Home » Archives for November 2023
K/ka/n aksara kasolas di abjad Indonesia
Kabah n (batu) kabah (di masjid Mekah);
kabar n kabar; orta; pe(r)kabaran kekencan pedabdab orta;
pakeling; -- angin orta and' kondéi pasti; berkabar ngorta;
nyatua; mengabarkan ngortang; nyatuang;
kabel n kabel (kawat gede'); -- kertas kabel ane'makaput aji kertas;
-- laut kabel anemaranem di pasihealiran listrik dr Jawa ke Bali
memakai -- laut, aliran listrike' ane' uli Jawa neked ke Bali
nganggon kabel ané'matanem di pasihé'
kabaret /kabaret/ n sre balih-balihan
kabau n entik-entikan ane buahne mabo jele
,
k
kabin n kamar yadin rongan kapal
kabinet /kabinet/ n kabinet; pepupulan menteri
'Kabil n ad pianakné Nabi Adam ane' ngematiang nyamanne' ane
madan Habil
2kabil v, berkabilan v nyaga-nyagain
kabiiah n suku bangsa; warga an tinggal bapa muah mmé
kabisat n taun kabisat (tauné an makeloan bin awi teken taun ane
biasann)
kabit n tukang nyupet /
kabriolet /kabriolet/ n motor an kapne dadi bukak
kabu-kabu n kapuk
kabul ii, terkabul kaisinin pangidihné dia senang krn apa yg diminta
-- oleh bapaknya, ia bagia gati sawirh kaisinin n teken bapaknn
'kabung n berkabung v 1 cutaka; sebel; 2 ad sesikutan (petangilo)
2kabung n punyan jaka, Arengapinnata
kabupaten /kabupaten/ n kabupaten
'kabur a urem; mengaburkan makada urem; makada lamur: tidak
boleh membaca sambil tidur nanti matamu, tusing dadi
memaca sambilang masar nyananlamur peningalanné'
2kabur v mlaib (benceng) ilang: pencuri itu -- darl kantor polisi,
tukang cope'tt' ento melaib ilang uli kantor Pulisi
kabut n limut
'kaca n 1 kaca; 2 meka; berkaca 1 memeka; 2 makaca: mungkin
kamu tidak pernah , mirib cai tusing taé'n mameka
2kaca n lembaran; lempiran
'kacak a gagah pangenah; sombong; pongah; pengacak mogbog;
congkak: tidak baik disebut -S, tusing melah oranga mogbog
2kacak v, berkacak-kacak majengking; matungked bangkiang: kalau
berbicara dng orang tua jangan -, lamun ngrawes teké'n anak
tua tusing dadi majengking; pinggang majengking
3kacak n magedé' man lima ukuran)
kacam n entik-entikan ngelepa, Embelia rugosa
'kacang n kacang; kacang-kacangan ad be pasih, Hemiraphus;
-- lupa akan kulitnya, sas engsap tek asal; tusing ngingetang
iban
2kacang v mengacang n 1 meduman; 2 ngulah laku teke"n gelah anak
kacapiring n bunga jempiring, Gardenia augusta
1 kacar n pancing an( anggon ngejuk be'kenus
2kacar v, mengacar v ngabag-ngabagin (ngejuk be selagan katune)
kaca0 a 1 maadukan; magaburan; 2 rusuh:
-- balau kaliwat mengacau ngaduk; ngrusuhin: dia baru datang
sudah -S, ia mara teka suba ngaduk; pengacap anak ané' ngaé'
rusuh: dia sudah menjadi di tempat mi, ia suba ané ngaé' rusuh
dini; kekacauan unduk buut: dialah dalang - kemarin, ia suba
dadi pokok unduk buuti ibi
kacek /kacek/ a kack; pé'cg
kacer n ad kedis
kaci n lakar putih kaci
kacip n caket; kacip mengacip ngempug buah aji kacip
1kacu n yh buah (gambir) ane kentel anggon nyamak kulit
2kacu n kain cenik mabucu empat (lap peluh); saput tangan
kacung n jongos cenik;
-- koran tukang adep koran
kadal n lasan; (le)lasan
'kada n praturan (Allah); hukum (Allah)
2kada v, mengada v nglakuang kewajiban
kadahajat v meju
kadam n paboan; wadah base"
'kadang p kadangkadang dikénke'ne terkadang(-kadang)
dikenkene
2kadang i mengadang niisang yh nasi apang enggal yas (nyakan
nepeng)
3kadang n penyamaan; kaluarga -- kadayan tetes raja
'kadar n 1 kekuasaan; 2 pituduh Widhi; 3 aban-aban (kodrat);
2kadar n 1 sifat siku-siku; isinne tule'i (mas, slaka, mal); 2 tegeh
e'nd4, undagan (kaluwihan); ala -- nya, seadanya; sekedar --
untuk menolong saja, batak, doge'n
3kadar v, mengadar v mesardi sisin umah
'kadas n gering kulit
2kadas v, mengadas v ngabuh ubuhan anak majanji bagi asil
kadaster n kantor pendaftaran tanah; kedaster
kadaver n bangken jiema an(awétangga
kade n plabua; paban
kadi n hakim (urusan agama Utamani)
'kadim a pengawit; panyumu
2kadim n penyamaan; sekadim nyama tugelan: dia dengan aku
adalah saudara,—, ia ngajak tiang manya tugelan
3kadim n dikayange teka; buin manipuan mengadimkan ngramalang
ane alakar taka; matiang
kadir a mahakuasa
kado n pabaang (tekén anak ngamteh, motonan, mal)
kadet n kadet (calon perwira angkatan laut)
kadut n kain karung
1kadok n base 'alas
2 dok n kedis, Zanelostomus javanicus palidus
kafah a sempurna; makejangné',
kafaah a patuh; pada: laki perempuan kalau hendak membangun
rumah tan gga hendaknya -- dise gala bidang, Iuh muani yen lakar
makurenan apanga patuh apa luirn'
kafan n kasa anggon ngaput sawa; mengafani ngaput sawa baan
kasa: kita harus segera - mayat itu setelah dimandikannya, iraga
apanga ngenggalang ngaput sawane baan kasa disubané
masiraman(mabersih)
'kafarat n tulah; sumpah /
2kafarat a tusing ngugu teken Tuhan (Widhi)
kafe n warung kopi ane' ada iburan musikne'
kafaina n zat racun an1 ada di kopine
kafiIah n rombongan dagang nggagon unta di Arab
kafir a tusing nggu Widhi (tuhan)
kaget /Kaget/ a tengkejut; makejengan: saya -- ketika mendengar ledakan
ban mobil itu, tiang tengkejut nmgeh keplugan ban motorlento
kagum a angob:ngon; mengagumkan ngangobin: berul-betul
pakaian pen gantin itu, ngangobin pesan buat penganggon
pengantene ento
kaidah n dasar patokan; sifat siku-siku
'kaiI n pancing; mengail memancing: adalah hobi saya,
memancing tuah dedemennan tiangéc pengall juru pancing;
kail-kail n pancingan (gering dikolonganne)
kain n kamen berkain mekamben: saya kalau di runwh biasa ,
tiang yen jumah biasa makamben
kais n, mengais v ngais; nghkéh
kaisar n maharaja; kakaisaran negara ane kekuasaang ulih maharaja
'kait n sangké't; berkait masangke't: bajunya di dahan kayu itu,
bajunni masangklt di carang kayunn ento; berkait-kaitan
saling sangkt: perang pandan pd dasarnya - dng daun pandan,
prang pandanne ento sujatinné' tuah saling sangket aji don pandan
2kait n, kait-kait n punyan ktke't
kajai n kart gelang
kajang n kiabang; don nyuh maulat; berkajang meraab aji kiabang;
kandang sapi itu '-, badan sampin ento meraab aji kiabang
kajangan n sr be/ pasih, Zenachopterus dispar
'kaji n ad peplajahan agama mengaji 1 ngaji; 2 nyelehin: po/isi -
siapa pencurinya itu, polisi nye!ehin nyn maling ento;
pengajian 1 peplajahan agama; 2 kekencan 'maca Kuran' umat
Selam lima kali sehari melakukan -, Umat agama Islam me awai
ping lima sembahyang memaca Kuran
kajen /kajen/ a elekinna; kimudna: orang-orang lanjut usia tetap --
di dalam ma3yarakat, anake lingsir-!ingsir setata kimudinna di
masyarakate'
kakah v, terkakah-kakah ingkel-engke!: begitu naik kapanggung
pelawak do/ar saya -- katawa, mara nengok i dolar tiang suba
(kede'k) ingkel-ingkel
kakak n beli; embok; berkakak mabeli; mambok: Budi -
memanggil Putu Panj4 Budi mabeli tekn Putu Panji
kakaban n eduk ane' majepit aji tiing, anggon melembeng taluh
kakagau n putusan lembaga hukum ane"paling tegeh
kakatua n 1 sr kedis atat and putih; 2 pagemgem; 3 be'pasih ane'
cucukn kuat
kakanda n raka: -- Prabu Mangku Bumi, raka Prabu Mangku Bumi
kakang n beli: -- Arjuno, beli Arjuno
kakao n 1 punyan cokiat; 2 tepung cokiat an melakar aji batun cokiat
'kakap n sr be'pasih anh gedidawa warnann putih
2kakap n prau cenik buina e'ndp
3kakap v mengkakap ngronda; kama-mai ngwasin(musuh);
pengkakap 1 (pasukan) ane' ngronda; 2 pandu: pencuri itu - yg
berhasil menangkapnya, malinge' ento anake' ngronda makatang
baan ngejuk /
4kakap n don basene' ane' wayah di beten
5kakap v ngisang; mengakap nyakap; megainin(carik, tegalan, ma!):,
Pak Putu Al sawahnya Pak Lurah, Pak Putu Alit nyakat cerikne
Pak Lurah
kakek /kakek/ n kaki; pekak; bapanne' i bapa
'kaki n batis;
-- bukit, bongkol bukit; -- ayam ad be pasih; -- langit penyaitan
langit tekn pasih
n ad sikutan 12 dim(0,304 m)
'kakas n kuku
2IJs v, mengkakas ngemesin; memaksa
kakawin n ad sr pusisi Jawa Kuno; kidung
kakbah n wewangunan suci ane' ada di tengah Masjidilharam di
Mekah
kakografi n 1 tulis ane' sukeh baca; 2 ejaan an tusing manut
kakok v, mengakok v ngisang; megare
kaktus n blatung, Cactaceae
kaku a 1 kekeh; 2 senglad; 3 bengkung: orang tua itu -- sekali kalau
dinasehati oleh anaknya, anak tua ento bengkung pesan yén
orahina teken pianakne
kakus n kakus
kala n dugas(e); kala; ada = nya, dikénke'ne
kaIa jengking tiedu
kalah a kalah; -- suara tusing maan pilihan; mengalah ngalah: dia
selalu - kpd adiknya itu, ia pragat ngalah marep teke'n adinne ane
ento; mengalahkan ngalahang: dengan mudah ia dapat -, aluh
pesan ia ngalahang / /
'kalai, mengalai v nye11e'g; mengalaikan nyelelegang: ia
kepalanya pada kursi, ia nyelelegang sirahne di kursiné
2kajai v, mengalai v ngosot nganti leh (kedas): kakek sedang sibuk -
- keris pusakanya, kaki sedeng repotné ngosot apang nganti leh
keris pusakanne'
kaiakanji n padang baj ang-bajang, Andropogen A ciculatus
kalaka n denda; dosa (y6n belas makurenan): akhirnya dia berdua
harus membayar -- berdasarkan keputusan, tuah ya paduduannan
ane' patut mayah dende manut putusanne'
kaiakian adv dugase' ento; lantas: -- setelah sedikit hari ia
meninggal, lantas bin akesepné' ia ngalain mati
1kajam n omongan; paomongan
2kalam n kalam 1 kalam; 2 ki celak
kalamkari n sr lakar cita mabunga-bungaan
'kalang n Sr galeng; ganjel; berkalang megaleng; meganjel: lebih
baik mati - tanah dari pada hidup bercermin ban gkai, melaah
suba mati padaan idup dadi kedk gumi
kalang ii, kalangan 1 suer; 2 bunderan; -- kabut bingung tusing
karuan apa: penjudi -- setelah ditembakipolisi, bebotohbingung
tusing karuan tindakann mara tembakkina teké'n polisinél
kaIap a 1 kerangsukan; 2 bingung: sebagian orang yang
men ghadiri upacara (piodalan) itu ikut --, atenge pemarek ento
bareng kerangsukan
kaIar n baong baju: berpakaian yang rapi lihat itu -- nya, lamun
mebaju melahang anake' tingalin ento baong banjune
kalat n ad: Sr be/ pasih /
'kajas n gelang-gelang aji penyalin ane di dayungé
2kaIas a onya; telah: karena terlalu lapar, semua makanan dimeja
habis --, ulihan bas seduk basangndedaaranne"di duur jame'onya
makejang
kala0 p yen; kalau-kalau jenenga; minab: ia - in gut pada Ibunya
dia menangis, jenenga ia yen inget teké'n Meme'nné ia ngeling;
kalaupun yadiapin: dia punya pasti juga tidak dibayar,
yadiapin ja ia ngelah masi tusing nyak mayah
kaIawija n anak cacak kaduduk baan Anak Agung
kaiaza n putih taluh ané marupa benang
kaLbu n telenging keneh: cintanya betul-betul muncul dan -- nyu,
demenne' tuah demen sujati uli telenging kenehne
kaldera n bambang (di pucak gunung)
kaLdron n obor ged pinaka lambang semangat olah raga
kaLdu n kaldu; kuah be'
kaiem a alep; darma; kalem; kalau dilihat dr wajah memang dia
kurang tapi dilihat dari penampilannya --, yen aji goba saja tuna
sakiwala yen uli tingkah solahne' alep
kalender n penanggalan; sekarang banyak dijual -- bergambar bugil,
jani liu pesan anaki ngadep penanggalan megambar anak
melalung
kaleng Ikaleng/ n (be) siputih; kaleng
'kali n tukad
2kaIi n pang; ping kalian cai ajak makejang; sekali 1 acepok; 2
pesan; gati; sajaan: baik -- gus, acepokan; sekali-sekali
diké'nke'né sekali-kali, n - tidak, tusing; sekalipun yadiapin;
sekalian makejang; berkali-kali busan-busan; pepes; sai-sai
kaIibut n buut; uyut: sepertinya sedang -- keluarganya, cara sedeng
buut dikeluarganné'
kaligrafer n anak and' dueg nulis luwung
kalih v, beralih v mekisid; meganti
kalicau v, menglicau makelid; mengkeb
kalimantan n 1 umbul-umbul; 2 endihan putih nglajur
kalimat n tb lengkara: -- syahadat, srada
kaJingan n sampetan; katekepin: airnya tergenang km --, y'hne'
makandengan sawir'h sampettan
kahs a 1 kalis; 2 suci; bersih: -- hasil pekerjaan tukang itu, bersih
pesan pegan tukangé ento
kaliber n ad alat (pekakas) ane' anggon ngukur Iinggah tangkah;
bangkiang; ma!
