -- abu ujan abu (buk) ; -- angin ujan
angin; -- beku ujan es; -- gerimis ujan ngribis; -- nntik-rintik,
ujan ngribis; berhujan-hujan maujanan; menghujan cara ujan:
peluru - datang, peloré' (uluangn&) cara ujan; menghujani
ngujanin: Ia dng peluru, ia ngujanin musuhn(aji pelor;
menghujankan ngujanang; mesuang: ia - cacian kpd adiknya,
ia mesuang pepisahan teké'n adinné memperhujankan nepin
kaujanan: - garamnya, sas ngl1rang kulawarganné;
kehujanan ujanan
hujat n hujah
hujung ark n tanggu; penghujung penanggu; kehujungan kena
muncuk senjata
hukum n I awig -- awig; ukum; paswara; 2 kerta; undang-undang;
peraturan: ilmu --, kaweruh kerta; 3 dasar; patokan 4 keputusan
hakim; vonis;
-- acara sakancan peraturan buat penuntutan, pemerksaan;
pemutusan prakara; -- adat bagian ukum (awig-awig) di Indonesia
ane'tusing matulis; -- alam patokan unduk alam; titah jagat; -- Allah,
awig-awig uli Sang hyang Widhi; -- Archinides Fis patokan (dalil)
Archinides; -- asasi undang-undang dasar; -- dagang awig-awig
unduk dagang; -- fiskal awig-awig pajeg; -- gereja awig-awig an
maubungan tekIn ajaran Kristen; -- internasional awig-awig
antarpanegara; --jemul awig-awig merupa kajemuh; -- karma ukum
karma; awig-awig wales; -- negara, awig-awig unduk nagara; --
perdata awig-awig an(ngedabang pagelahan, arta, uhungan anak
soang-soang; -- pidana awig-awig ane ngedabang kacorahan; --
positif, awig-awig an manggo jani; -- rumawi, awig-awig an
anggona teken wangsa Rumawi -- wails, awig-awig unduk warisan;
berhukum ngalih keadilan; nganggon paswara; menghukum 1
mamidanda; ngukum; 2 nyadcad; nyeda; menghukumkan 1
ngukum; 2 nadiang awig-awig; 3 mastiang; terhukum ukuman;
kapidanda; hukuman ukuma: orang -, narapidana; bogolan
hulahula n Sen igel-egelan anak asli kapulauan Hawai
huiu ki n 1 sirah; 2 luanan; 3 desa; gunung: orang --, anak gunung;
anak desa; 4 pati; -- pisau patin tiuk; -- musim nyumunin masan;
-- mujur dueg madebat; -- hati ulu hati; -- hilir kateben
kaluanan; menghulu mlayar keluanan; menghulukan ki
ngamaluin; penghuluan wawengkon luanan tukad
huJubalang ki n 1 senapati; 2 camat; 3 serdadu pangawal; 4 polisi
desa (pagarbaya)
huma n 1 tegal; pagagan; 2 tanah mararasahan; berhuma ngelah
tegal; ngainin tegal; memperhuma nganin tanah apang dadi
pagagan; perhumaan tanah an anggona pagagan (tagalan)
human a 1 matingkah cara manusa; 2 madasar budi pakerti melah
humaniora n karirihan marep tek agama, filsafat, basa, sejarah,
sastra seni
humanis n 1 anak an ngedotang pagubungan idupé' madasar budi
pekerti melah sajabaning manusa; 2 panganut aliran an nganggep
peplajahan sastra muah budaya marupa dasar ajahan manusa; di
guminI
humanisasi n numbuhang rasa kemanusan ané' melah
humanitas n 1 suratan manusa; 2 paripolah budi pekerti melah
humor n 1 dueg mabaudan; 2 satua ane misi bebanjolan
humoris n anak ane demen mabebaudan
humus n Tan lelemekan an masal don muah kayune berek tur
nglapisan tanah paling duur
huncue n cak cangklong
huni v, berhuni v ada ane' nongosin; menghuni nongosin;
menghunikan ngijengin; penghuni 1 anak an nongosin; 2 tonya:
pohon berm gin itu ada nya, punya bingin ento ada tonyann(
hunjam v, menghujam v 1 nunceg tuun; 2 matanceban
menghujamkan 1 nuncegang: penerbang itu - pesawatnya,
pilote ento nuncegang tuun kapalné 2 nebekang: pandang,
ngedengan phiat; terhujam metanceb
hunkue n jaja madasar tepung kacang ijo
humus v, menghunus v 1 nyru6ngang; nyeed; nyretang; 2 ngembus
(bungkung uli di jrijine); terhunus kasrue'igang (kadutan)
huruf n sastra; aksara;
-- balok tulisan capcapan; -- besar, sastra gede; -- cetak sastra ane
biasa dicetakan; -- hidup aksara suara; aksara idup; -- mati
aksara mati; berhuruf nganggon aksara -- sastra wianjana;
hutan n alas; karet alas karet; ayam --, keker; -- belantara, alas
wayah; -- larangan alas gé'ge -- lepas alas wayah; -- nmba alas
wayah; -- tutupan alas g(g menghutan samah tumbuhin kayu;
menghutankan nadiang alas; penghutanan nadiang alas;
kehutanan kaduegan anI maubungan tekn alas
hutang n utang; -- budi utang budi; -- selilit pinggang rejeng utang;
liu utangI; berhutan mutang; ngelah utang; budi, masa
tresnan anak len; - nyawa, mutang angkihan; menghutang
nyilih pipis; menghutangkan mutangan; perhutangan unduk
silih menyilihang pipis
huyung v terhuyung-huyung v srayang-sruyung; srandangsrndng: coba lihat nenek berjalan , tingalin dadong majalan
srayang-sruyung
Langganan:
Postingan
(
Atom
)