'kalipso n bunga anggre'k barak, Calypso culbosa
2kalipso n ad alat musik di India Barat
kaLkuIasi n pawilangan; bea
kalkulator n 1 alat anggon ngitung; 2 juru itung
kalkun n siap Belanda
kaLong n bukal
kaiori n if kalori; besikan bayu ané' mekada kuat
kalorimeter /kolorimeter/ n if ad alat ane' anggon ngukur kalori
kaJowatan n c1ng alasan
kalpataru n punyan kayu pinaka lambang adiah uli pamre'ntah
kaLsiferol /kalsiferol/ n ik vitamin 12
kaIut a 1 sempuut; 2 ricu; kekalutan kericuan: - rumah tan gganya
krn tekanan ekonomi, kericuan kaluarganne ulian keadaan
ekonomi mengalutkan ngricuang: gara-gara inandornya buruh
ban gunan itu, u!ian mandorne'ngicuang buruh bangunnanne' ento
kama n 1 asmara; nafsu keduniawian; 2 Dewa Asmara; -- loka
tongos Dewa Kama
kamal a sempuma; genep(cukup)
'kamar n 1 kamar; rongan
-- kecil kakus; mengamar ngamar: ia diharuskan oleh dokter
ia tundnn apangan ngamar ja tekh dokterré'
2kamar n bulan
3kamar n, kamarban sabuk
kamariah a nganutin paideran bulan
kamba n sr amah-amahan ubuan
kamban v, mengamban v negul; mebed: sebaiknya kamu lukamu
itu supaya tidak dihinggapi lalat, me1ahn cai mebed berung
came' ento apang tusing rebut buyung
kambang a kambang; mengambang ngambang; tusing tetep:
keadaan mata uang rupiah ---, paindikan pipis rupiahe' depanga
tusing tetep
kambi n sebeh; kembi;
kambing n 1 kambing: kelas --, kelas dé'g; nista; mengambing
hitamkan nye1kang; nyalahang; ngaénang anak jele: sifatnya
selalu orang lain, pada hal dia yang salah, biasan solahne'
nyalahang anak 1n sakiwala ia ané pelih
kambuh a kambuh; kumat: kemaren lagi -- penyakitnya, ibi bum
kumat gelemne'
kambus a, terkambus maurug baan bias
kamera n pekakas pemotran
kameraman n anak an(suba biasa nganggon kamera
kambar n 1 benang melakar baan bulun domba; 2 lakar ail bulun
domba
kami n iraga; tiang ajak makejang
kamir n ragi
kamis n dma ane kelima (sapta wara)
kampanya n kampanya; acepokan ngadaang gerakan (politi")
kamit v, kamit-kamit ngemik-mik; ngom1
kamitua n panua padukuhan
kampas n kampas: -- kompa
kamper n kapur barus
amun n kampiun; jago
kampuh n 1 kampuh; 2 panyaitan; berkampuh mekampuh
kampret n jemplit
kampung n desa; banjar; -- halaman desa palekadan
kamu n cai (ajak makejang)
'kamus n kamus; kerta basa; -- saku kamus ane'sedeng celepang di
kantongé; perkamusan unduk (kekencan) kamus
2kamus n kulit ané suba lebengina; mengamus menyamak
kulit(beluiang) pengamusan tata cara menyamak kulit(belulang)
'kaa abp up -- dia sudah tahu, sing ke kadn ké
2kan kac akan, lakar
kanak-kanak n cerik-cerik; kekanak-kanakan maabet cara anak
cenik: umurnya sudah 23 tahun tapi masih tin gkah lakunya -,
suba matuuh 23 tiban enu masi mabet cara anak cenik dogé'n
kanal n tukad gegaan
kanan n kenawan; tengawan
kanang n sr punyan-punyan donn dadi anggon ubad genit
'kancah n 1 paon gedé kawah; 2 paundukan ke'weh, perang, mal
2kancah n, sekancah apeluk; asangkolan; terkancah kepeluk;
kesangkol; tanpa diperintah gadis itu sudah - olehnya, tusing
ada nunde'n anake' eluh bajang ento suba peluka
kancau a kancab
kancil n kancil
kancing n kancing; mengancing ngubetang; ngancing: Jan gan lupa
nanti kalau pergi pintunya, eda engsap nyaan lamun luas
ngubetang jelananne mengancingkan baju ngancingin baju
kancut n kancut; celana tengah
kanda n raka; beli
kandang n kandang; bada: - babi glogor; -- kuda gedogan(jaran):
mengandangkan nyelepang ke badan(
kandas a terkandas kampih; kandas
kandi n -- putih ad bunga
kandil n pelita; sé'mbé (tongos) liuin $
kandis n ad punyan kayu, Garcinia atronikata
kandung n kantong; tongos panak(bagawasa) mengandung 1 up --
air, ngemu yéh(misi); 2 beling; kandungan belingan: sudah
berapa bulan wnur -- nya, suba kudang bulan umur be1ingann'
'kandut a mengadut beling; kadutan belingan
2kadut v, mengadut v nyelet(keris, tiuk, mal) di aep basange'
kang n tali us
kangar n sr kedis kukungan ane gede'
kangen a kangen
kangka n 1 abian gambir; 2 tongos ngirim gambir
kangkang a, terkangkang 1 ningkang; 2 pesak (jalr);
mengangkang 1 pengkang; 2 nylangkang: wanita itu -
berboncengan, anak luh ento nylangkang megandé'ng;
mengangkangi ngangkangin: dia berusaha semua pakerjaan
itu, ia magiet ngangkangin gegae'nn' makejang ento
'kangkung n gadagan
2kangkung n kangkung, Ipornoca reptane
kangmas n bp beli
kangsa n gangsa
kangsar n ad punyan-punyanan, Hibiscus flocosus
kanibal n anak anédemen naar be'jlema kanibal
kanigara n bunga canigara, Helianthusannuus
kanjang a, berkanjang a itep; seleg
'kanjar n sr bliung
2kanjar v, berkanjar v ngigel; kendel
3kanjar v, berkanjar-kanjar v ngamuk baan jejeh; terkanjarkanjar ngamuk baan jejek
kanjeng n ratu anak agung (pun, keraton)
1kanji n kanji
2kanji n kanji huruf --, sastra kanji (Tinghoa)
3kanji a kapok; tusing bani bum
kano n jukung kayu katihan
kanon n mriem
kantan n sr ja alas, Nicolaia imperalis
kantang n tanah tuh ulihan aad
kantar a, berkantar v ngabiur
kantih n bunga cempaka putih
kantin n kantin; warung di kantor
kantong n kantong: -- nasi, bebetukan
kantuk a, mengantuk v ngundap
kantung n 1 kantong; 2 butuh
kaok v, berkaok-kaok kauk-kauk; mengaoki ngaukin: tergesa-gesa
ia - anaknya, magagesonan ia ngaukin pianakne'
kap n tbéng; té'dé'ng; kap
kapa ii, kapa-kapa n raab prau; é'mpe'r
kapah, terkapah-kapah v 1 angkih-angkih; 2 ngejer ulian takut; 3
sigsigan
kapai, terkapai-kapai v k1'pat-kk'pat
kapak n kandik; dapak
kapal n kapal; -- selam kapal silem; perkapalan 1 kekencan kapal;
2 tongos ngae' kapal: dia bekerja bagian -, ia megae' di tongos'
ngae kapal
'kapan n kasa pengaputan sawa terkapan makaput (lelet) aji kasa
2kapan adv ipidan; buin pidan; kapan-kapan buin pidan ja: --
datanglah mampirlah di rumah saya, buin pidan mesinggah ja ke
umah tiangé'
kapangan n kepaangan
kapat n sasih kapat (bulan September)
'kapar n Iuu mal an anyud di tukade berkaparan makacakan:
sampah di halaman rumah, 1uun makacakan di natah,
terkapar nylempang: pukulan itu tepat men genai hulu hati
sehingga ia , pas di u1uatin kena jaguran nganti ia nylempang
2kapar n tundun pedang
kaparat n banten penebus dosa
kapas n kapas, sr Gossypium
kapasitas n kapasitas; kekuatas(mesin); bayunne: -- rumah sakit itu
hanya 50 orang, umah sakite'ento ngidaang nampi 50 din
1 kaper n be/ karper
2kaper n sr kekupu cenik
kapi n p1 krk; tokal
kapir n kapir
'kapitai n kamulan gedé (pipis)
2kapital n gede (unduk tastra A, B, ma!)
kapitan n 1 nakoda; 2 kaptn
kapituIasi n berkapitulasi v nyerah kalah; nyerah atos
godogan
kaok a kapok
kapri n kacang kapri
kapstok n kapstok (pengantungan baju)
kapuk n kapuk
kapuiaga kaiapaga
kapur n pamor; kapur; -- barus kapur barus; mengapur
(mengapuri), mamorin; nglabur: sendirian ia - rumahnya,
padidiana ia niabur umahné pekapuran ngembong (tongos ngae'
pamor)
kar n peta; gambar gumi
kara n 1 kekara, Dolichos lablab
karabin n (bedil) karbe',
n
karam a keleb; kiebu: kapal Belandane yg -- pelabuhan Buleleng
jadi tahanan Raja Buleleng, kapal Belandane/
ane
,- keleb di
Buleleng dadi tawanan raja Beleleng
'karang n kaang berkarang 1 makaang; 2 maakah (gering)
2karang ii berkarang v ngrncetin (bunga); mengarang 1
ngrctin; 2 ngawi; karang-mengarang mekekarangan: tekun
sekali dia -- geguritan, seleg pesan ia mekekarang geguritan
pengarang pengarang; pengawi
3karang n pekarangan; tongos (tegak) umah
karag ii pane cenik (wadah yh daar)
karantina n tongos nyje'ang penumpang kapal yadin ubuhan an
kena gering ngelalah; karantina
karantinawan n anak anl mega' di karantina
karas n punyan garu; tengkaras; Aguilatia mallacensis
'karat n tain besi; berkarat makarat; matai
2karat n, mas 24 =, mas tu1nn 24 bagi
karap n serat; suah dipekakas tenunné'
'karah n ketul-ketul di (kulit, gigi, don, ma!) cara kulit penyu,
bekicot; berkarah ada ketul-ketulné'
2karah n sr tiing ane' gedé', ane dadi anggon saka(tampul)
karau v aduk; aru; berkarau madukan: beras dan jagung jad
sans, baas ngajak jagung' madukan dadi abesik; mengarau
ngaduk; ngaru
karbit n karbit
karavan n kreta and' matekep anedadi anggon umah nuju luas joh
karbol n karbol; mengarbol 1 nyiam aji karbol; 2 memisuh; matbat
karbon n karbon
karburator n karburator (mesin motor)
karcis n kercis
kardamunggu n sr punyan kapulaga, Elettaria cardamomum
karbonado n inten ané warnané selem ané'dadi anggon ngetep kaca
kardia n id jantung; pusuan
kardiograf n pekakas an anggona ngukur kedutan pusuan
kardioIogi n id dokter ahli jantung(pusuan)
kardus n dluang tebel; karton
kardinal n kardinal; uskup agung; RK
karena p sawiréh; ulihan; krana
karangga n ad sr jaran
kareseh-peseh fkareseh-pesehl n rnapaumongan nganggon basa
Belanda
Karet n kart
karib n kuma (melah pesan)
karih n karau
karikatur n karikatur; gambar bebaudan; jejailan
karil n sr buron terwilu
karim a olas asih; pramah (ramah)
karimah a melah; kapuji
karma n karma: hidup mi sekedar melakukan darma dan -- sbg umat
Tuhan, idupedi gumin(wantah nglaksanaang kwajiban tur megaé
kartika bintang kartika
karton n karton
kartotik n kekencan nabdabang kartu (buku, mal)
kartu n kartu;
-- pos, kartu pos; -- besar, lelangan; -- ceki cokian
kartun n pilem mental-mentul
karun n brana ane'tusing ada nglahang
karung n karung; berkarung-karung karung-karungan: kopinya -
sekarang dijua4 kopin'jani karung-karungan adepa
karunia n 1 olas asih; 2 paica (widhi)
karut berkarut a tusing karuan; sempuut;
-- marut ingih; ibuk
karyah 1 desa; 2 listrik
karya n 1 gad; gaw 2 pagae
kas n tongos nyimpen pipis; kas
'kasa n kasa
2kasa n tongos mayah tur nerima pipis
3kasa n angkasa; langit
'kasab n - kasap
2kasab n benang mas (perak)
kasabandiah n bangk ane'tileh diapin suba makelo metanem
kasad n nyet; tetujon; mengasadkan ane nyetang: gadis itu yang
saya -, anak Iuh bajang ento an nyetang tiang
kasai n sr borh (lemurud) an miik
'kasah -> kasa
2kasah n tikeh 1ant (tikeh penyalin)
kasak-kisik v kasa-kisi
1kasap a kasap
2kasap n anak an( ngurusin dedaaran (di kapal)
kasar a kasar
kasasi n ih pemucehan putusan kerta
kasa0 n iga-iga
kasang a tuh
kasbuk n bp buku kas
kasesat a sebet
'kasi v baang; dikasi baanga: tadi dia sudah - makan, ibusan ia suba
baang medaar
2kasi a cula
kasian n bp pe
kasidah n Is! gending(sastra) Arab; berkasidah magending kasidah
kasih a sayang; asih berkasih-kasihan madedemenan: sepasang renlaja
itu sedang -, anak( bajang ento paduduanan sedeng madedemenan
kasim a cula; mengasim nyula: secara bergotong-royong dia -
sapinya, aji megotong-royong ia nyula a sampinn(
kasip a kase'p; sepanan
kasir n kasir (kakencan anak ngisi pipis)
kasmaran n kasmaran (anak cenik, anak luh)
kaspe /kaspe/ n kasela sawi, Manihot utilissima
kasrah n panganggo sastra Arab masuar "i"
kasta n kasta; wangsa
kasti n kasti
kastrasi v neres; nyula
kastroli n kastroli (Sr ubad urus-urus)
kasturi n bunga gandapura, Tapeinochilus ananassue
kasur n kasur
kasualitas a sengkala (ngemasin mati)
kasuan n kedis kasuari, Casuarius galeatus
kasus n unduk; paundukan
kasut n kasut; slep
kastal n punyan kayu ane tumbuh di gurun (tanah ané' tuh)
kata n omong;
-- sambutan panyambrama;
-- pengantar, pamabah; berkata ngomong; mapomongan
mengatakan ngorahang; nuturang: tepat sekali dia 1wl itu,
beneh pesan ía nurutang undukkë ento
katai a kate; katek
katak n katak;
-- kuak katak an(gede gadagan
kataIogus n daftar adan buku-buku(gambar)
katang-katang n katang-katang
katedral n grja ged
kategori n bagian; sorohan; orongan
katek n sipah; gé'den; gc&an
katal n kekawa enggong
katos n gedang
kati n kati (= 617,5 gram); katian katian
katimaha n punyan katimaa (kayu
katimumul a katimumulan
katimun n ketimun
katir n katir
katirah n katirah
Katolik a Katolik
katrol n kerek
'katung n penyu, Dermochclys coriacca
2katung terkatung-katung v 1 glimbang-glimbeng: layangan itu --
layanganne' ento nglinus; 2 nasib mereka masih -, klayalaya
(singkaruan)
katup n tekep; penekepan
kaul n sesangi; sesaudan
kaum n kadang; orongan;
-- keluarga kadang warga
-- atasan sr anak tegeh-tegeh; -- federal walek pederal;
kaus n kaos;
-- kaki kaos
kawah n kawah
kawak a tua gudgud: pemain --, ngelah pemangguh;
kawakan tua gudgud
kawal n jaga; mengawal ngebag; nyaga; pengawal gegabah;
pejagaan
kawan n timpal;
-- sekerja timpal tunggal gae; kawanan rerumpiukan; orongan;
berkawan matimpal
kawasan n wewengkon
kawat n kawat
kawi n kawi
kawibawan a kawibawan
kawin a makurennan;
-- gantung kawin gantung
'kaya a sugih; ngelah; kekayan kasugihan
2kaya a buka; cara
kayak 42 kaya
kayangan n kayangan
kayap a ik sr koréng; kerek
kayau v punggal
'kayu n kayu; kayu-kayuan kekayon -- mauls kayu manis,
Glycyrhiza giabra
2kayu n gebog: biacu se --, blacu agebog
kazanah n 1 arta brana; 2 panyimpenan arta braha
ke ka: -- Surabaya, ka Surabaya
kebabal n ketéwl (buah nangka ane' muda)
kebah a peluh pidit; ongkeb
kebal a 1 teguh; 2 nglepun; kekebalan keteguhan: dukun itu
memperlihatkan - nya, balianné ento ngédegang keteguhan
kebambam n -+ kebembem
'kabas a rumpuh; 2 sr semutan
2kebas v menebaskan ngampigang: Jan gan - kain itu di depan saya,
eda ngampinggang kambenné' di aep tiangé'
kebat n cekelan gonda; mengebat ngaput; medmed: rapikan -
lukamu, melahang medmed berung caine'
kebaya n kebaya (bajun anak luh)
kebel n sr punyan kayu di pasisi, Eurycoma ion gifolio
kebembem n poh, mangifera adorate
keblenger a paling; kliru; bingung
kebiri v cula; teres; mengebiri nyula neres: dia sudah biasa -- anak
babi, ia suba sesai neres kucit
kebuli n nasi kalimoto
kebun n abian
-- bunga kebonan; -- binatang kebon binatang tonges ngubuhin sr
beburon) berkebun megaé di abian; perkebunan kekencan abian
kaburu a mageso-gesonan;
-- nafsu bes ngaet
kebut n kebut
-- kebut tukang kebut (sepak bola); mengebut 1 nyapsapin buk
aji sapu bulu; 2 ngebut
kabyar jw a, berkebyar v ngendih; galang; kebyah
kecak n, berkecak-pinggang v majengnking
kecak /kecak/ n adan igel-igelan di Bali
kacam v, mengecam v wada; nguada; nyadcad
kecambah n kecambah; toge embutan
kecamuk v berkecamuk v ngaéigang(siate)
kecandan n gonjakan; berkecandan magonjakan; macanda
kecap n 1 cicip; 2 ciplak; mengecap-ngecap ciplak-ciplak;
mengecapi nyicipin
kecap n kecap
kecapi n 1 punyan sentul, Sandoricum koecape; 2 buah sentul
kecak n maukik; macaple
keceIe /kecele/ a kuciwa; sekel -, kecewa
keceng a peceng (ngidem eneh); kacek; sekcng, akijepan
kecepek /kecepek/ n bedil segsegan
kecer /kecer/ n sr gamelan
kecewa Jkecewa/ a keciwa; sekel
'keci /keci/ n sr kapal layar
2keci n /keci/ lakar kaci
keciak berkecia v kiak-kiak (munyin pitik)
kecibak v, berkecibak v ngenjekang tiapak batis di endutte
kecibling kejibeling
kecik n cenik
kedil n cenik; cerik -- had kimud; jejeh; takut; terkecil paling cenik,
cerik; kecilkan cenikin; cenikang;
kecit n bp necik
'kecoh /kecoh/ v, mengecohkan v melog-melog; nguluk-nguluk;
nayanang
2kecoh /kecoh/ a uyut mabyayuhan
kecong a - 1 kecoh
kecoak n tembuyukan
kecuali n sajawaning: tidak ada yg -- sing ada sejawaning
kecubung n kecubung, Datura fastousa;
kecuh-kecah a uyut mabyayungan
kecumik, berkecumik ngemikmik
kecundang n pecundang; kalah; terkecundang kapecundang
kecup n diman (baan bibih)
'kecut a kisut; gelgel;
hati jejeh; takut; ngeri;
2kecut a masem klicung
kedabu n ad sr punyan kayu
kedadak n ik gering ngutah bayar
kedai n warung; penggak
kedak n sr gering kulit
kedaIuarsa a kedasawarsa; kadaluarsa
kedang v ngentangang lengen
kedangkai n ad sr entik-entikan
kedangsa n limo; juuk purut
kedap a kerep tur empet
Af
- air, mapepet sing dadi celepin yeh; -- udara barang mapepet
sing ngidaang celepin angin
kedasih n (kedis) kadasih
kedaung n punyan kayu ane buahne dadi anggon ubad Parkw
biglokosa
kedok /kedek/, kedek-kedek v majalan srayang sruyung
kedekai n woh-wohan dadi anggon ubad, Terminali chebula
kedeiai n kedel( Glycine max
kedempung n 1 buka munyin barangeThiung di yéhé; 2 berek
kedengkang n munyin tongé gebug
kedengkik a berag tuh
keder a takut; jejeh
keder a paling: krn pertama kali saya datang ke kota mi, saya
sempat --, ulian tumben tiang mai ke kota tiang merasa bingung
kedera n sr b( pasih, Holocentrum rubrum
kederang n entik-entikan madui, Cundrania javaneis
kedi n 1 bancih; 2 kedi (anak Iuh an( btusing tain kotur kain)
kedidi n kedis trinil
kedik n cengkd
kedip, terkedip-kedip v kijap-kijap; kedipan kijapan
kedok n tape!: dipakai -- saja, anggona topeng dogéi; berkedok
matapel
kedodoran a gomboh; gobog (unduk baju)
'kedobak n ad sr punyan kayu
2kedobak n ad sr b(pasih
kedongdong n punyan kayu ane'buahne'munung rasanne masemmanis dadi anggon rujak (kedondong)
keduduk n ad entik-entikan, sr Melastoma
keduk v keduk; mengeduk ngeduk: petugas kebersihan tiap han -,
sampah itu, tukang sampate ento sebilang wai ngeduk Iuunneento
kedung n tibuan
'kedut n gelgelan (diluang, kulit, mal)
2kedut n kedutan; seh
3kedut v, mengedut v ngrebutin; megalin
kajai n sr punyan karé't berkejai kiad-kiud
kejam a 1 ngidem; 2 gemes: Belanda dan Jepang sama -- nya
Belanda ngajak Belanda patus gemesn(
kejamas n ambuh
kejang a kekeh;
-- mulut caket; raket; kekejangan semutan: kaki saya - kalau
terlalu lama duduk, batis tiange'semutan yen bes makelo negak
kejap n kejap; mengejapkan ngijepang kejapan kijapan: dilihat dan
- matanya anak itu pasti nakal, tingali uli kijapan peningalanne
anak cerik ento pasti beler
kejar v uber; kepung berkejar-kejaran mauber-uberan; mengejar 1
nguber; 2 mamrih; 3 ngalih; ngulahang mengejar-ngejar nguberin
kejat - kejang
kejen /kejen/ n kejen (matan tenggala)
kejer a ngeling jerit-jerit
keji a nista tur jelé
kejibe ling n entik-entikan (don kacibling);
kejora n bintang siang
keju n keju
kejur a 1 kekeh; 2 sosoh(bok)
kejut a 1 kejut; 2 makejangan; terkejut tengkejut; makasib; 2
sikej Ut; padang getap-getap
kek 4 kak(k
kekah n sr irengan malina lantang, Prosbytes famoralis
kekal a langgeng; teteg
kekang n padangal; mengekang negul; ngangkangin; terkekang
kategul
kekapas n kedis, sr Chioropsis
kekar a 1 kembang; 2 geser; 3 siteng
kekar a kerep (tt tenunan, ulatan)
kekau v bangun nyluat
kekeh /kekeh/, terkekeh-kekeh v kedé'k ngakak
kekek /kekek/ a, terkekek-kekek kede'k ngakak
kekek /kekek/ n kedis dengkok; Halcyon chioris
keker /keker/ n keker; corong
keki /keki/ a merasa tusing luung teke'i gelah anak; in
kekok /kekok/ a singkuh; kikuk; segul; sogol
keIabak, kelabakan a 1 kle'pat-klé'pat; 2 bingung
keIabang n lipan; mengelabang ngulat(bide); mlintirang bok
keIabat n kalabet
kaIabau n ad sr be' tukad; Ostechilus kelabau
keAabu n kula; mengelabui mata, melog-melog
keIadak n degdegan; tanekan
keiadau n ad sr punyan kayu alasan
keIadi n kiadi; Cplocasia esculensa
'keIah n 1 pasadu; 2 dedalihan; mengelah nalih: jangan seenaknya
orang, eda aluh-aluh nalih anak
ke1ah n ad sr be'
keiah /kelah/ v melajj; tamasya; berkelah Was melali: se/ama lima han
ia - ke Surabaya, limang dma makelonnuia melali ke Surabaya
kelahi, berkelahi v magerengan; miegan; perkelahian piegan:
ramai benar - itu, tadi malam, rame' gati pieganne ibi sanja
,nemperkelahikan unduk ane'makrana mieggan
keIai v mapl(g; glayah-glayah
'keIak adv manian; buin pidan
2keIak n ad sr kedis, Macrophigia assimilis
keIakar n gegonjakan; geguyonan; berkelakar magegonjakan;
mageguyonan
keiakkeIing n rotikalung
keIak-kelung v ilah-iluk
keialang n caratan (wadah y'h aji tanah)
keIaIap a kelebu
'keIam a peteng; -- kabut 1 peteng ulihan limut ngremeng; sarumua; 2
bingung -- pekat peteng dedet; selem blolotan; selem jenget;
mengeiapkan metengin (apang peteng): perawat sengaja - kwnar
untukpasien sakit tetanus, mula jelap perawate metengin kamare'ento
lakar tongos anak sakit tetanus kekelaman kepetengan: dia tidak
menyangka akan di jalan ia tusing medaya lakar kepetengan di jalan
2kelam n besi anE anggon paket penyambung(kayu balok, ma!)
berkelam nganggo paket besi: sambungan balok-balok itu semua
-, makejang sambungan balok-baloke'ento nganggo paket besi
keIambit n bukal; Pterocarpus edulis
kelambu n k!ambu (serung pasarean) berkelambu; nganggon kJambu
keIamin n 1 jodo; 2 muani; 3 prana
keIana n pangumbara; berkelana ngumbara
keIandara n gelang-gelang aji tali di tiang praune"
keiangkang n tulang prana; langkang
keIang-keIok v ilak-iluk
keiantang v, mangelantang v nglantang; majemuh
kelap-kelip a kelap-kelip
keIapa n nyuh, Cocosnucifira; -- gading, nyuh gading -- hibrida
nyuh ebrida; -- buan nyuh encehin bulan
'keiar n platar; berkelar, berkelar-kelar, maplatar: mudah sekali dia
mernanjat pohon kelapa itu karena sudah -, aluh pesania menek
punyan nyuhe' ento sawiréh suba maplatar
2keIar a pragat (ngarap)
keIara n ad sr be/ tukad
keiarah n uled di tengah woh-wohanne
keIerai n rerdaan
keiari n ad sr be'tukad
'kejas n 1 kelas (buruh, ma!); 2 tingkatan; berkelas-kelas makelaskelasan: tenaga kerja yg dibutuhkan perusahan itu -, pegawe ane
aliha tekén prusaanne' ento makias-kiasan
2keIas n paileh pasang muah surut,
keiasa n punuk di baung sampine, mal
kejasi n kelasi; mantrus; anak, biasa magae di kapale"
'kelat n 1 tali ani anggona ngedeng prau; 2 tali and' anggona
matetulung ngedeng punyan kayu
2keIat a rasa sepet(biyu matah, ma!)
3keiat n punyan-punyanan and' makayu katos, Eugenia
4keiat ii, -- bahu gelang an meanggo di lengen beduur (igel-igelan)
keIati n kacip
ke!awar -, kelelawar
kelayan n entik-entikan ng1pa di rawa-rawane (kangkung)
keIayang n kedis selem (sesapi)
kelayu n punyan klayu, Erioglossum rubiginosum
keiabat /kelebet/ n, sekelebat mata akijapan; ajahan
keIebek n lepitan; pelitan(tepin sprai, ma!)
kelebu a kelebu; ke!eb
keIebuk n sr punyan aa
keIebut n penyangkaan(sepatu, mal)
keiedai n kide; sr jaran cenik
keIedang /ke!edang/ n Sr punyan nangka; Artocarpus rigitda
keledar /keledar/ v, bekeledar v sayaga ngarepin baya (nyaga dewek)
keIedak /keledek/ n séla bun, Ipomoes batatas
kelek /kelek/ kelek-kelekan n penyangga lengen(dikeretege, ma!)
kelekatu n dedalu
keIe lap a kelebu; ke!eb
kelelawar n le!awah
keieiot /kele!ot/ v, berkelelot v nye!erang (layah)
keiemayar n ka!imayah
keiemayuh n 1 ad punyan-punyanan; 2 gering u!ian isi berek
kelembahang n punyan kemumu, Alocasia ovalifolia
keJembai n sr memedi, banaspati
kelembak n sr entik-entikan akahne'miik
kelembui n temisi
kelemumur n kepur, Tinea furfuracea
keIempai v, terkeiampai v nglayah, bah nglemet
keIeneng n 1 ke1e'nngan(genta); 2 gongsIng
kelengar a kienger; nyeati
kelengkeng /kelengkeng/ n puriyan kayu buahné' dadi daar,
Nephalium litchi
2keJengkeng /kelengkeng/ n ad sr kedis cerik
kelening n kiening
kelenjar n bebagian ditengah dwé'k manusane' ane'ngadakang ye'hyehan ane buat pesan; klenjar
keIentang n kientang (munyi)
keienting n kienting; konco (pura Cina)
kelentit n tiktik; bunga teleng, Clitoria ternate
kelenteng n klintum(akse'n), reng, leg, cedut, raos)
kelentungan n kientung; kelentungan kulkul: bunyi - itu sangat
keras kedengarannya ngilis gati munyin kulku1 ento
kedingehang
keIerung n 1 klenung; 2 kenong
keiepai v, berkelepai v ng1ebr; Ie'pk; terkelepai ngleber, lepek
keiepak /kelepak/ a nglbr; kpk
keIepek n lepit
kelepik n munyi mekiepik
keIepuk n munyi makiepuk
keiepur, mengelepur v glepur
keierek n klé're'k (juru tulis)
keIereng n batun krerek; guli
kelesa /kelesa/ n klius, ad sr be'pasih
keIesek /kelesekl n kupas (kulit punyan biu ane' tuh)
keletah /keletah/ a monyer; nglanyig: tidak baik seorang gadis
diikatkan --, tusing luung awak bajang(luh) orahange' monyer
keIetak n kietak (munyi): -- begitu saya dengar kepalanya kena
batu, kietak keio dingeh tiang batunn6 ngenain sirahne
keletang n kientang (munyi): -- baru dilihat ternyata can gkulnya
kena batu, kientang, mare tingalin tambahe'pungak kena batu
keIetuk n munyi kietuk
keiewang n klwang: semua membawa -- setelah mendengar bunyi
kentongan, makejang pesu ngaba kiewang mare ningeh munyi
kulkul bulus
keli n ikan -- ad sr be' pasih
kelian it klian: -- dusun itu sekarang sedang dihukum krn korupsi,
klian banjare' ento jani ukuma sawirh korupsi
keliar, n berkeliaran v makluyuran, masliweran
kelibeng v, berkelibeng(an) sliwer; pasliwer
'kalibat n sr dayung
2kelibat n - libat
kelicap n kedis cenik mabulu melah
kelih v, mengelih v ningalin, ngawasang
kelik, terkelik v krak-kre'ok(munyin basang seduk)
keliki n jarak kliki; Ricnus communiis
kelicik v, terkelicik v meserod
kelijak n 1 bulun paningalan; 2 bulu getar (tentang binatang air)
kelikik v, mengklikik v kedk ngrikik, (ngregeh)
klikir n 1 klikir; 2 gelang-gelang aji penyalin
kehJing n ileh; sekeliling makaileh; mengelilingi ngilehin; ngiterin; mebeng
keliIip n, kelilipan n sipennan
kelim n kelim lepitan; mengelim jait kelim: tolong kain sarung
saya mi, tulung jait kelim kamben sarung tiange' ene'
kelikun n rerumpiukan
keIinci n klinci, Oryctolagus caniculus; -- percobaan klinci ané jelap
ubuha lakar manggo percobaan
kelindan n 1 talin jantra; 2 pleting (benang)
'keling a anak keling
2keling n besi paku
kelingking n kacing
kelingsir a aud; keprok
kelinik n klinik (tongos maubat)
kelinting n gongsé'ng
kelip n 1 kelip-kelip, kelip-kelip(mata); terkelip-kelip 1 pakanyitnyit; 2 dluang mas; 3 kunang-kunang; 4 pipis kelipan; klip
1 kelir n kelir (wayang);
2kelir n warna
keliru n sliweg; pelih; kekeliruan kapelihan: kejadian itu akibat -
nya sendiri, unduké' ento ulian kapelihan ia padidianna;
mengelirukan melihang; mingungang, keterangannya orang
lain, satuannngaé'anak len bingung
kelit v kelid; mengelit makelid: sakeizg mahirnya dia - sehingga dia
tidak tertangkap
keliti n sangket dayung
keliti n wayang --, wayang togog
keli wat - liwat
kelobot n kulit jagung
1keiocak v, mengelocak v makiumpusan; mablulangan
2kelocak v berkelocak v nglcok
kelodan n 1 kes ad panah; 2 sr lipi aon
keIok /kelok/ n belok; lekok; likuk; berkelok 1 mablok; 2
melingkung
kelola v, mengelola ngencanang; nabdabang; pengelola anak an(
nabdabang
keIom n bakiak (sandal aji kayu)
kelambang n jaja klembn
kelompok n rumpiukan; orongan; berkelompok-kelompok
merumpiuk-rumpiukan; morong-orongan
'keioiong n, terkelolong v dumengkel (woh-wohan)
2keloIong v, terkelolong v sukak; selekutan
kelon jw, v, mengeloni v nyangkutin
keIoneng /keloneng/ n munyi klé'neng-kléneng
keionet -+ kelumit /
kelong /kelong/ n bubu gede
kelongkeng n kuud; kelongkongan pongpongan
keIongsong n blongsong;
-- ular kules lipi
'keiontang ii munyi klontang-kiontang
2keiontong n klontong-kiontong: barang-barang --, barang-barang
an( manggo sesai: cangkir, sikat gigi, mal
keIonyo(r) n bp klonya
kelop a bp cocok; patuh
keIopak n kelupakan
kelor /kelorl n kelor, Moringa oleifera
keIorak n ad sr entik-entikari
keIos n krék (pengulungan benang)
keloyak, berkeloyok a mekiupasan
keIu a, terkelu v kamegmegan
keIuai n lubak, Paradoscurus
keIuak n pangi, pan gium edule
keluan n tlusuk (sampi, kebo); mengeluani niusuk
keIuang n bukal, Ptecocarpus edulis
keluangsa n kalawangsa
keIuar v pesu;
keIuarga n kalawarga; penyamaan; berkeluarga makurenan;
kekeluargaan penyamaan
kelub n 1 kelup: -- persibu; 2 balebanjar; bale masyarakat
keJubi n sr punyan salak, Zalacca conferta
kelubung -+ selubung
keiuburan n bangbang pengejukan gajah, mal
keIuh n, kesah maselselan; ngrengkeng (ulian kewé'h)
keJul n ad sr entik-entikan bagunnI dadi anggon tali, Bohemeria nivea
keIuih n punyan sukun, Artrocarpus communnis
keluk a lengkung; iluk
keIukup n ad punyan kayu dadi anggon ramuan umah, Shorea exmia
kelulus n sr prau
keIukur berkelukur v babak; ke1ét
kelulut n kalisosoan; tabuan, Melipona minuta
keIumit, sekelumit n agetung; abedik; akikit; amedang
keiumpang n sr punyan kayu dadi anggon prau, Sterculia foetida
keiuna n ad entik-entikan, Smila lebferi
keiunak n sr ubi, Dioscorca oppositifolia
kelung n 1 mlengkung di tengah; 2 nyelung(piring)
keIupas v, mengelupas v 1 mklupakan; melut; 3 miulangin
kelupur 4 gelupur
keluron jw v nglabuhang
keiurut a biulan
kelus a, makelus v maklosetan
kelut a sempuut; buut
keIutum n ad sr punyan nangka, Artocarpus altissimia
keluyur jw v, berkeluyuran v ngumbang; ngluyu
kemah n, berkemah 1 unduk' nga' kemah; 2 kumpulan kemah
pasukan
kemak-kemik a kemak-kemik; ngerimik
kemal a beseg; belus
kemaIa n manik kumala
kemam v, mengemam v ngemu; nyanggem
kemamang n kumangmang (tonya)
kemana n kija
kemenakan n keponakan
kemandang n tanguran
'kemang n sr punyan wani, Mangifera caesia
2kemang n sr tonya ane'kereng ngaduk rare'
kemangi n punyan kencarum, Ocimum sanctum
kemarau n masan panes
kemaren -, kemarin
kemari v mai
kemarin n ibi;
-- dulu ipuan; -- sore ibi nyanjaang
kemaruk a kemaruk
kemas a 1 cepil kaputann 2 gampil; berkemas-kemas magegampil
kemawan n dugdugan gulem
kebayat n kamben alus tenunan Dombai, Gujarat
kembal n kembal (wadah nasi aji tiing maulat)
kembaIi v matulak; mwali; melipetan; 2 susuk; 3 bum: bertanya --;
menarik --, nyasap; muceh mengembalikan 1 nglihang; 2
menehang; 3 nyumuin: peristiwa tidak bisa dikembalikan
pengembalian undukne' nguliang
'kembang a, berkembang v kebat;
-- kempis ngangsur angkihanne terkembang kebat (makebatan);
perkembangan 1 pejalan lelintihan; 2 engkedne' pengembang
anaké and' ngemajuang (usaha);
2kembang n kembang; bunga; -- gula manisan; -- serdadu entikentikan, Locneora rosca
kembar a kembar; ngembari ngembarin; nandingin; berkembaran
mesandingan; meambyaran
kembara, mengembara v ngumbara
kembi 4 kambi
kembiIi a umbi ane'dadi daar, Dioscorea aculeat
kembiri n tingkih
kemboja n punyan jepun, Plumia acuminata
kembok n pakobokan
kembol v, mengembol v mangembol
kembu a dungki (wadah be')
'kembung a kembung
2kembung n ad be' pasih; Scombeckanakusta
kemeja /kemeja/ n baju kemeja
kemejan sr kakia, Zhinobatidae
keinelut n paundukan gering ane'ngaruanang idup matin anake gelem
kemenakan n kepoilakan
kemendaiu n kepasilan
kemendikai 4 mendikal
kemendir 4 kemendur
kemendit a 4 kendit
kemendur n 1 komendan; 2 sahbandar; 3 mandor
kemeni ran a kemeniran Phyllanthus inuri
'kemenyan a menyan Slyrax benzoin;
2kemenyan n ad entik-entikan, Dioscorea Pyrifolia
kemidi n komodi (crita banyol)
kemih n enceh; berkemih ngenceh
kemiiau 4 kilau
kemiri n tingkih, Alcurites moluccana
'kemis n warespati (dma kelima sad wara)
2 kemis v mengemis magegeidong; ngindih-ngindih; pengemis
gegIndong
kemong n kemong
kempa n panepesan; pamesengan; kempaan panepesan; pamesengan
kembal a kempel; pedet
kempas n ad punyan kayu koompassia malaccensis
kempek /kempek/ n kampek; gandek
kamplang n kamplang; mengemplang ngamplangin
kempes 4 kempis
kempis tusing misi angin(ban, bola, ma!)
2kempis n botol mabedbed ulatan penyalin
'kempit n sr jun
2kempit v, mengempit v ny!epit
kempot a 1 cekok (pipi); 2 telah; kedas; bersih
'kempul n kempul (gong)
2kempu) a berkempul-kempul a v sengal-sengal
kempunan n 1 meled; dot; 2 inguh; ibuk pesan
'kempung a cekok(pipi)
2kempung n bebetukan; kembungan; kembungan enceh
1kemu berkemu v makemuh
2kemu mengemu ngemu
kemucing n sapu bulu
kemudi n kemudi; stang; pengemudi 1 juru kemudi; 2 supir
kemudian n suud keto; buin akesepan; buin pidan; buin ajahan
kemeIandingan n b!andingan; lamtoro, Leucaenaglauca
kemukus n tabia bun, Piper cubeba
kemul n saput pules; saput godog
kemumu n 1 sr !umut pasih; 2 kemumu
kemuncup n ad sr padang
kemung n kemong (gong)
kemuning n 1 kemuning; 2 kuning(buka) masé'
kemunting n ad entik-entikan, Rhodomyrtus tomentosa
kemut v mengemut 1 kijem-kijem; ciplak-ciplak; 2 srayang-sruyung
terkemut-kemut kijem-kijem; srayang-sruyung
kemutul n ad sr punyan kayu, Cratoxylon formosum
ken n gelar anggon nyinggihang anak Iuh/muani: -- Dedes, -- Arok
kena v kena; nepk: artinya tidak --, artinne tusing nepek;
-- emas, maan tombokan; -- hati demen; -- sembur 1 kena
pasangan; 2 wilma; berkenan nepek; mengenai 1 ngenain; 2
unduk (buat); mengenakan nyaluk(baju)
kenal v tawang; memperkenalkan matawangang; ngenalang;
terkenal kasub; kenalan timpal; kekasian; patawangan
kenalpot n knalpot (perkakas motor)
kenan, berkenan v demen; lega; memperkenankan ngadungin
kenang v, terkenang v inget; kenang-kenangan pinget temen-temen
kena nga n sandat, Canangium odoratum
kenantan -) kinanten
kenap n sr meja cenik
kenapa pron cak kenapa; ke'nkn
'kenari n punyan kenari, Canarium commune
2kenari n ad kedis mabulu kuning, Serinus canarius germanicus
kenas n sr gerang kakul
kencana n kaka mas
kecang a 1 kenyatanga; 2 baret (angin) 3 benceng (plaib)
kencar, terkencar-kencar a kamemegan
kenceng /kenceng/ n génséng; jambangan
kencing n enceh
kencong /kencong/ n ad sr entik-entikan, Ellipeia nervosa
kencur n cekuh, Kaemgeria galanga
kandaga n peti kayu macukli
kendak -9 gendak
kendal n punyan kendal, Cordia obligua
kendali n us; mengendalikan 1 ngetakang; 2 negul; 3 ngenterang
'kendang n kendang; gupekan
2kendang n wadah nyepel temako; gula; kertas sekedang, arim
kendara n, kendaraan tegakan (motor, dokar, ma!) men gendarai
negakin: dng - apa kamu ke man, negakin apa cai mai;
pengendara ane' negakin; supir
kendatipun p jat ja; yadiapin
kendeka /kendeka/ punyan lindur, Avicennia Officinalis
'kenderi n 1 saga --, saga (timbangan mas);
kenden n punyan sagawa, Adenanthera microsperma
kendi n caratan (wadah yé'h aji tanah)
kendil n payuk; pincuk
kendit n sabuk, kendit; mekendit mesabuk: saya terbiasa akalau Ian
memakai --, tiang kadong suba biasa yn mlaib mesabuk
kendong 4 gendong
kendor -+ kendur
kenduduk n ubi keduduk, Dioscorea alata
kendur a enduk; lemet; Ioyo
kenduri n magegaenan; berkenduri ngelah gegaen: Pak Rahmat
banyak sekali tamunya yang hadir, Pak Rahmat ngelah gegaeng
anake nekain rame
kenek /kenek/ n kernet
keneker /keneker/ n guli
kenes Ikenesi a nglinyag; mrenyang
kengkeng /kengkeng/ mengengkeng v ngongkong; nyakal (kuluk)
kenidai n ad sr entik-entikan, sr Bridelia
kening n alis; gidat
kenini -) kina
kenong n komong(gong)
'kenop n 1 kenop
2kenop n kancing baju
3kenop n palu karet
kenor -, kenur
kensel /kensel/ v cak mengensel muungang; ngilangang
kental a kentel
kentang n sentang; kentang
kentar n sr timbangan (mas) baat
kentara a kentara; galang
kentong -* kentung
kentung n kentungan kulkul(aji tiing, kayu, mal)
kentut n entut; daun --, kesimbukan Poederia foetida
kenung n ks Jawa
kenur n tali aji benang kasar
kenyal a, mengenyal v menjotan; magenyellan
kenyam v, mengenyam v nyicipin; maliin
kenyang a wareg; betek (basang); kekenyangan waregan:
betekan(kelebihan medaar)
kenyat-kenyit n ketug-ketug
kenyi(h) a manying; knyih; krinyi
kenyir a dot (makita madaar)
kenyit n kejit; mengenyit makejit: dasar dia sudah bersekongkol baru
- sudah beres; kemula ia suba patuh daya makejit dogen suba be'rs
kenyut v, mengenyut v nyedot nyonyo; kenyutan potokan; dot aji
karet
keok /keok/ n 1 keok-keok; 2 bp kalah; jerih
keong /keong/ n sr temisi
kepada p katuju(tek'n)
kepah n sr kremis
'kepai -+ kapai
2kepai n testes
'kepak n kampid;
-- pintu bungan jianan; berkepak-kepak ngabkabang kampid:
ayam jantan itu - ketika betinanya dikejar pejantan lain, siap
manuké ento ngabkabang mare panginan uber manuk lénan
2kepak v, mengepak v nyingal
3kepak v, terkepak v lung, bengkot
kepal n kepel; kepalan 1 kepelan; 2 gemelan; sekepal agemel:
akhirnya saya berikan juga beras --, dadianë' baang tiang masi
anaké idih-idih ento baas agemel
kepaJa n 1 sirah; tendas; 2 kelian; perbekel; -- batu bengkung; --
kereta api, lokomotif; -- negara presiden; -- dua, sangut (nyangut)
kepalang a 1 abedik; tuna; nyalah-nyalah; bes 2 sa!ah-salah
kepam a apek; oongan
kepang /kepang/ n ketimus (jaja aji kesela)
kepang n plintiran bok; ulatan; berkepang maplintir; meulat
kepar n be karper, Trichogaster gasciata
kepar /keparl n kamen kiper
'keparat a keparat; tulah-tangah
2keparat v nglempana
kepayang n pangi, pangium idule
kepek /kepek/ a pegpeg; cekok
kepeng /kepeng/ n cak pipis bolong (pipis Cina)
kepepet /kepepet/ a katandes; kejepit
keperancak n kapurancak; mandara
kepergok -+ pergok,
kepet /kepet/ a tonden mabaseh; mreket; kepes
kepetang adv ibi
kepiaIu n sakit sirah sanget
'kepik n cekok tusing sanget dalem (deke)
2kepik n sr keppii
kepiat n usam
kepil a mejalan mambiar sambil madesek
kepincut a dot pesan: entah krn apa ia sampai -- kpd gadis itu ulian
kenkén kaden ia dot pesan tekë'n anak luh bajang ento
kepinding n titih, Cimez rotuandanus
keping kepehan; berkeping-keping kepéh; kephan mebrarakan,
kedua pesawat itu tabrakan dan hancur -, kapa1é ento kedadua
makapug nyag kepehanne mebrarakan
kepingin a makita; manyet: aku -- sekali pulang kampung, tiang
makita pesan mulih ke desa
kepinis n jempinis, Sloetia clongata /
kepinjal n klimpit; ketekul (dikuluke)
kepis n dungki
kepit v slepit
kepLting n kepiting; yuyu, Scylla serrata; kepiting batu ketket; demit
pesan
kepodang n kedis cilalongan, Oriolus chinansis
kepoh n, kepok tepis; mengepokkan nepis: - kelelawar adalah
merupakan hobinya, nepih lelawah mula ded(menanné'
kepompong n kacut; kiesot
kepot Ike pot! a nyemah
kepruk, jeruk --, juuk pere; tukang --, tukang age!
'kepuh a, mengepuh v kembung; miembung: kakinya yg kena air
panas itu --, batisn ane'kena yeh anget ento kembung
2kepuh n punyan kepuh, Sterculia foetida
3kepuh n, kepuh-kepuh n pabuan (wadah base -)
'kepuk n sr wadah nasi
2kepuk a cekok; cedok
3kepuk n baju jekei
kepul, mengepui v miepug; makedus
kepuiaga n kepulaga, Amomum cardamomum
kepundan n endut api pesu uli kawah gunung(
kepundung n kepundung, Andropogon nardus
kepung v, berkepung v makiter; mengepung ngiter; ,ngurung:
masyarakat dng serentak pencuri itu, masyarakatê cepokan
ngurung malinge ento; terkepung mekiter; mekurung: pencuri itu
krn merasa - terpaksa menyerah, malinge' merasa mekurung
lantas ia nyerah
kepurun n bubuh sagu
keputren /keputren/ tongos para istrin rajan' di pun (bangsawan)
kera n bojog
kerabat n penyamaan
kerabik a uek; / mengerabik(kan) ngoekin: supaya ,jelas dilihat ISI di
dalamnya sebaiknya suruh saja ia bun gkusannya, apanga jelas
tawang isinn tundé'n dogé'n ia ngoekin kaputanne'
kerabm n karben (bedil)
kerabun n sr subeng mas tipis
keracak a 1 encog-encog (ban girang); 2 laju (prau)
keracap n cedar-cedaran; lom-loman (aji tiing)
1kerah n, mengerahkan v ngedabang: Pak Lurah - semua penduduk
untuk memperbaiki bendungan yg jebol itu, Pak Lurah ngedabang
masyarakate' lakar menain empelanne' an uug ento
2kerah n kerah (baong baju): rapikan berpakaian lihat itu -- nya
rapiang mebaju tingalin ento kerah (baong bajune')
kerahi n -- ketimun gede; Cucumis melo
'kerai n kere'
2kerai v, mengeraikan v ngematiang(api): mereka terban gun dan
ikut - api yg sedang berkobar itu, ia ngadejang bangun bareng
ngematiang apine'ane' sedeng ngabiur ento
kerajang a, emas -- mas sepingan
'kerak n entip; berkerak mentip: setiap masak nasi ditinggal ngobrol
baru -, sebilang nyakan nepeng kelaina ngorta mara mentip
2kerak n -- kerik -- keruk keruk-keruk (munyi)
kerakal n krikil (batu ant' cenik-cenik anggon nga beton)
kerakap n base' kapkap (bass' anIngle'pa wayah)
keramba n sr keranjang wadah be
keram v, mengeram v ngeem: sudah lima belas hari ayam betinanya
-- belum juga menetas, suba limolas dma panginané'ngeem kone'
kondé'n masi lekad pitik
kerama n pastu: dia melarat semata-mata kena -- orang tuanya, ia
tiwas de'gdeg mirib tepen pastu pengelinsirné'
keramas v ambuh; mekeramas mambuh: setiap minggu ia dua kali
-, pitung dma pindo ia mambuh
keramat a tenget; angker; suci (unduk tongos)
kerambil n nyuh, Gocoa micifera
keramik n kramik
keramunting n ad sr punyan bunga, Rhodomyirtus tomentosa wight
kerampagi n tiuk pengurisan; tiuk kacip
'keran n keren; anglo
2keran n keran ploncor (ye'h ledeng)
'kerancang n tetenunan bolong-bolong
keranda n peti sawa tanpa dasar
'kerang n kerang; kaang
2kerang n jembangan gede
kerangka n 1 wangunan tulang-tulang jlema(buron, mal); 2
wewangunan kapal, mal ane' merupa iga-iga; 3 gambar rerancangan
kerangkai n ad punyan kayu, kayunéT kanggo roda muah patin
tambah, mal, Quercus rajah
kerangkang - kelangkang
kerangkeng /kerangkeng/ n krangkeng; bui; penjara
kerani n juru tulis; klerék di kapal
keranjang n kranjang
keranji n 1 punyan kewanji Dialium indum; 2 ad punyan-punyanan
ané' buahné' masem
kerata n sr kutun anaké'ngantiang mati
kerantong n kerantung
-- buluh kulkul tiing
'kerap a 1 pepes pesan; 2 busan kerapn pepesnt
-- kali pepes pesan
2kerap n, kerap-kerup kriet-kriet; kriuk-kriuk
kerapu n ad sr b(pasih, sr Serranus
'keras a 1 katos: besi itu termasuk barang yg --, besine ento tuah
meadan barang-barang katos; 2 pageh: imannya san gut --,
nyetn(pendiriann) mula pageh; 3 sanget: ayahnya se/wrung
sedang sakit -- sehingga dia ridak masuk kantor, bapanni jani
sedeng gelem sanget ento mekrana ia tusing masuk kantor
kekerasan katosné gemesn pepaksaanne; kekehn; bersikeras
bengkung; makerat-keratan; mekenyat-kenyatan
2keras, buah -- tingkih; Aleurites moluccana
kerasan a nau: saya -- tinggal di rumah nenek, tiang nau ngoyong
di urnahne' dadong
'kerat n keet; -- mulut melmel; mengerat 1 ngeet; 2 nugel: tekun sekali
dia - tebu; jemet gati ia nugel tebu; sekerat atugel: bagikan tebu itu
kepada seriap anak -, dumtebuné' ento atek cerik-cerik' ento
gukud atugel
2kerat n karat (ukuran mas, soca, ma!): berapa -- cincin ii?, kudang
karat bungkunge'
keratm n punyan(buah) besar
keraton n kraton; kedaton; pun
kerau n sok yadin keranjang (tiing)
'kerawai n 1 kalisosoan (umahn baan tanah);
2kerawai n subia (sr entik-entikan buahnngenitin), Mucuna pruriens
kerawak n kapkapan, Sciurus bicolor
kerawang n tenunan bolong-bolong; krawang; menerawang, n
!angit ngajap tawang
kerawat n (ta!in gender ma!) jangat:
kerawit n krawitan Entorobius ver,nicularis
kerbang n sukun, Artocarpus elastica
'kerbat v, mengerbat v medmed
2kerbat ki n sr kantong ye'h aji blulang
kerbau n 1 kebo; 2 sas belog dongong; -- keras, (-- melukut), sr, kebo
and cenik; -- benuang sr kebo gede (kebo ombongan); -- jalan
kebo a!asan; sas -- punya susu, sapi punya nama, buka kedis
silangjanan(ngakuin tain roang
kerbuk v, mengerbuk v ompong: tupai -- nyiur, semal mompong nyuh
kercut n ad sr entik-entikan, katik donn(dadi anggon ulat-ulatan,
Scirpus mucronatus
kerdak n 1 ampas; tanekan; 2 barang-barang tanpa aji: cepat sekali
besar-besar babin,ya pada hal makanannya hanya -- tahu dan
batang pisang, enggal pesan ged'-ged' ce'léngné ajin amahamahann ampas tahu tekë'n gedebong
kerdil a pedit; katk: orang itu -- pd hal umurnya sudah tua, anake'
ento pedit sujatinn' umume' suba tua
kerdip v, mengerdipkan v ngijepang(mata)
kerdut n gelgelan gidat yé'n mecuk alis
kerdom v, berkerdom-kerdom v matbat; misuh; ngwlang
kere n keré lanse'pasang saja -- supaya tidak langsung kena sinar
mata han, kenaang dogen keréne' apang tusing panesan
kere bok v, mengerebok v ngukang: ia -- peinbungkus itu, ia
ngukkang pengaputanne' ento
kereceng /kereceng/ v, mengerecengkan v kijap-kijap
keredak n tapuk cunguh; dakin cunguh
keredep /keredep/ a, berkeredep v ngré'dep: kain son gket itu --
kelihatannya dr jauh, kamben songkete' ento ngrédep ngenah uli
joh; mengeredep ngredep
kere dok n gado-gado aji sayuran matah
kere dong /keredong/ n, berkerdong makrudung: sangat
menakutkan malamnya bertemu dng orang , nakutin pesan
peteng-peteng nepukin akan mekrudung
kerek -, kerik
'kerek /kerek/ n kek; mengerek ngerek: kasihan setua itu setiap han
air dalamnya 20 meter, pedalem anake tua ento sabilang wai
nger'k yeh dalemne'duang dasa meter
2kerek /kerek/ n té'mpkan l&mpéngan gula Bali; sekerek tumpukan
gula Bali dasa lmpéng
keregah - kerkah
kereket -+ kerekut
keram -+ keram
kerami n (acing) krawitan: bp tidak boleh banyak makan kelapa
nanti --, tusing dadi liu-liu naar nyuh nyanan krawitan jite'
keremot a gelgel mageet-geet (mua)
kerepagi n sr tiuk pengundulan (ané' dadi jepitang)
keremunting 4 kemunting
keremut 4 keremot
keren a galak; bransongan; kenceng malaib(jaran)
kerendang n ad entik-entikan, dadi amah jaran, Paozolzia zcylanica
kerengga n sumangah, Oècophylla smaragdina
kerengkam n sr lumut pasih
kerengkiang n sr glebeg (tongos ngampen padi, jagung, ma!)
kerenyit 4 kernyit
kerenyot a bé'ngor; mengerenyot (mulut) nge'wein; nyé'ngin;
nye'g&in: anak kecil dari tadi kakaknya, anake' cenik ento uli
tuni ngwerin embokné'
kerenyut 4 kernyut
kerepai 4 kerpai
kerepek' keripik
kerepes a, mengerepes v megadaban: ia kemalaman dan lupa
membawa lampu senter terpaksa ia --, ia kepetengan buina engsap
ngaba lampu senter dadinné' ia megadabban
kerepot a megeet-geet (cara memecuk alis)
keresek -+ kerisik
kereseng a engkag; siag
keresot -+ kerisut
'kereta n 1 kreta; dokar; -- an gin, sepeda 2 gerbong(sepur); 3 crorot
2kereta n be' gerita
dereta 4 geretan
keresek n roko krhe'k
keri n kiskis; mengeri ngiskis; mejukut: kalau kebetulan hari minggu
saya ikut - di sawah, yening nuju dine redit tiang milu masih
mejukut di cariké
keriap berkeriapan v paklunyuk: geli aku melihat mayatnya -
ulatnya, nyh tiang ningalin sawnné' paklunyuk u!edne'
mengeriap paklyunyuk
kericai ark n panjak paling nistana a
kericau, n berkericau v mabececotan; mabiyayuhan (kedis
cerukcuk); mengericau mabececotan; mabiyayuhan /
keridas n sr gering korng ni genit pesan; korng kerek
keridik n sr jangkrik bisa mekeber; dangap-dangap;
-- pesan-pesan sr gumatat-gumitit ane mranen
kerik n kruak-kruek (munyin bojog)
kerik v mengerik v ngerik: ibunya sedang -- pisang, namun anaknya
sudah tidur, memenne sedek ngenk biu nanging pianakne suba
sirep
kerikal n kk pinggan tembaga gede'ane mebatis
kerikam n kain(lakar) 1nen kasar
kerikil n - kelikir
kerikit v, mengerikit v morot: 1w/au habis hujan biasanya tupai mulai
-- kemir4 yen suud ada ujan pepes gati semale"morot tingkih
kerimuk - kerumuk
kerimut -+ keremot
kerincing n krincing (munyi)
kennan a ketengaian (bangun telat)
kerinding n suling (melakar aji papah jaka)
1kering a tub;
-- kerontang tuh gait; tuh latuh; mengeringi ngenyatin: ia segera
harus - sawahnya krn padinya sudah menguning, ia prejani
apanga ngenyatin carikné' sawirh padinné suba kuning;
mengeringkan nyemuh apang nganti tuh
2kering n kring munyi(b1 sepeda, telepon, mal)
keringat n peluh; berkeringat mepeluh; pesu peluh: krn takutnya
sendirian di rumah, dia men gunci kamur sampai -S, ulihan
takutne'padianna di jumah ia maubet jelanan nganti pesu peluh
kerinjal n buahan (jejeroan)
kennjang v, mengennjang v dangkarang-dingkrik (cara anak mencak)
kerinjing n punyan gintungan
kerintil a mrenctan; maijengan
kerinting n kakul megerang
keripik n (jaja) kripik
keriput a - kerut
keris n kadutan; danganan;
-- pen darah kadutan sakti
kensi n ikan --, ad sr be' pasih, Syanagris
kerisik n, kersk (don) kraras(don biu and' suba tuh
kerisut a gelgel-gelgel: baiklah mengaturnya supaya tidak --,
melahang milpilang apang tusing gelgel-gelgel; kricat-kricut
kricat-kricut: sepertinya tidak pernah dikasi gemuk mobil itu --
bunyinya, miribang tusing taen gemukina motors' ae'ng munyinn
kricat-kricut
keritik 4 kritik
keriting a kriting; kribo: orang Irian Jaya biasanya rambutnya
kebanyakan --, jiema Irian Jayané liunnan boknd kriting
keriuk v, berkenuk v makekruyuk (siap) terkeriuk makekruyuk
kerja n 1 gaé gegaé'n; pekerja buruh; anak magae
-- rodi ngayah; -- paksa ngayah 2 magegaenan: -- nikah;
kerjantara n prantaran anake ngalih gegaé'n tekern anake ngalih buruh
kerkah v, inengerkah v ngilang; nyegut; makpak: sapi itu tenang ia
tidur di kandangnya sambil --, sampine' ento jemet gati dem di
badane' sambilanga ngilag
kerjap n kijap: -- mata
kerbau v, mengerkau v ngroges; nyagrep: kucing itu dng tepatnya -
- tikus itu, meonge'ento dueg gati nyagrep bikulé
kerke ling n roti kalung(senjata)
1kerlap v, berkelapan v megilap; makenyor; mengerlap mengilap;
makenyor barang itu dari jauli kelihatan --, blakasnento uli joh
ngenah megilap
2keriap, terkelap v ngrejep; masriep
kerling n sledet; mengerling 1 nyledet; 2 kenyit-kenyit: meskipun dia
bersama dng istrinya sempat juga - den gan gadis lain, yadianja
suba bareng marrod ngajak ané' luh ngidaang dogén masih lede't
anak luh 1nan
kerlip n 1 kijap(an); 2 krédé'pan; sekerlip mata akijapan: sudah
dapat menyelesaikan pekerjaan itu, akijapan suba pragat baana
gegaene ento
kermak n ad sr entik-entikan, Eclipta alba
kermi n cacing krawitan
kernai v, mengernai v ngiis; nektek: pinjam sebentar pisau saya --
jeru/ç nyilih kesep tiuk( lakar anggon tiang ngiis juuk
kernet /kemet/ n krenet
kernyat-kernyut n kriat-kriut (munyin jianan)
kernyih n kejengit (bojog)
kernyit n, mengernyitkan v mecuk alis: sukar sekali dia
menyelesaikan soal matematika itu sampai dia --, sukeh gati ulesne'
nyawab matematikané'ento nganti ia mecuk alis
'kernyut n kisut: kelihatannya kulitnya sudah -- pd hat umurnya
masih muda, pengenahne' ku1itn' suba kisut sujatinne umurne
anak flu nguda
2kernyut n kriet-kriet (munyin giginn): sering kalau dia sedang
tidur sering sekali saya dengar giginya --, sesai tiang ningeh
giginne muflyi kriet-kriet
'kero /kero/ n ro (ad sr ranjafig besi)
2kero /kero/ a so(peninga1an): dia -- akibat sakit panas terlalu
tin ggi (step), ia séro ulian gelem kebus bes sanget(step)
kerobak a uek; kerobak-kerobak brengbeng: kasihan orang tua itu
bajunya , pedalem pesan anake'tua ento bajunne'breigbe'ig
kerobek /kerobek/ v, mengerobek v nyetset; nyitsit cenik-cenik
keroket n kroke'i (jaja)
kerokot n punyan kese'gsegan, Portulaca oleracea
keromong n sr trompong barangafi
'keroncong n 1 kookan; krincingari; 2 (gending) kroncong 3 gelang
batis magonsecig;
2keroncong, kerencongan n gere1g-gee'1gan, Crotalatia striata: -
baik sekali untuk menyuburkan tanah, punyan geréng-gereganné
Iuung pesan anggon ngemokohang tanah
3keroncong n layah bubu; mengeroncongkan (bibir) mujuhang
bibih: mungkin km sudah menjadi kebiasaannya setiap dia bekerja
masti - bibirnya tanpa disadari, mirib kadong kebiasaansebi1ang
ia megarapan tusing aséina bujuh bibihne
keroh /keroh/ a tusing jujur; makeneh tusing melah (beler)
keroncor n sr yuyu muani gedé Limulus moluccanus
kerong-kerong n ad sr be' pasih, sr Therapon
kerongkongan n kolongan
kerongsang n sr bros (periasan baju)
kerontang -+ kering
keropak n keropak(an) (sr, wadah ental, ma!)
keropeng n sr tapuk berung
'keropok n, sekeropok n majeijel, makiompok: di kiri kanan jalan
-- orang menunggü kedatangan Bapak Gubernur, di sisin ja!ane
majeijel anake'ngantiang Bapak Gubernur
2keropok a 1 apuh; usak; oongan; 2 puyung; metalang: sepertinya
buah kelapa mi -- krn ringan sekali rasanya, mirib puyung nyuhe
, , ne sawire h ung asanne/
kerosin n lengis gas
kerosak n kréék
kerosong n kules (lelipi, lasan); mengerosong mesalin kulit: ular
akan - biasanya dipagi hari lelipine' yen lakar mesalin kulit
biasanne' semengan
kere tot a pabronyot: kepalanya -- penuh korengan, sirahn
pabronyot bek misi berung
keroyok v, mengeroyok v ngembulin; ngrebut: sering sekali di daerah itu
menangkap pencuri atau berkelahi dengan sisrim --, sesai di tongos(
ento yen ngejuk malmg utawi mejaguran aji ngernbulin dogen
kersang n tanah kored; tuh gaing; jerang (bok)
kersik n biah jlijah
kerbang n ad sr be'pasih, Epinephelus pantherinus
kertas n dluang; kertas;
-- embun isep
kertau n punyan besar, Morus indica
keruan a karoan;
-- saja pantes
kerebung v grenyeng; ngruyung: ketika pesawat terbang itu mendarat
penduduk desa di sekitarnya --, dugase'pesawat terbangé'melabuh
gruyunga tekn anakëdi desa ditu
kerucut n kojong; krucut
'keruh a putek; puek: air di sun gai mulai -- akibat banjir, yéhé di
tukad nyansan puek ulian blabar
2keruh n ngerok; kekeruhan benyut: - keluarga itu sulit diatasi,
benyut keluargan( edto keweh ngtengahin
keruing ii ad punyan kayu, sr Depterocarpus
keruk v 1 keruk; keduk; tolong ca/c, besok -- kotoran yg ada di
belakang kandangnya itu, fling tulung mani keduk tain jaranne'
andi dunn badané'ento; 2 munyi keruk-keruk: krn keenakan dia
menggaruk kepalanya hingga kedengaran --, ulian bes jaanne ia
ngasgas genit sirahné nganti munyi keruk-keruk
kerukut a liking;
kerucil n sr ad wayang (baan kayu) biasann ngigelang cerita panji
kerul a bp kerul, lebihan tekn inggel
kerumun v ngrunyung
keruntung n c'I(ngan aji fling
'kerupuk n krupuk(an);
2kerupuk a inguh; bingung: krn biasanya jam dua belas sampai di
rumah namun jam dua belum juga datang sehingga orang tuanya
--, ulian benehne'jam roras suba teked jumah seke'wala suba jam
dua kondeii masi teka nganti me"me bapanne' bingung
kerut pecuk; mengerut gelgel; kisut: semua bajunya masih - km
dia belum sempat menyetrika, makejang bajunne enu gelgel
sawireh ia sepanan nindes
keruyuk n kruyuk (munyin siap)
kes a kontan
kesah n deesan; ibukne' para tmansmigran bercerira tentang awal -
- sehingga berhasil, para transmigrannt Iiu nyatuaang unduk
deesan(baan kewehné) ganti ia ngleaang ngasilang
kesal a nyelsel; mepangenan; ngrengkeng
kesambet n bebaian; kranjingan; gelam ayan-ayanan
kesambi n kayu kesambi luung anggon adeng, Schcichera oleosa
kesan n tampak bais; Iaad: bagiamana -- mu di sana, kietegan (keneh)
kesana pron kema; - keman, kema mai: waktu saya masih muda
senang bergaul -- mencari pen galaman, dugasi tiang flu bajang
demen mebraya kema mai ngalih perigalaman
kesandung v 1 kandung: dia kemarin tidak bisa hadir km -- hujan,
ia ibi tusing ngidaang teka mai sawiréh kandungang ujan; 2 ,
ketanjung; kakinya -- batu hingga kukunya lepas, batisne
ketanjung nganti kukunné kebe's
kesatria n 1 kesatria (wangsa); 2 satria (serdadu)
kesak v mengesak v makesh; mengesekkan ngshang mad'ngan:
ia berhasil almari itu, ia ngidaang ngséhang lemarin ento
kesang v, mengesang ngebré'sang (ténge's)
kesap-kesip a kijap-kijap
kesasar v paling; kesasar, tusing kena baan kangin kauh
kesatria a satria
kesed n keset; -4 keset
keseIeo a kajengklok; lih(batis,lima, ma!)
kesemek n punyan kasmok, Diospyros kaki kesmek
keset v, mengeset v 1 meset; 2 ngelet; melulangin
kesiap a kesiab; tengkejut
kesima ii, terkesima kemegmegan: ia menjadi -- baru melihat
perempuan cantik itu, ia dadinne" kemegmegan mare ningalin
anake jegeg ento
kesimbukan n bun kesimbukan (bonne' cara entut), Saprosma
arboreum
kesini pron mai: nanti malam saya pasti membawakan buku itu ,
nyaan peterigne tiang ngabaang bukune ento mai
'kesip a ngamph; ngumpe'n; tusing maisi batun kebanyakan --
rambutan itu, liunan ngampn buah buluanné' ento; mengesip
nyepsep: anak itu karena kebiasaan tan gannya, anakI cenik
kadong suba biasa nyepsep limanné'
kasiur v, berkesiur v masuir: asik sekali dia mandi di kali sambil --,
kelangen pesan ia mandus di tukad sambilangan masuir
keskul n wadah nasi aji kau(piring), biasanne anggona idih-idih
kesohor a kasub; kloktah: I Cokot salah seorang seniman (ukir) --
di Bali, I Cokot mula seniman ukir suba kasub di Bali
kesomplok a 1 matoplok; mekaplug: sudah tiga kali seingarku
sepeda motor itu --, suba ping telu seinget tiange metomplok
sepë'da montor ento; 2 kedas; telah(pipis): baru tan ggal sepuluh
-- gajinya, mara tanggal dasa suba kedas gajihne'
kesrakat n miarat; sengsara; lacur: potensi desanya minus dan
kehidupan rakyatnya sangat --, penghasilan desane" cenik buina
keidupan masyarakatne' miarat
kesumbe n 1 punyan kesumba: -- keling, Bixa crorellan dan -- bukit,
Trichosperma kuzzii; 2 kesumba (barak wayah)
kesusu jw a mé'ncol-encolan; gagesonan; mespan-sepan
kesut ark a terkesut-kesut v kweh tur takut (jehjeh)
ketai a, terketai-ketai v sétst (kamben): ia lari tunggang langgang
akizirnya hanya kainnya saja --, ia melaib patikepug uber kuluk
sake'a1a kambenne'dogeci stsé't; ketrampalan: banyak saya dapat
minta -- dr tukang kayu itu, liu tiang maan ngidih ketampalan tekn
tukang kayune ento
ketakung n sr punyan penyalin, Nepenthes ampullaria
'ketam a kapit;
-- mulut raket; caket: ciri-ciri orang sakit tetanus antara lain
mulutnya --, cecirin anake'gelem tetanus umpamanneraket(bibihne);
2ketam, mengetam v manyi: anggota subak bersama-sama --, krama
subaki bareng-bareng manyi; pengetam anggapan;
3ketam n serut
4ketam n yuyu /
ketambak n ad sr be pasih, Stromateus niger
ketan n ketan, Cryza sativa
ketap -) ketam
ketapang n punyan ketapang, Terminalia catappa
'ketar a sepet (buah sabo, biyu, mal)
2ketar a jejeh; takut pesan; berketar-ketar ngejer; ngepe'kpk (ulian
takutn): pencuri itu ketika tertangkap basah oleh polisi -,
malinge'ento ugane tapetanga tekn po1isin ngejer
ketara a ketangehan; kedapetan; ketara
ketarap n ad sr b pasih, Oseudoscarus gholbam
ketat a 1 seket; 2 tuon; teer
ketawa n kedk; mentertawakan ngedtkin: tidak baik - orang
ridak punya, tusing luung sing ngedEkin anak tuara ngelah
'ketaya n bobok (melakar aji buluh)
2ketaya n talin baong (sampi, kebo, jaran) melakar aji penyalin
ketaton v metatu; kena sengkala: ia men gamuk seperri banteng --, ia
ngrudeg cara sampin muani metatu
ketek n sipah; gede'gan
ketegar a sigug; bingut; sepok
ketel n ketel, wadah ye'h
keteia n ubi --, kesia bun; -- kayu, kesa sawi
keteter a 1 kecag joh dun; 2 tusing ngidaang ngelawanin
ketemu jk v matepuk; mengeteinui nepukang: siapa sebenarnya
dia den gan anak saya mi, nye'n sebenehne' ane' nepukang ia
ngajak pianak tiangd mengetemukan nepukang
keteng /ketengl n tengah sén; pé'r
ketepeng /ketepëng/ n punyan ketepeng, Cossia alata
keti num keti (satus tali): dua --, duang keti
ketiak n sipah
ketiau n ad sr punyan kayu, Genua motleyana
'ketik - tik
2ketik batis balang (jangkrik)
ketika p nadak: se -- itu dia kembali ke sekolah, nadak ia mebalik
ke sekolahan; dugansë' ento: berkat bantuan masyarakat
pencurinya -- itu dapat di tan gkap, ulian tetulung masyarakate'
maIingé dugase ento bakat baana ngejuk
ketilang n kedis sepit gunting (bulunne' selem)
ketimbul 2 timbul
ketimbung n berketimbun v macimplungan
keting n ganjet (batis, jagut)
ketip n, mengetip v ngintil: mengeiti sekali anjing itu perintah
majikannya sehingga -- salah, dueg pesan kuluke' ento tekn
mekelné' nganti ngintil dogi
ketipung n katipluk (kendang cenik ane mekatik)
ketirah n bun katiran, Leca indica
ketitir n titiran (kedis); ketitiran titiran
ketola n (buah) pare", Luffa cylindrica
ketombe /keombe/ n kepur; keluungan (dakin sirah)
keton n ad sr punyan -kayu, MItragynta speciosa
ketonggeng /ketonggeng/ n ketonggng
ketopong n tetopong;
-- besi topong(topi) waja
ketoprak n ad sr dedaaran khas di Jakarta
ketu n ketu; -- udeng udeng blangkon
ketua n 1 penua; 2 kelian; pangeiter:
-- muda pangliman; mengetuai dadi panua: siapa yg koperasi
tani mi berdasarkan hasil rapat anggota, nyén ja dadi penua
koprasi tanin eni ulian hasil pemragat sangkep anggotané
ketuat a sr bubul (baong, jit, lima, ma!)
ketubah -, khotbah
ketuban n 1 lamas (rar); 2 yeh nyom
ketuir n ad sr entik-entikan dadi anggon ngilangang upas;
Clarededron inerme
'ketuk v ketek; mengetuk ngetok: saya sudah biasa - pintu kalau
mau masuk ke ruangan Bapa/c, tiang suba biasa ngeok jelanan yen
!akar mecelep ke ruang Bapak;
2ketuk n petuk; kenok
ketumbar n ketumbah; Carriandrum sativum
ketumbi n muncuk tai
ketumbit n ad sr entik-entikan donne dadi anggon ubad tatu, Leucas
zeylanica /
ketungging n ketunggeng; Heterometrus cyanus
ketupat n ketipat
ketupuk n kedis kokokan
ketur n pamoosan (wadah poos); pamaasan
ketut ad ririgan nomer papat; kutus; enem belas, ke!uarga Bali
kewaIahan v bekbekan(tusing ngidaang maplawanan ngarap)
kia n be kakia, Rhibatis
kesi n 1 kiai; 2 anak an suba putus
khwatir a jejeh; nyeh; awas
khazanah n 1 arta brana; 2 penyimpenan arta brana
kiak-ki-ak n sr semut ged' selem (sidem)
kiamat n pra!aya; kiamat, gumi neked isinne nyag
-- kubra 1 buung; tusing payu; 2 konden putus (pragat kerta); uug;
bubar (soka)
kiambang n entik-entikan an idup di yehe (endute); kapu-kapu
kian n sumingkin;
-- kemari kema-mai
kLas n 1 sesawangan; 2 sesimbingan; arti --, kata --, pari basa
2kias n keririhan nesti
kiat v, berkiat bebiulan; kekeh
kibar v, berkibar v ngebirbir; berkibaran ngebirbir
kibas n domba; bin-bin
kibir a sombeng; merkak; ngasenang iban paling bisa, kuat, mal
kibiat n, berkiblat v maulu ke Mekah
kibul n kibul (siap); mengibuli ngu!uk-uluk; me!og-melog: jangan
kamu orang tua, eda cai ngulu-uluk anak tua
kicau v, berkicau v 1 ngucicak; 2 ngrecak
kidal n kée kbot (lima kebot, ngbotin)
1kilang 1 pangi!ingan; 2 pabrik; (2) yeh tebu;
2kilang n yéh tebu; tuak
kiIap n kilap; kilat (petir); kiped (tatit): sebaiknya kamu jangan main
di lapangan krn mendung tebal disertai --, me!ahnë' ecla cai
maplalian di lapanganne sawir'h gu!em gedl tur ada kilap;
berkilap makenyah: dr kejauhan kelihatan pedangnya --, uli joh
ngenah makenyah pedangné
kiIar n kakul(dadi daar)
kilas n slingkad: cepat sekali dia memanjat pohon pinang itu km
memakai --, enggal pesan ia menek punyan buah ento ulian
nganggon slingkad
kilat n kilat: secepat --, enggal pesan; berkilat ngredep makenyor;
makenyit: penari itu pakaiannya penuh permata, praginane'
ento makenyor penganggonnI bak misi permata
kiIau a, berkilau-kilauan v ngréie'p; makenyor
kLli n kili-kili v tlusuk; gelang aji penya!in
kilik v, mengilik-ngilik v 1 ngéce'kin; 2 nguntikin (dui) 3 ngilinin;
metajepin
kiIir n, mengilir v ngangih;
-- taji nyangih muncuk taji
kiio n kilo (ukuran);
kiiometer n kilometer, ukuran dawa, joh (jarak)
kiIogram v ukuran baat: berapa beratmu sekarang, kudang kilogram baat cainé'jani
kimbang v, terkimbang-kimbang v 1 ngindang: burung merpati itu
selama dua jam -, kedis dedarann( ento duang jam ngindang; 2
bimbang: dia selalu -- kalau diajak pergi, ia tetap bimbang yen
ajak luas
kLdang n kidang
kidul n kaja (turah Buleleng)
kLdung n kidung; gending
kijai n ad sr punyan kayu, Santiria griffithii
kijang n kidang, Cervulus muntjac
kik n prabot tunum
kikik, terkikik-kikik v ngrikik (ked)
kikil n batis (kebo, sampi, mal)
1kikir n kikir (penyangd'han regaji)
2kikir a demit pesan; pripit; pait: orang yg -- tidak punya kawan,
anak ane'demit tusing ngelah timpal (nyawa braya)
'kikis v kerik; bersihin: tolong -- kelapa itu akan dipakai jalan,
tulungin kerik nyuhIento lakar anggon jaja
2kikis a telah; ilang; mengikis nelahang: dia yg kekayaan
mertuanya, ia ane nelahang kesugian matuannI
kekitir n surat uli perbekel bukti ngelah tanah (carik, pekarangan, ma!)
kikuk a sogol; senglad; kekikukan kesogolan; kesengladan: dia
tidak diijinkan lagi sebagai pelayan km - nya melayani pembeli,
ia tusing baangina dadi pelayan sawirh kesogolann ngayahin
anak meblanja
'kiIan n Iangkat; mengilan nglangkatin: ia men gukur bambu itu dng
-, ia ngukur tiinge'ento aji nglangkatin
2kiian v, terkilan v menyet; makele'p: selalu - di hatinya, meskipun
sudah lama tidak berjumpa, terus menyet yadiapin suba makelo
tusing matepuk
kimia n kaweruh kimia
'kimah n harga; aji; terkimah mapete'ic metk: tidak jumlah
penonton pd pertandingan sepak bola itu, tusing kena baan metek
anak( mabalih pertandingan sepak bo1an ento
2kimaha kuang lebih; jek liwat; asan-asananga: - begitulah
ceritanya, kuang Iebih keketo satuann
kimono n kimono (adan bajun anak'di Jepang)
kimpal a padet; mengempal ngedal (ngebug): tiap han
pekerjaannya - sabut untuk keset, sebilang wai gegaenne ngedal
sambuk anggona ngaé keise
'kimpul n sr kiadi, Hanthosoma violaceum
2kimpul n tas cenik wadas pipis (tas tIntegan)
Una n punyan kinina, Cinchona sucirubra
kLnantan n siap sa tulus; sa kedas
kinasih a ané' pedalemma: ia adalah murid -- krn rajin, ia muride
ane"paling pedalemma ulian jemet
kincah v, mengincah v ngocok; nyakcakang; ngediang reged benez
kincir n tentara;
-- air roda mlinder baan bayun ye/ h; -- angin mlinder baan bayun
angin; sr jantra
kincup a cupet; rupet
kini n jani; -- nand kini, jani kene nyanan keto; hingga --, kanti jani;
aj anianne
/
kintal n enggung (Sr katake ane
,
ngdaang ngedenang basangne)
kinyang n sr manik banyu
kLong n sr omang-omang
kios n sr penggak tongos meli buku, gula kopi, mal; kios
kipar n lakar sr kipar
kipas n ilih;
-- angin pindekan listrik; mengipaskan ngutilang: sapi itu untuk
menghalau lalat den gan - ekor saja, sampine ento yei ngulahin
buyung tuah ngutilang ikutné' dogn
kiper n kiper; pemain sepak bo1an ane' tugasnt nyaga gawang
kir n cak unduk pemerksaan sr motor; kir;
kira n, kira-kira n mirib; jenenga; asannanga: sudilah -- nyu, Ie'dangan
pesan; berkira-kira nyuatan; mengira-ngira nakeh; nyuatah;
ngreginga; terkira, tak --, tusing sida baan ngitungang
(ngenehang); perkiraan tetakehan(prab)
kirab n majalan mebaris marerod rame-rameanak pawae)
'kirai v, mengirai v ngampeggang; ngengsagang; ngingsah;
napinin(baas); nyeksek; ngargarang(padi); ngabkabang(kampid)
kirai n lajuran kedawa (kiantang lakuna): roti --, sr makaroni
(dedaaran melakar tepung trigu dadianga sup)
3k1rai n punyan jaka, Metrixylon
4kirai v belas(cerai); mengiraikan malasang: krn setiap hari dia
cecok dng istrinya orang tuanya - perkawinannya, bas sabilang
wai majajal ngajak kurenné' mara anak tuanné' malasang
makurenan
kirana n 1 sinar; 2 jegjeg; 3 nglangennin
'kirap v, mengirap v 1 ngkab-ngkabang (kapiu); 2 nepis-nepisang
tamiang /
2kirap, mengirap v ilang: roh orang mati itu -, atmanne ilang uli
badan kasarné (j asadn')
kiras n ad punyan kayu dadi anggon umah, Carcinia colebic
kirau a enu matah; katos (buah)
kirbat n sr juh kulit wadah anggur;
-- es wadah es aji karet anggona ngomprels sirah (basang) anake'
gelem
kiri n 1 kes; kebot; 2 sas sial; kepelan
kirik n konyong (panak kuluk flu cenik)
kirim v kirim; berkirim-kiriman saling kirimin mengirim ngirim;
penginm ane
/ ngirimin
kirip n siput --, sr temisi di pasih (dadi daar)
kisa n 1 sr jaring cenik; 2 sr kanteng cenik (wadah siap)
kisar if a lenged; berkisar 1 mlinder; 2 makiseran kisaran usehan
-- angin linus
kisah n satua; ketuturan; meng(k)isangan nuturang; nyatuaang
kisas n walas; balas; mengisas ngwalesang sakit ati
kisat a, mengisatkan v nyemuhin apang nyak tuh
kisi, kisi-kisi n jaro; pagehan besi; berkisi(-- berkisi-kisi) majaro;
(2) u/ar --, ad sr lelipi ge/es
2kisi, ular -- lelipi geles
'kisik v, mengisik v nebuk ngadeIig-ngadeg
2kisik n, kisikan n kisi-kisi(ngomong)
kismat n tuduh; nasib; gantin; tuara dadi kelidin
kismis n kismis (daar bareng roti)
kisut a kisut; Iayu
kita n iraga jak makajangan
kitab n buku (bacaan, gamba, ma!)
kitang n, kitang-(kitang) ad sr b pasih, Scatophagus
kLtar n lenged; sekitar sakuub; anteran; uraan; mengitar(i) ngelehin;
ngurung; ngiterin
kitik v, mengitik-(ngitik) v ngecekin; nginikin
kitir kitiran n pindekan; cakra
ki0 n kiur (tungked penomplokan bola bilias)
klakson n klakson; be! (moto)
klakras n kraras (don biu ane tuh)
klarinet n kiarine (Sr suling aji kayu)
k)asifLkasi n tangkepe" nyorohang; milih
klasik n 1 seluiring ane" kuna tur utama; 2 dasar anggon tuladan
kiep n tekep an6 nye'nt1 (mesin, pepusuan, ma!)
kleptomani n ik gering buduh demen memaling
Idik a, berklik-klikan v makadang-kadangan
klimaks puncak; muncuk: pertentangan itu sudah mencapai --
tungkasne' ento sayan ngaengang tur teked di puncak
klinik n klinik (tongos maubadan di pamrentah)
klip n kacip
klise n 1 k!isd; 2 paribasa ane pepes manggo
Mop a bk cocok; adung; anut: kiranya sudah -- perinasalahannya yg
dibicarakan, mirib suba adung paundukannI ane' satuanga
ko, kaum -- : anake' matampih bareng tekén Belanda dugas revolusi
koaci n sr amik-amikan koaci (aji batun semangka, jagung)
koak n, berkoak-koak v kauk-kauk: gelar-gelur tusing karoan
koaIisi n kabinet -- kabinet gabungan parteparte anè' laad mamusuh
kobak n main matembing; macontok; makobok
kobar v, berkobar-kobar v 1 mrombagan; murub, ngabar-abar;
mengobarkan 1 ngendiang nganti ngurub; 2 gumana ngidupang
sumangat
kober a se!a; kober
kobas n tuan rumah
koboi n cak koboi; pengangon sampi; koboi-koboian masolah
tingkah cara koboine'
kobra n sr lelipi (lipi sinduk)
kobik n, kobokan n kobokan; mangkok
kocak-kacik a busan-busan re'pot, ada dogn an kripitanga
'kocak n, berkocak v makocok: bunyi air -- di kaleng; -- tanda tak
penuh; ombak -- di pantai, magadabius;
-- hati obah kenehn
2kocak a 1 macene's; Iuung pesan; soroh melah; 2 sombong; 3 ngae
bebaudan; mabebanyolan
kocar-kacir a sempiar; megaburan; nungkak; tusing pragat
kocek n kantong (baju, mal); kocokan kantong
'koci n ad sr gering ulian kongkangan
2koci n kucing (ad gumi di Indo Cina)
kociiembik n sr gering sefilis
kocoh a, terkocoh-kocoh v magagesonan; pati kaplug
kocok v, mengocok v 1 ngocok; 2 ngucut; 3 sas ngadukang; 4
ngancuk-ancukin (apanga magerengan)
kocolan n becotek aneanggone barn mancing
kocong n 1 kamen putih ané kanggon ngrubungin sirah sawa; 2
bongicosan ane'lantang, tur mategul di sebilang tanggu mengocong
1 ngaput sawa aji kamben putih; 2 negul (ngiket) muncuk kariing;
moncongin
kocor v, mengocor v membah; ngecor; kocoran pancoran; gerojogan
kodak n kodak (pemotrtan)
kode n wangsit; ceciri
kodi n kodi (duang dasa bidang)
kodeks /kodeks/ n naskah kuno, tulis lima (Sr prasasti)
'kodok n katak; gadagan; dongkang
2kodok n, mas --, mas putih, platina
kodrat n 1 tuduh widhi; 2 kawisésan; 3 aban-aban numadi
koe /koe/ n kas cai; iba
kohesi /kohesi/ n dedautan
kohir n surat pajeg; kohir /
'koja n sr caratan ané tusing maisi penyretanne; gonja
2koja n jiema India
3koja n kain tenun ane' anggona nyeet sirah (olih jiema Badui)
kojang n sr gering siap /
kok p cak adi: -- demikwn berkata, adi keto ngomong
kokang v kokang; metatang
kokah n sr boj og Simnopithecus siamensis
kokat n sangket; mengokat ngehkeh; ngeruk; nyakar: ganas sekali
ayam betina itu -, gemes pesan panginane' ento nghkéh; terkokat
dempet: anak keluar siam itu kepalanya yg --, anake' kembar siam
ento sirahnéan dempet;
koki n juru jakan (ane tingkat mewah)
'kokok n kruyukan siap ngedaslemahang; berkokok makruyuk
2kokok n, -- beluk celepuk
'kokol n sr entik-entikan paku
2koko!, mengokol v kukul (cara batis guling; giatan)
kokosan n sr Iangsat
1 koI n ku!()
2kol n sr pestol
3kol n kp kolonel (pangkat ABRI)
kolaborasi n mesaing teke'n musuh
koIabulator n anak ane'mesaing teke'n musuhne'
koIak n kolek; mengolak ngolek; ngai kolek
ko!am n 1 tiaga; 2 bak (tongos yeh)
-- kaca, bak kaca tongos ngubuh be
'koiang-kaling n bluluk (buah jaka)
2koiang-kaling v menek-tuun
koieh-koieh n ad sr jaja melakar aji tepung
koJek-koiek n sampan golek; berkoleh-kolek kembang; glimbangglimbeng
kojeksi /koleksi/ n pepupulan (gambar); punduhan; tambunan
kolektif /kolektif/ a sebarengan; acepokan
keiombeng /kelombeng/ n jaja k1embn (miakar aji tepung trigu,
taluh, ma!)
koIong 4 kolek
koJera n sr gering ngutah mising (ngalalah)
koIese /kolese/ n kuliah (pengajah maha guru teken mahasiswa di
fakultas); dewan mejelis
koIesom Ikolesom/ n sr akah ane dadi anggon ubad kuat; gingseng
koIok, kolokan a manying; dernen ajum; manja /
kolom n rongan di buku-bukune muah di surat kabare
kolone n rerodan pasukan (tentara)
koIonel /kolonel/ n ad pangkat sr angkatan bersenjata; kolonel
'koIong n 1 rongan; beten umah;
-- tikah, anggon tongos ngebet timah
2koIong n, kolong-kolong n kolong-kolong; kolongan kolongkolong
3koIong n -- layar sr kain mal ane matulis semboyan; sepanduk /
koJoni n 1 (gumi) jajahan; 2 pepupulan jiema tunggal; orongan ane
kakisid ka tongose tunggal
koloniaI a tangkepe' nguwa (nyajah) gumih anak !en
kolonisasi n kekencan ngisidang jiema ke selat pasih
kolot a belog tur ketinggalan unduk kemajuan; kolot
kolportir n anak an ngalih Iangganan masang Man; yadin anak
nanjaang majalah, buku, mal ka umah-umah anak
'koma n carik besik (koma)
2koma, koma-koma - komkoma
3koma a nye1' ati; ngengsap; pinsan
komandan n komandan (kepala pasukan)
komat-kamit v ngemik-mik; ngemukmuk (bibihnne)
kombinasi n adung-adungan
komeng /komeng/ a pedit; keped; sekomeng akikit; aketek: adiknya
meininta - saja tidak bole/i, adinn' ngidih akikit doge' tusing
baanga
komentar n tetakehan; tetanggepan; katerangan; mengomentari
nakeh; masanin; negesin
komentator n juru nerangang unduk orti-orti, paundukan, mal
komersiil a gumanti manut cara dagang
komidi n sr sandiwara ané' banyol (bioskop);
-- kuda sirkus; komidi jaran
komis n komis (jabatan wiadin pangkat pegawe'kantor)
komisariat n 1 kekencan komisaris; 2 kantor komisaris (polisi)
komisaris n anak an kapiserahin ngentarang usaha
komisi n 1 pepupulan juru nitenin ngamongin gega seken; 2
barang doldolan
komite /komitel n pepupulan juru nitenin
komitmen n janji lakar nglaksanaang kekencan; kontrak
komodo n komodo (Sr alu gedé' di Pulo Komodo)
komodor n senapati sikep ambara
kompak a kompak; sibarengan; mabesikan; acepoak
1 kompas n kompas (perkakas ane'matujuang kaja kelode)
2kompas v, mengompas v caki, nagih pipis (barang mal) aji ngerak
nakut-nakutin
kompeni n 1 kompeni (seka dagang Belanda); 2 pamrentah
Belandane dugasé' né nyajah Indonesia; 3 serdadu Belanda
kompensasi /komposasi/ n 1 pasilih; 2 ngutasang utang aji barang
len
kompe ten /kompeten/ a wewenang; berkompetan ngelah
wewenang; ngelah kebisan
kompetisi n mabarung; mapadu;
-- gong, gong mebarung
kompi n pasukan ane' kapimpin oleh kapten (hun pasukanné' 150 --
200 ukud)
kompleks /kompleks/ a 1 kompleks; liu mebanjuran dadi abesik; 2 liu
kekencane an mekada paundukane mabrusutan /
komplikasi n kamula suba gelem katindih baan gering ane makada
sumingkin ngewehin
komplit a tegep; genep
komplot n sekongkelan jiama madaya je1; komplotan sekongkelan
jiama madaya jelé'
kompol a, mengompol v kereng ngencehin (sedekan pubes);
kompos n sr lemekan melakar baan Iuu, don-donnan ané' suba berek
(metanem)
komponen /komponen/ n komponen; bebagian ane ngwangun
saluiring wewangunan (motor, umah, mal)
kompong a kepêh; cepong; tukung; camus
komponis n komponis;,juri karang musik, mal
kompor n kompor; keren (nganggon lengis gas)
komposisi n 1 awi-awian; (ke)karangan gending;2 wewangunan
kompres /kompres/ n kompres (Sr tetulungan teken anak gelem)
kompromi n pada naros; pada mapatut; mapaitungan
komunike /komunike/n pidarta resmi
komunis n, 1 kekencen wewangunan sosial ane madasar patokan
saluiring ane' ada pagelahan ajak makejang; 2 endag-endagan
politiké and' tetujonné' nyapsap pagelahan adiri-adiri
komutator n pekakas anggon nyambung muah megatang aliran
listrik
kenang 4 kunang
konan v, mengonani v nyagurin; ngbugin ajak liu ngrebut
konco n timpal; rcang; pengayah
kondai n -) kundai /
kondang a suba liu anake nawang; kasub
kondangan v luas kundangan (nekain anake"ngelah gag)
konde n pacekan bok anak luh; pusung
kondektur /kondektur/ n kondektur (juru pereksa karcis sepur, bus, mal)
kondisi n 1 paundukan (déwék, ma!); 2 pangidihan an6 patut
keisinnin
konfeksi /konfeksi/ n panganggo-panganggo dagangan ane' suba
pragat /
konferensi /konfenrensi/ n peparuman; sangkepan gede
konflik n patungkas; memusuh
konfrontasi n maap-maapan; pada nangkah
kongkalikong a kongka!ikong; paundukan; patuh daya
kongkang n -) kungkang
kongkol n -4 sekongkel /
'kongkong n sr blagbag; k1ete'k
2kongkong v, mengongkong ngogkong (kuluk); nyakal
kongkuren(si) n mebarung; mandog-endogan; pepaduan
kongres /kongres/ n paruman agung; pesamuan agung (ged)
kongsi n 1 kongsi; 2 seka dagang; berkongsi maseka medagang
konkusi cutetné pragatné'
konkret /konkret/ a (an) nyata; an bakat tinga!in aji peningalan
konkurensi /konkurensi/ n 1 koneç reko
konon adv kone; reko; memperkonon melog-melog; nguluk-uluk
konosemen /konosemen/ n surat muatan (ant kirima tekn kapa1)
konprensi -+ konferensi
konsekuensi /konsekuen/ n paundukane/ tindih teke
/
n janji (satia
wacana)
konsep /konsep/ n rencana; rancangan
konsepsi /konsepsi/ n isin rerancangan pepineh
konser /konser/ n bebalih-balihan sr musik
konservatif /konservatif/ a kolot; anak and' enu demen ngemanggehang
dresta kunane'
konsolidasi n unduke"mapikukuhin
konsonan n sastra wianjana
konstituante n panitia ane"nga awig-awig jagat'
konstruksi n carann ngewangun; wewangunan
konsul n prayogia ané kawenangang ngurasang warga negarané di
gumin anaké kongsul
konsulat n kantor kongsul (perwakilan)
konsuler n ane marep teké'n kongsul
konsumen /konsumen/ n an nganggon barang-barang pabrik
konsumsi n pidabdabé nganggon barang-barang pabrik, sangu, mal
muah an lénan
kontak n 1 kontak; 2 macunduk; 3 matemu mengontakkan
ngontakang; nekedang
kontal-kantil 1 g!ayut-glayut; 2 kalunta-lunta
kontan a 1 konten; 2 acepokan: dijawab dng --, saunttina cakpisanan;
mengontan 1 ngonten; 2 nual cakpisanan
kontang-kanting a glayut-glayut
kontes /kontesl n mapadu (kajegegan, mal)
konte a keped; pedit; her-her; tusing bisa kehih
kontol n ad pranan anak muani; celak
kontra a nglawan; matembung; mabarung; tusing (ng)adung(in)
kontradiksi a 1émpas; tusing adung; matembung
kontrak n kontrak; pasubaya masengker
kontras a tusing; anut: di lukisan itu ada warna yg --, dilukisanne
ento ada warna ane" tusing anut
kontribusi n iuran; paturunan
kontrol n panurksan; mengontrol 1 mreksain; ngringa; 2 glandarglendir; kema-mai
kontrolir n 1 kontelir; 2 panureksa
konvoi n rérodan (motor, kapal, mal); mabalapan
konyol n nyem-nyeman; belog-belogan
konnyong sekonyong-konyong n nadak; dedadakan; tanpa naen
koperasi - koperasi
koordinasi n 1 tangkepe ngatur ane' melah tur pantes; 2 runtutan
Iengkara ane patuh isinn mengkoordinasikan ngatur mantesang
apang melah
'kop -, kup
2kop n mengekop ngekop (ngaplugin bola aji sirah)
'kopah berkopah-kopah v tusing nyat-nyat pesunne'(pesu getih)
2kopah, mengopah v melut; nelahang; nguugang
'kopek /kopek/ a Iambih (buat nyunyu); mengopek menyonyo di
nyonyoné ane'suba puyung
2kopek /kopek/ v pelut; mengopek melut; nelasin
3kopek /kopek/ n ad pipis di Rusia
koper n koper; peti (wadah pengganggo)
koperasi seka meusaha dedagangan, mal; koprasi
koprak n kekepuakan; keplok
kopral n kopral (adan pangkar serdadu)
kopet /kopet/ a cupek; kesek
1 kopi n kupi: -- bubuk, serbuk kopi;
-- andalan punyan sunting, Cassia occidentalis; -- Arab punyan
kacang Arab, Abelmolschus esculentus
2kopi n 1 turunan surat, gambar, mal; 2 kopi; kekawin ané' lakar
kacetak
kopiah n sr capil; songko
'kopok n ki sr gambelan kayu yadin perunggu
2kopok curek (nanah sakit kuping); kopokan curek
kopor n peti wadah penganggo; koper
kopra n nyuh maseluh ané'majemuh nganti tuh;
kopyor n kopior (kuud)
'koran n koran; surat kabar
2koran n - kuran
korban n 1 aturan babantennan (nampah kambing diketujune'
Lebaran Au); 2 an sengkala; berkorban mecaru (banten,
pecaruan, ma!) /
korden Ikordenl n langsen jianan yadin jende"Ia
korek n Ikorekl mesuang yadin nyungkil apanga pesu uli tongosn
-- gigi, sesulit ane' anggon ngediang seletan gigi; mengorek 1
molongin; mompong: tupai itu - buah kelapa, semale ento
mongpong nyuh; 2 numbeg; 3 ngeruk; 4 ngupita; 5 ngorék (pipis),
luu, ma!); ngalih bati Hu /
koreksi Ikoreksil v mreksain tur menain (cacetakan yadi karangan)
koreng /koreng/ a poleng; belang; berung; bograg
kores - gores
korespondensi /korespondensi/ n surat-menyurat; surat-suratan;
saling kiriman surat ,
koret /koret/ n sisa (ane paling durina); nomor --, nomer kebol
koridor n rurung pentasan pesu mulih
korma n sr buah ane' daar anake' nyalanin puasa (umat Selame)
'kornel /kornel/ n bk kolonél
2kornel /kornel/ n bk kornèl; tendangan bola uli bucu (mlanggar)
'kornet /kornet/ n kernet (motor)
2kornet /kornet/ n be sampi belekan (meka!'ng)
korok n aungan; rorongan; mengorok nga aungan (rorongan):
supaya air itu bisa lewat perbukitan itu harus -, apang ngidaang
yehe ngliwatin bukit ento musti ngaé aungan
korsel /korsel/ n bk jaran-jaranan, mal ané dadi linderang
korum --4 kuorum
korup a demen nrima tombokan; linyok
korup,si n pabetan nelahang (nglinyokang) pipis
korvet /korvet/ n sr kapal perang cenik ané pajalanne becat (engga!)
'kosa n sr tungked mesangke't anggon ngetakang gajah;
kosak-kasik n 1 krasak-krisik; 2 kisar-kiser; kasad-kisid
kosar n ad punyan kayu, dadi anggon ngae'umah, Artocarpus rigida
kosek /kosek/, mengosek v 1 nye'ksék; 2 nyangih (tiuk) aji grinda; 3
ngpé1 nganggon sikat; nyikatin
kosel /kosel/ terkosel-koseL v ngomong andet-andet (kredat-kredat)
cara anak keta
'kosen /kosen/ a wanén; dira; bani; kekosenan kawanean; kebanian:
tidak rertandingi -, tusing ada ngarepin kewanenann
2kosen /kosen/ n jejeneng; kongsen -
kosmografi n ilmu bumi ane'ada ubungann' teken ilmu pasti
kosmopolit n anak an( tusing ngelah kwarga negara nasional
kosong a puyung; tusing maisi; mengosongkan muyungin: mulai
besok kamu harus - rumah mi, uling buin mani cai apanga
muyungin (ngedinin) umah enë'
kostum n panganggo luih tur patuh; penganggo sandiwara;
penganggo !uhluhë di Eropah; mal
kota n 1 kI gelar yadin béteg anI kakiter ban dinding batu; 2 kota;
3 kota praja; -- besar pamrntahan kota praja
kotah a, sekotah ki makejang; makaukud
'kotai a 1 nu ngatut (dicarang yadin di ta1in) 2 berag arig; berag
ngkngk: kasihan anak itu kekurangan gizi sehingga --, peda!em
pesan anake' cerik ento kuangan gigi nganti berag ngékngk;
1kotak n 1 rong(an); laci-laci; tebih(an); 2 kotak
-- sorong sorog-sorogan; laci-laci
2kotak v, kotak-kotak v gerak-gerik
kotamara 11 1 sr dinding di kapale' keanggon nebengin anake
masang mriem; 2 dinding duur bnt6ng
kotapraja n wewengkon pamrentahan an( tingkatnl masaih teken
propinsi; kotapraja
kotbah - khotbah
'kotek /kotek/ n ikut ane mabulu; berkotek maikut
2kotek /kotekl v ngatekok (cara munyin panginane)
koteng /kotengl terkoteng-koteng a padidian; clantung-clantung
kotes /kotesl v pikpik; mengotes mipik: setiap sore hari anak-anak
kumpul bekerja - bunga cengkeh, sebilang sanja cerik-cerik(
merumpiuk megae' mipik katik cengkeh; sekotes abedik pesan;
akikit: kasihan kasilah dia - saja, peda!em baang ja ia ngidih
akikit
kotong a tukung; cepong: baju --, baju kutung, an'me!engen bawak;
dana --, katok
kotor a moong; usah; je1k: namanya sudah --, adanne"suba je1e' 2
sas tusing nawang tata krama; tusing patut;
kotrek /kotrekl n sr prabot ane anggona ngabut tekep botol (lakarne
aji kawat)
kowak - kork
kowo -*koe - -
koyak a uk; kebes; grémeng; s'tsét; mengoyak ngué'k; ngeset: karena
jengkelnya pd tukang jahit ia - baju yg baru saja dia terima, ulian
bes gedeg basangné ia nguék bajunne an6 mara trim ana ento
koyam n bubuh aji ketan gajih
koyan n timbangan baat (barang) ane !ebih kuang 27 -- 40 pikul;
koyan
1 koyok n sr ubuan (kuluk) ane'tusing ada mekelne'(ané ngubuh)
2koyok n ubad tempel (salonpas) anggon ngilangang sakit rematik
kram a bk semutan; mluang; kekeh
krasan -+ kerasan
kredep - keredep
kredit /kredit/ n ngadep wiadin meli ulian aji nyicil mengkreditkan
bk masilihang pipis nganggo kantah, tur nyilcil;madepan tur
nrima pipisne' saka bedik (nyilcil); perkreditan kakencan
masilihang pipis
krematorium /krematorium/ n sr prabot pangosengan sawa
kreolin /kreolin/ n sr karbol (anggon ngep1, ngedasin kamar mandi
mal)
kriminal n kriminil: terlihat --, kenakekencan pidana, sawireh
nglempasin hukum
kraminoIogi n ririh teken kekencan ukum pidana
krisis n 1 kapiut: keadaan rumah tangganya sekarang sangat --, 2
genting; buut
kristal n kristal(sr batu permata; soca)
Kristen n (agama) Kristen
kretirium n ukuran ané keanggon mastiang apa-apa luiré'
kritik n pangupita: kebijaksanaan pemerintah -- oleh partai oposisi,
upitama;
mengkritik ngupita; maboya; nidongin
kritikus n anake'juru ngupita; anak ane ririh •nimbangin apa-apa
luire
kroket Ikreketl n sr amik-amikan melakar aji kentang; kroket
krol n bk (bok) inggel ulihan gegaenan; kerul
1kromo n basa singgih
2kromo n gelar rakyate' an flu katindes
kronik n kronika keturunan an 6 satuanga mruntung kronik
kroncong 4 keroncong
kronis a geriflg ane keweh ngubadin sawireh suba dadi reraksaan
(nge' suba meakah); kronis
kropok - keropok
krupuk n - kerupuk
ksatria - kesatna
'ku - aku
2 k n ad jaja
kuaci n amikan melakar baan batun semangka; koaci
kuah n kuah (y'h jukut, ma!)
'kuak a piak; berkuak, terkuak mapiakan (sebilang samping);
2kuak n kedis krekuak
kuaia n 1 soan: bayi orok itu ditemukan oleh nelayan itu di --, anake'
cerik (lekad mati tur flu nguda) ento bakatanga di soané tek'n
tukang pancing', 2 campuan
kuaIat a 1 tulah; 2 nepukin sengkala ulian kena kutuk
kuali n pengorngan; wajan
kualitas a j4 melah (paundukkan)
kua ion n koa!an: anak --, pianak kualon; ibu --, mm kualon
kuang n sr kkér (siap ala)
kuangkiut n ad sr kedis
kuangwung n nyungah; musi (anë'sesai di punyan nyuhe)
kuantitas n bedik liu (barang-barangé)
kuantum a makeliurin
kuap n uab; menguap muaban (unduk anak suba kiap)
'kuar a, menguar-(nguar)kan v patijuiju! (nganggon tungked)
2kuar - kuak
kuartal a aprapat tiban; telu bulan; apah empat tiban
kuarto n apah empat bidang
'kuas n perkakas ane'anggona ngecet; koas
2kuas n sr setrup botolan; yh juuk
3kuas, kuas-kuas v, ngnkeh kema-mai
kuasa n 1 sida; sanggup; sekuasa-kuasanya, sesida-sidane; 2 kuasa;
wewenang: siapa -- thd barang itu, nyEn wewenang tekén
barangé ento; berkuasa nguasang; ngawenangang; mampuh
kuat a kuat; kereng; bakuh; teguh; sakti; kekuatan; bayu; keteguhan
kuatir -+ khawatir
kuan n kékr(siap alas)
kuaya n nyali
kuayah n ad punyan woh-wohan
kubah n lengkung (eneb, ma!); berkubah meneb mlengkung
kubak v, berkubak (ma)pelut(an); (ma)klost(an);
terkubak (ma)pelut(an)
kubal - gubal
kubang n clegongan endut tongos kebon makekipu (mememan);
berkubang mememan sambilangan makipu di endute'
kubat -+ kubah
1 kubik v, mengubik v nglupakin (kulit juuk, kasela, ma!) aji kuku
2kubik n liunni pangkat te!u
kubin n dangap-dangap, Draco volans
kubis n kol(e), Brassica okracea
kubit v mengubit 1 nyigit; ngebit; 2 ngu!apin (ngaukin); sekubit
agetung; akikit; abedik
kubra 4 kiamat
'kubu n 1 pagehan kayu ane mapopol baan tanah sat ge!ar; 2 gelar;
bIntëng; 3 tongos ane'makiter baan pagehan, gumanti kanggon
ngejuk gajah; terkubu kena jebag; bakat juk (gajah)
2kubu suku bangsa ane' enu ngalas (Jambi, Palembang)
3kubu n sr entik-entikan Freycinetia javanica
kubung n sr buron mirib bojog
kubur n 1 bangbang(sawa); men ggali --, mangbang; 2 gegumuk:
meletakkan bunga di atas -- ayahnya, ngejang bunga di duur
gegumuk bapann (pe)kuburan soma; stra
kubus n sr dadu; mong-mongan
kucai n kucai, aillium odorum
kucak a goyang; ocak; obah; ogah; mengucak ngogah
kucam a acum; gemang lemlem
kucek h kucek; mengucek(-ngucek) 1 ngucek; 2 ngocok-ngocokang
(pangtingan)
kucil v, mengucil (kan) 1 nglontodang; 2 nundung; nyepekin;
terkucil pesu (uli gookn); ke1e's; 1mpas (uli rurungé)
kucing n meong; mng;
-- jalang mahmah; kekuuk; -- belanda, terwilu; kelinci; -- pekak
(tuli), sr jebag bikul
kucing-kucingan n bebikulan (lengan, batis);
kucir n kuncir; jambot
'kucup 4 kecup
2kucup a cakup; cukup; mengucupkan nyakupang; nyukupang
kucur v, berkucur v makecor; ngrocok; mengucur ngecor: kulihat
darah - dari hidungnya, tiang ningalin getih ngecor uli cunguhne'
mengucuri ngecorin; nyorcor: tolong saya tan gan saya masih
ada sabunnya, tulungin ja tiang ngecorin liman tiangé'nu liu misi
sabun
kuda n (1) 1 jaran: -- beban, jaran pengalu; jaran pondongan; --
tunggangan, jaran ane biasa tegakin; -- pacu, jaran ané' biasa
anggona pepaduan(mebalap); -- belang (loreng), jaran polé'ng; Zebra,
Equns Zebra; -- sembrani, jaran bana; kuda-kuda 1 tiang yadin
canggah mabatis tetelu; 2 ad agem pencak: masang - memperkuda
mrabotang (anak) sakita kenehné'; (2) kayu kuda (kayu) kapal, sr
kayu mentik di pasisi, Zanea grandis
kudai n 1 sr kembal yadin sok penyalin; 2 slongsong slaka; wadah
base' miukunan
kudap n, kudap-kudap, kudapan ceclemikan; amik-amikan;
mengudap maceclemikan; meamik-amikan
kudeta n (coup d'etat) perebutan pamrecitahan ulian paksa yadin alus
kudi n sr madik
kudidi n ad kedis; 3 kedis
kudil 4 kudis
kudis n (korng, krk) ane'nglahlah
kudrat -> kodrat
'kudu a musti; tusing dadi tusing; pantes; kodu
2kudu n sr cat barak, an1 anggona nguarnain kamben batik miakar
baan akah wiadin blulang kayu mengkudu
kudung n (ke)kubun; krubung
kudus n suci; tusing reged;
kue /kue/ n jaja
-- basah sr jaja and' makuskus, luire' lapis, ma!; -- kering sr jaja
ane menyahnyah yadi mepanggang
kui n sr prabot pengleburan emas, mrupa panadahan cenik
kuiI n sr pura (tongos mamuja-muji Ida Sang Hyang Widhi)
kuing n kuing, munyin kuluk kesakitan
kuini n poh wini, Mangfera odorata
kuintal n satus kilogram; apikul
kuis ii, menguiskan v 1 ngampes: pemain itu -- bola ke luar garis,
anake' main ento ngampes bola ngliwat garis; 2 ngehkeh: ayam
beranak itu -- kotoran di bawah lumbung, siap panginanl ento
nghkh luune' aneZ di beten glebegge
kuit n -- gamit ngebit(- ngebit)ang lima, maciri ngaukin; -- kapai
nghkeh (nyakar) Iuu
kuitansi n surat tanda nyerahang yadin nerima pipis
kuja a - koja
'kujur sekujur n makaukud: -- badanku merasa sakit, awak icange'
makaukud merasa sakit; 2 kekeh; kalu
2kujur n sr tumbak pengejukan be
kujut v, berkujut v 1 ngantung iba (nyeetang tali di baongne);
mategul (u!han sisip): kau pilih sekarang mau -- dalam penjara
atau men gaku terus terang, cai ane' ké'nke'n ketagih mategul di
penjara apakIngaku dog6n sebehné'
kuk n ad sr pekakas sampi lakar anggo matekap; uga
kukang - kungkang
kuku n 1 kuku; 2 ad sr entik-entikan; sr zat tanduk ane ada di
muncuk jrijine'(!ima yadin batis)
kukah a tehir; bakuh: pendiriannya sangat --, pakenehne tehr
pesan; berkukuh mapikukuhin; nindihin; tehr(teken)
kukul - kokol
/
kukup n kampihan bejugan endute
kukur n pengukuran (kuud); mengukur 1 ngurkur; 2 nge'sge;
ngokor;
kukuran pengukuran (kuud)
'kukus n ku(s)kus; andus; kudusan: roti --, roti ane mekuskus;
berkukus 1 pesu andus; 2 makuskus; kukusan kuskusan (marupa
krucut, miakar aji tiing maulat)
2kukus n sr lubak an suba mabo (suba wayah)
3kukus n sr wob-wohan ané buka langsaté'
kul n sr entik-entikan dadi anggon sayur (masakan); kul (e)
kuJa n titiang (jaba)
'kulah n jeding (tongos nyimpen yeh)
2ku1ah n sr capil ane'tegehan
3kuIah n sr punyan poh
'kudai (berkulai(an) v nglayut; lung sekewala flu ngatut: buah
man gga itu -- di atas, buah poh ento paglayut beduur
2kuIai n sr kerang mutiara Turbomarmoratus
1kuIak n céeiig; penguan baas
2kuiak n - tengkulak
kulakasar n ki sekancan prabot umah, muatan, mal
kuIan n ad punyan kayu ane dadi anggon prabot umah; Payena ceeri
kujari --> kelari
kuIasentana n ki kulawarga; penyamaan
kuIat n sr oong; berkulat oongan; tumbuhin oong
kulawangsa n keluarga; nyam tunggal
kulawarga n keluarga
kuli n ks kuli; buruh
kuliah ii, kuliah v kuliah pepelajahan di sekolahan tinggi
kuIik-kuIik n kedis culik-culik (memunyi kulik-kulik)
kulikat n agol; tingkah; bikas; pabetan
kuIim n ad punyan kayu ané dadi anggon umah, Scodecarpus
borneensis
kuIir n sr ctong (prabot tukang batu)
kulit n kulit; blulang; mengulit 1 mesalin kulit; 2 makules;
menguliti 1 ngaput (buku); 2 ng1osin; miulangin; melut; --
lawang kayusena, Cinnamomum culitlaawan
kuLkas n lemari es (penyimpenan bé'muah woh-wohan)
kulon n kauh
kultur n kebudayaan; keluihan
kuIuk n sr tengkuluk wiadin tetopong agung
kulum v, mengulum v 1 ngemu (kemanisan, mal); 2 ngemukmuk
kulur n timbul, Artocarpus Cummunis
kuLzum n, laut -- Laut Merah
kumakuma n kunyit (Sr bungkil-bungkilan)
'kumai n 1 ukir-ukiran; reringgitan paatan; 2 sebeh; mengumaikan
ngukir; kumaian 1 ukir-ukiran; 2 sebeh
kumal a bucek; moong; daki: sarung bantalnya -- krn sudah lama
dipakai dan tidak dicuci, saung galengne' moong sawiré'h suba
makelo manggo tur tusing taé'n maumbah
kumala -+ kemala
kuman n 1 sr kutun gering; 2 sas barang geles pesan (buk)
kumandang n kumandang; tangeran; berkumandang, menguinandang
ngumandang; matanguran; mengumandangkan gembar-gemborang
kumanga n barang-barnag pecah belah melakar baan tanah
kumat a kambuh; ngentah: karena udara din gin -- sakit asmanya,
ulian awané bes gesit ngentah gelem asmannI
kumayan 4 kemenyan
'kuba n jun / /
2kumba n isi ane ngleber di jantuk gajahe
kumbah v umbah; mengumbah ngumbah; mersihin (aji yel, lengis, mal)
kumbang n tambulilingan;
-- nyiur nyungah; musi
kumbar n ad sr punyan-punyanan, Zalacca wallichiana
kumbik n punyan tingkih, Alcurites moluccana
kumbu dungki
kumbuh n sr padang glagah, Scirpus mucronatus
kumis n kumis
-- kucing punyan kumis kucing, Orthosiphon grandiflorus
kumpai n sr glagah, Panicum, stagninum
kumpal -gumpaI
kumpar n gulung; mengumpar ngulung: Adik disuruh -- benang adi
ngulung benang kumparan kérk; pl6ting (pengulungan)
kumpi n kumpi (meme bapanne kaki yadin idadong)
kumpul v kumpul; berkumpul kumpul; mapunduh; mabesikan;
mengumpulkan ngumpulang; munduhang; perkumpulan tóngos
kumpul; seka
kumur n kemuh; berkemur mekemuh: sedap sèkali rasanya habis
makan - dng arak, luung pesan asanne suud medaar mekemuh
aji arak
kumus n ad sr punyan kayu, Shorca lãevis
kuna - kuno
kunang-kunang n kunang-kunang, mirib buyung sekwa1a ngendih
di jitné kenyit-kenyit di petenge; berkunang-kunang kunengkunengang (dagingë' panes)
'kunci n sereg
mating sereg palsu (tetiron;) -- paha bongkol paa, terkunci
mekancing; mulutnya -, cegem bibihne
2kunci n temu -- punyan (temu) konci, Kaemferia pandulata
kuncir n kuncit
kuncit n jambot
kuncung n kuncung; jambot (bok makecir menek di aep)
'kuncup a 1 cukup; cakup: -- hatinya, jejeh, nyeh kenehn 2 pusuh
bunga (bunga an konden dadi kebah); kedapan; menguncupkan
nyukupang; nyakupang
2kuñcup -+ 2 kucup
kundai n pusung; konde
'kundang v kundangan; -, kondangan
2kundang n punyari kayu, Bonea macrophylla
kundur n bligo, Benincäsa hispida /
'kungkang n kungkang (sr lutung ane tusing ngelah ikut)
2kungkangnenggUng j
kungki n ad punyan kayu Pamefia pinnata
kungkuiñi4kuthakutha
kuning n kuning; -
'kuningan kuningan
2kuningan n ad punyan-punyanan, Fibrauto chiorolenca
kunir n kunyit
kunjung, v berkunjung v madelokan; ngunya; mengunjungi niokin;
ngunyain; nekain
kuno a kuna; purwakala
kunta n kk konta (ad senjata)
kuntal-kantil - kontal-kantil
kuntau n pencak silat cara di Cina
kuntilanak n sr tonya; gamang, mal
kuntit v, menguntit v nutug (uli dun); nuut - nuutang
kuntuan n sr kain sutra (mekilap cara sattin)
'kuntul a 1 buntut; 2 puntul; 3 aywn --, siap sangkur
2kuntul n kokokan; blekok
kuntum n 1 pusuh bunga; 2 sas daa; anak bajang; menguntum
makéiiké'n kebah (kembang) sekuntum akatik
kuntung n jambot; kuncung
kunyah v, mengunyah n ngilag; makpak; kunyahan papakan
kunyit n kunyit; Curcuma domestica;
kunyuk n 1 lutung; 2 sas anak belog, bengeh
kuorum n wales hun sekane anhpatut teka maparuman
1kup n sr tegakan di tudun gajah kekepuh gajah
2kup a bp pidabdabi ngrebutin (magrengin) kekuasaan pamrentah
1kupang n 1 kupang (ad pipis); 2 kupang (ad bebaatang timbangan mas)
2kupang n kupa-kupang, sr Mytihes
3kupang n punyan kupang, Cassia alata
kupas v pelut; mengupas melut; ngelasi kulitneterkupas maplutan
kupat-kupit a kutal-katil
kupil v, mengupil v nyungkil, muspus (jagung); puspus
kuping n 1 kuping; 2 sr oong dadi daar sr Aurecalaria;
menjangan ad entik-entikan, Plantago major; -- tikus, sr oong
dadi daar, Auricularia buliard
kupir n bp juru potong penganggo ané lakar majait
kupon n sr kercis yadin kartu: -- minyak tanah, kartu Iangganan
lengis gas
'kupu, kupu-kupu n kekupu;
-- malam, sundel
2kupu, kupu-kupu n ad punyan kayu, Bauthinia tomentosa
kupur n ad entik-entikan, Rubus moluccanus
kur n 1 munyin kedis kukur; 2 ucapan ngaukin siap
'kura n limpa
n, kura-kura kekua;
-- jendela, sebeh jende'ia;
-- kaki, -- tangan, tundun batis; tundun lima
kurabu - kerabu
kurai n suat-suatan kayu, mariner, kadutan, mal berkurai masuat-suat
Kuraisy n ad bangsa di Arab
kurambit n sr tiuk cenik an mlengkung ané'bisa anggon sikep anak
megerengan
Kuran - Quran
kurang a kuang; tuna;
-- jadi, tusing mupuang; -- jantan, getap; tusing mabutuh;
berkurang tunaan; ngendukang; medikang; kekurangan (unduk)
kuangan, tunaan
'kurap n kurap; bulenan;
2kurap n daun --, punyan keté'pég, Cassia alata
'kuras n lepitan dluang ané' lakar kacétak
2kuras v ingsah; keduk; menguras ngingsahin; ngedukin (wc)
kurasani n besi -- hesi uli Khorasan
kurator n panitia panureksan di sekolahan tinggi (Universitas, mal);
kurator
kura0 n ad be' pasih, sr Polynomis
kurban n aturan bebantennan (nampah kambing diketujun Lebaran
Aji) -
kurawal n tanda kurung ane gede
kurasao n ad sr minuman keras ane mecampur baan kulit juuk
kuratif n ngidaang nulungin nyegerang anak gelem
kurcaci n 1 sr briong; 2 sas anak anedemen ngulgul; pandu luh
cenik
kurik n tultul; brintik; ayam --, siap buik
'kuring n belang; po1ég; - koreng
2kuring n tiang; icang; iraga
3kuring n rakyat biasa; rakyat j lata
kurir n utusan; pamijian gangsar
kuririk n jangkrik
kurma n punyan kurma, Phonix dactylifora
kurnia 4 karunia
kursemangat n ucap-ucapan teken anak nye1eati (tengkejut)
kursi n korsi; berebut -- ngrebutin tegak (kuasa)
kursif n bp tulisan sedh (miring)
kursus n peplajahan ani wanengn tusing maklo; kursus dikursus
kajahin
kurung n kurung;
-- batang, pepaga (panegenan sawa); berkurung makurung;
masekeb; terkurung mapangkeng; mabui; kurungan 1 kurungan;
2 guungan; 3 bui; penjara
kurus a berag;
-- kering berag tuh; berag t6gres
kuruyuk n munyin siap manuk (kruyuk)
'kusa n angkus
2kusa n lalang; kusa
kusal v, mengusal v 1 ngiling; 2 masisig
kusam a 1 acum; ucem; 2 udep
kusambi -, kesambi
kusau v, berkusau-kusau v makebring-kebringan
kusir n kusir (dokar)
kusta n kusta; gudih; gering gatel tur nglalah
kusti v, berkusti v magulet; mauyeng-uyengan
'kusu v, berkusu-kusu v mrefod-rerod; raya ruyu
2kusu v, berkusu-kusu v makisi-kisi (mapaomongan gigis-gigis)
kusus a - khusus
kusut a sempuut; buut mengusutkan 1 nyempuutang; 2 ngaé buut;
ngae yeg
kut n bp ad potongan baju
kutai 4 kotai
kutang n baju kutang (bajun anak luh)
kurbah + khotbah
kutik, berkutik v makiseran; mekrisikan; mengutik-ngutik 1 mecilmecil; 2 ngutil; 3 nguntik
kutil n ngentil; menguntil ngutgut; sekutil agetul; agetung; abedik;
aco1kan
kutilang n kedis culung-culung
kutip n 1 duduk; 2 angit; mengutip 1 nuduk; 2 nganggit; kutipan;
anggitan; petikan
'kutu n kutu;
busuk titih;-- air sr gering kulit an&"genit (di selag-selagan
jrijine); berkutu 1 ngelah kutu; 2 makutu; mesiksikan
2kutu n pepupulan sr dagang, mal
kutub n pul; kutub; -- syamali (-- kutub utara) norpul
'kutuk n pastu; puata; cor; terkutuk kena kutuk; kena pastu; tulah
2kutuk n ad sukatan baas (-- petang gemel)
kutung a cukung; puntung; kebud
kuwuk n kekuuk; mahmah; méong demen ngamal pitik
kuwung n (tja) kuung
kuyam 4 koyam
kuyu a 1 um; coong(mua); 2 sedih pliat kalu
kuyung n sr punyan kayu dadi anggon nga6 umah, shorea eximia
kuyup a belus makaukud; lucut
Langganan:
Postingan
(
Atom
)